Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, miền Bắc giữ vai trò hậu phương chiến lược quyết định: vừa tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến miền Nam. Thực tiễn đó cho thấy 1 chân lý quan trọng: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là hai nhiệm vụ chiến lược có quan hệ gắn bó, tác động qua lại chặt chẽ, không thể nào tách rời

Thứ nhất, xây dựng là cơ sở vững chắc của bảo vệ Tổ quốc. Miền Bắc càng phát triển kinh tế, củng cố chính trị, văn hóa – xã hội, thì tiềm lực quốc phòng càng được tăng cường, tạo điều kiện quyết định cho thắng lợi của cuộc kháng chiến. Trong bối cảnh hiện nay, xây dựng đất nước giàu mạnh, phát triển khoa học – công nghệ, nâng cao đời sống nhân dân chính là cách tăng “sức đề kháng” của quốc gia trước các nguy cơ an ninh truyền thống và phi truyền thống.

Thứ hai, bảo vệ Tổ quốc tạo môi trường hòa bình, ổn định cho xây dựng. Trong kháng chiến, việc bảo vệ miền Bắc đã giữ vững hậu phương, bảo đảm cho sản xuất và chi viện không bị gián đoạn. Ngày nay, giữ vững độc lập, chủ quyền, an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội là điều kiện tiên quyết để thu hút đầu tư, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.

Thứ ba, thực tiễn lịch sử cho thấy xây dựng và bảo vệ phải được tiến hành đồng thời, toàn diện và lâu dài. Không thể chỉ chú trọng phát triển kinh tế mà xem nhẹ quốc phòng – an ninh, cũng không thể tuyệt đối hóa nhiệm vụ bảo vệ mà làm suy yếu nguồn lực cho phát triển. Đây là bài học lớn rút ra từ vai trò hậu phương miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ.