Viết văn phân tích một tác phẩm văn học ( bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt đường luật)

`*` Phân tích bài thơ "Thu Điếu" của Nguyễn Khuyến  

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Tựa gối buông cần lâu chẳng được,

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

     Nguyễn Khuyến `(1835 – 1909)` là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam cuối thế kỷ `XIX`. Ông nổi tiếng với chùm ba bài thơ thu: "Thu điếu", "Thu ẩm", "Thu vịnh", thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương và tâm sự thầm kín của người trí thức ẩn dật. Bài thơ "Thu điếu" (Mùa thu câu cá) được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, miêu tả một bức tranh thu đồng quê Bắc Bộ thanh bình, trong trẻo, đồng thời gửi gắm nỗi niềm sâu kín của tác giả.

     Hai câu đề mở ra một khung cảnh mùa thu yên tĩnh và quen thuộc:
     "Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
     Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo."
     Chỉ bằng vài nét chấm phá, Nguyễn Khuyến đã gợi được vẻ đẹp giản dị của làng quê Việt. Cái ao nhỏ, làn nước trong, chiếc thuyền bé – tất cả tạo nên không gian vắng lặng, tĩnh mịch. Giữa thiên nhiên ấy, hình ảnh người câu cá hiện lên đơn độc mà thanh thản, hòa mình vào cảnh vật.

     Hai câu thực tiếp tục khắc họa nét tinh tế của mùa thu:
     "Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
     Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo."
     Những từ láy "gợn tí", "khẽ đưa vèo" khiến cảnh vật như đang chuyển động rất nhẹ, vừa đủ để ta cảm nhận được hơi thở mong manh của mùa thu. Màu "sóng biếc" và "lá vàng" tạo nên gam màu hài hòa, mang vẻ đẹp dịu dàng, trong sáng.

     Hai câu luận mở rộng không gian:
     "Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
     Ngõ trúc quanh co khách vắng teo."
     Trời cao, mây lơ lửng, ngõ trúc vắng người – tất cả gợi lên một không gian thanh tĩnh tuyệt đối. Trong sự vắng lặng ấy, ta cảm nhận được tâm hồn cô đơn của nhà thơ, một người từng gắn bó với dân, với nước nhưng nay chọn cuộc sống ẩn dật, tránh xa chốn quan trường nhiễu nhương.

     Hai câu kết bộc lộ trực tiếp tâm trạng của tác giả:
     "Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
     Cá đâu đớp động dưới chân bèo."
     Cử chỉ “tựa gối ôm cần” cho thấy phong thái ung dung, nhưng cụm từ "lâu chẳng được" lại hé mở tâm trạng u buồn, trăn trở. Tiếng cá "đớp động" khẽ làm lay động cả mặt ao lẫn lòng người, phá vỡ sự tĩnh lặng, như tiếng vọng của cuộc đời gợi lên trong tâm trí nhà thơ nhiều suy tư về thời thế.

     Về nghệ thuật, bài thơ tuân thủ chặt chẽ niêm luật của thể thất ngôn bát cú Đường luật, với vần "eo" độc đáo gợi âm hưởng khép kín, phù hợp với tâm trạng cô tịch. Ngôn ngữ thơ giản dị mà tinh tế, sử dụng nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đạt đến trình độ điêu luyện: cảnh được miêu tả rất thật, mà tình được gửi gắm rất sâu.

     Bài thơ "Thu điếu" không chỉ là một bức tranh mùa thu tuyệt mỹ của làng quê Bắc Bộ mà còn là bức chân dung tâm hồn của Nguyễn Khuyến – một người yêu quê hương, trọng sự thanh sạch và đau đáu trước thời cuộc. Bài thơ góp phần khẳng định tài năng, phong cách và vị trí đặc biệt của Nguyễn Khuyến trong nền thơ ca dân tộc.