Bài thơ " Khóc Dương Khuê " của Nguyễn Khuyến là một khúc ca bi tráng , đầy ắp tình cảm chân thành và sâu sắc dành cho người bạn tri kỷ Dương Khuê . Qua những dòng thơ mộc mạc , giản dị mà thấm đượm nghĩa tình , ta cảm nhận được một tình bạn đẹp , cao quý , vượt lên trên những biến đổi của thời gian và hoàn cảnh . Ngay từ những câu thơ đầu , Nguyễn Khuyến đã khắc họa một mối thâm giao kéo dài từ " thuở đăng khoa ngày trước " . Họ cùng nhau trải qua những năm tháng học hành , thi cử , chia sẻ những niềm vui , nỗi buồn của tuổi trẻ . Sự gắn bó ấy không chỉ dừng lại ở những kỷ niệm ban đầu mà còn tiếp tục được vun đắp qua thời gian , trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc đời mỗi người : " Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau ; Kính yêu từ trước đến sau " . Tình bạn của Nguyễn Khuyến và Dương Khuê không chỉ là sự quen biết thông thường mà còn là sự hòa hợp sâu sắc trong tâm hồn và sở thích . Họ cùng nhau " chơi nơi dặm khách " , thưởng thức " tiếng suối nghe róc rách lưng đèo " , cùng nhau " từng gác cheo leo " , thưởng thức " thú vui con hát lựa chiều cầm xoang " . Họ còn là những người bạn tri âm tri kỷ trong văn chương , cùng nhau " bàn soạn câu văn " , chia sẻ những kiến thức uyên bác . Những hoạt động chung này cho thấy sự đồng điệu trong tâm hồn , sự tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống khi có nhau . Tình bạn đẹp còn được thể hiện qua sự sẻ chia những khó khăn , hoạn nạn trong cuộc đời . Câu thơ " Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn , Phận đấu thăng chẳng dám tham trời " cho thấy họ đã cùng nhau trải qua những giai đoạn khó khăn , thử thách của cuộc đời . Trong những lúc gian nan ấy , họ đã nương tựa , động viên nhau vượt qua , cùng nhau chấp nhận những giới hạn của số phận . Nguyễn Khuyến dành cho Dương Khuê một sự kính trọng và quý mến sâu sắc . Cách ông gọi bạn là " bác " thể hiện sự tôn trọng đối với tuổi tác và nhân cách của bạn . Những kỷ niệm về những lần gặp gỡ trước đây , những lời hỏi han ân cần " Cầm tay hỏi hết xa gần , Mừng rằng bác hãy tinh thần chưa can " cho thấy sự quan tâm chân thành và niềm vui khi thấy bạn khỏe mạnh . Sự ra đi đột ngột của Dương Khuê đã gây ra một nỗi đau lớn lao và sự hụt hẫng không thể bù đắp trong lòng Nguyễn Khuyến . Những câu thơ " Nghe tin, tôi bỗng chân tay rụng rời " , " Ai chẳng biết chán đời là phải , Sao vội vàng đã mải lên tiên " thể hiện sự bàng hoàng , tiếc nuối và không thể tin vào sự thật . Sự thiếu vắng người bạn tri kỷ khiến mọi thứ trở nên vô vị , buồn tẻ : " Rượu ngon không có bạn hiền , Không mua không phải không tiền không mua " , " Câu thơ nghĩ đắn đo không viết , Viết đưa ai , ai biết mà đưa " , " Giường kia treo những hững hờ , Đàn kia gẩy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn " . Dù Dương Khuê đã ra đi , tình bạn giữa hai người vẫn sống mãi trong trái tim Nguyễn Khuyến . Ông chấp nhận sự thật không thể thay đổi " Bác chẳng ở dẫu van chẳng ở " nhưng khẳng định tình cảm sâu nặng của mình " Tôi tuy thương , lấy nhớ làm thương " . Hình ảnh " Tuổi già hạt lệ như sương , Hơi đâu chuốc lấy hai hàng chứa chan ! " vừa thể hiện nỗi đau xót tột cùng , vừa cho thấy sự trân trọng những kỷ niệm đẹp và quyết tâm giữ gìn hình ảnh người bạn trong trái tim mình . Tóm lại , bài thơ " Khóc Dương Khuê " của Nguyễn Khuyến đã vẽ nên một bức tranh tuyệt đẹp về tình bạn . Đó là tình bạn của những người tri kỷ , đồng điệu về tâm hồn , cùng nhau trải qua những thăng trầm của cuộc sống , trân trọng và quý mến lẫn nhau . Sự ra đi của Dương Khuê là một mất mát lớn lao , nhưng những kỷ niệm đẹp về tình bạn cao quý ấy sẽ mãi mãi sống trong trái tim Nguyễn Khuyến và lay động lòng người đọc qua bao thế hệ . Bài thơ là một minh chứng sâu sắc cho sức mạnh và vẻ đẹp vĩnh cửu của tình bạn chân thành .