`\color{#000000}{L}\color{#1a1a1a}{y}\color{#333333}{H}\color{#4d4d4d}{a}\color{#666666}{n}`

`-` TK `X – XI:`

`@` Sau khi giành được độc lập, Chăm Pa từng nhiều lần tiến hành chiến tranh với Đại Cồ Việt

`@` Nội bộ Chăm Pa có lúc ổn định, song cũng thường xuyên chia rẽ thành nhiều tiểu quốc nhỏ

`@` Vua Chăm Pa cố gắng mở rộng ảnh hưởng về phía Bắc nhưng không thành công

`-` TK `XI – XIII:`

`->` Chăm Pa có quan hệ phức tạp với các nước láng giềng, có lúc hùng mạnh, mở rộng giao thương đường biển, đóng vai trò quan trọng trong khu vực ĐNA, nhưng bị suy yếu dần do chiến tranh liên miên và xung đột nội bộ

`-` TK `XIV:`

`@` Dưới triều Chế Bồng Nga, Chăm Pa đạt thời kỳ cực thịnh, ông nhiều lần tiến quân ra Bắc gây áp lực mạnh mẽ đối với Đại Việt

`@` Sau khi Chế Bồng Nga tử trận, Chăm Pa suy yếu nhanh chóng

`-` TK `XV` – đầu TK `XVI`

`@` Chăm Pa liên tục bị Đại Việt tiến công, mất nhiều vùng đất quan trọng

`@` Năm `1471` vua Lê Thánh Tông phát động cuộc tấn công lớn, đánh chiếm kinh đô Chăm Pa `->` vương quốc bị thu hẹp, suy yếu nghiêm trọng `->` từ sau thất bại này Chăm Pa chỉ còn tồn tại `1` phần nhỏ ở vùng Panduranga và dần trở thành phiên thuộc của Đại Việt

`->` Từ TK `X` đến đầu TK `XVI`, chính trị Chăm Pa trải qua nhiều biến động, có lúc phát triển cường thịnh nhưng nhìn chung bị chia rẽ, suy yếu và mất vai trò độc lập lớn