Đề 4:Phần I. Đọc hiểu (6,0 điểm)ĐỀ ĐỀN SẦM NGHI ĐỐNG[…] Hồ Xuân Hương là một nữ sĩ phóng khoáng, thích thăm thú, du ngoạn, cũng thường vung bút đề thơ. Đây là trường hợp hiếm có đối với một người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Bài thơ đề nơi nào phải đúng với tình cảm, sự tích nơi đó, xem như cảm nghĩ về nơi được đề. […]

Mở đầu bài thơ, Hồ Xuân Hương đã biểu thị một cách nhìn xách mé, thiếu trân trọng đối với ngôi đền:

Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo

Kìa đền Thái thú đứng cheo leo

Những ai được lập đền dù là quân giặc, đều được coi là thần, để người thường đến thắp hướng cúng bái, cầu vong. Nhưng Hồ Xuân Hương thì chỉ “ghé mắt trông ngang”. “Ghé mắt” theo Từ điển Tiếng Việt, là “nghiêng đầu và đưa mắt nhìn”, chỉ thuần tuý là động tác, không hàm ý kính trọng. “Ghé mắt trông ngang” chứ không phải trông lên, đã thể hiện thái độ bất kính đối với “vị thần” xâm lược thất bại. “Đền thái Thú đứng cheo leo” hẳn là đền xây trên gò, và người ta không dễ trông ngang. Rõ ràng Hồ Xuân Hương cố tình chọn một cái nhìn coi thường đối với vị thái Thú ở nơi tha hương này. Chữ “cheo leo” cũng hay, nó chỉ đứng ở thế cao nhưng không có nơi bấu víu, dễ đổ ụp xuống. Chữ “kìa” cũng hàm ý bất kính, bởi nó kèm theo các động tác chỉ trỏ, mà đối với các nơi đền đài linh thiêng, người đến viếng không được nói to, giơ tay chỉ trỏ như đối với các đồ vật. Với hai câu thơ ấy, Hồ Xuân Hương đã tước bỏ hết tính chất linh thiêng, cung kính của một ngôi đền.

Hồ Xuân Hương không chỉ nhìn ngang ngửa, chỉ trở trước một ngôi đền, mà bà lại còn tự ví mình, so sánh mình với người được thờ nữa:

Ví đây đổi phận làm trai được

Thì sự anh hùng há bấy nhiêu

Cái ý nghĩa “đổi phận làm trai” đã thể hiện cái mặc cảm phụ nữ thua lép nam giới mà xã hội phong kiến đã áp đặt ý thức vào nhà thơ. Nhưng mặt khác, nó cũng thể hiện nhu cầu đổi phận, không chịu an phận của bà. Cái cách bà tự xưng là “đây” để đổi lại với Sầm Nghi Đống là “đấy”, thì dù bà chưa đổi phận được, bà cũng đã rất coi thường vị nam nhi họ Sầm. Câu kết ‘há bấy nhiêu” có thể nghĩ rằng Hồ Xuân Hương tự cho mình có thể làm gấp nhiều lần, so với sự nghiệp của Sầm, song đúng hơn, nên hiểu là một lời dè bửu: sự nghiệp của ông có bấy nhiêu thôi ư, nó quá ít đối với một đáng nam nhi đấy.

Bài thơ là một khát vọng được bình đẳng, khát vọng lập nên sự nghiệp anh hùng vẻ vang của một người phụ nữ. Thái độ “bất kính” của bà là một thách thức đối với các “sự nghiệp anh hùng của nam nhi, thách thức đối với thần linh. Bài thơ thể hiện mạnh mẽ nhu cầu giải phóng cá tính của con người, bất chấp các ước lệ ràng buộc của xã hội phong kiến.

(Trần Đình Sử, (Chế Lan Viên, in trong Văn học trong nhà trường, Tác giả và tác phẩm, NXB Đại học Sư phạm, PGS.TS Lưu Khánh Thơ biên soạn, 2005)

Trả lời câu hỏi/ Thực hiện yêu cầu:

Câu 1. Xác định luận đề của VB.

Câu 2. Theo tác giả bài viết, đâu là trường hợp hiếm có đối với một người phụ nữ trong xã hội phong kiến?

Câu 3. Để làm sáng tỏ luận đề, người viết đã sử dụng những luận điểm nào?

Câu 4. Phân tích một lí lẽ và một bằng chứng trong VB để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất.

Câu 5. Nhận xét về cách trình bày vấn đề khách quan và cách trình bày vấn đề chủ quan trong đoạn: “Mở đầu bài thơ, Hồ Xuân Hương đã biểu thị một cái nhìn xách mé, thiếu trân trọng đối với ngôi đền… Với hai câu thơ ấy, Hồ Xuân Hương đã tước bỏ hết tính chất linh thiêng, cung kính của một ngôi đền”.

Câu 6. Theo em, thái độ “bất kính” của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Đề đền Sầm Nghi Đống là đáng khen hay đáng trách? Vì sao?

Câu 7. Tác giả bài viết cho rằng: “Bài thơ là khát vọng được bình đẳng, khát vọng lập nên sự nghiệp anh hùng vẻ vang của một người phụ nữ.” Theo em, khát vong đó còn còn phù hợp với xã hội ngày nay không? Vì sao?