Bài thơ chia làm `3` đoạn và nội dung:

Đoạn `1` (từ đầu đến “cỏ cây đồng bào!”):

Nội dung: Tái hiện hình ảnh đất nước trong thời kỳ mất nước, nhân dân sống trong cảnh lầm than, đau khổ dưới ách đô hộ của thực dân, phong kiến.

Ý chính: Nỗi đau dân tộc mất độc lập, bị áp bức, bóc lột, máu chảy, nước mắt rơi khắp nơi.

Đoạn `2` (từ “Ôi nhớ những năm nào thuở trước” đến “Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi!”):

Nội dung: Hồi tưởng những cảnh ngộ cụ thể, bi kịch của người dân Việt Nam cha, mẹ, anh, em trong một gia đình đều chịu cảnh ly tán, đói khát, lầm than.

Ý chính: Nỗi đau gia đình số phận nghiệt ngã của mỗi người dân vô tội trong kiếp sống nô lệ.

Đoạn `3` (từ “Chín năm kháng chiến thánh thần” đến hết):

Nội dung: Khẳng định sức mạnh quật khởi của dân tộc khi có Đảng dẫn đường, nhân dân đoàn kết vùng lên chiến đấu và chiến thắng.

Ý chính: Niềm tin, sự biết ơn và khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng trong cuộc đấu tranh giành độc lập.

Câu 2:

Cảnh ngộ được tái hiện trong bài thơ:

`-` Một dân tộc bị cướp nước, bị bóc lột, tàn sát, áp bức nặng nề

`-` Một đất nước với nhân dân lầm than, đói khổ, lưu lạc khắp nơi: người làm phu, người chết vì đói, người bị bắt lính

-` Một xã hội chìm trong bóng tối, nước mắt và máu

Một số biện pháp nghệ thuật tiêu biểu:

Hình ảnh ẩn dụ:

 `+` “Chim treo trên lửa, cá nằm dưới dao” `->` Diễn tả tình thế ngàn cân treo sợi tóc, không lối thoát của dân tộc.

 `+` “Lũ bán nước lót đường máu” `->` Hình ảnh đậm chất tố cáo những kẻ phản quốc.

Điệp ngữ, liệt kê và tương phản:

 `+` “Cha trốn ra Hòn Gai.../Anh chạy vào Đất Đỏ...” `->` Liệt kê các cảnh ly tán.

 `+` “Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng!” `->` Biểu tượng tố cáo tội ác thực dân Pháp.

 `+` “Cù khoai, củ sắn thay cơm” `->` Gợi nỗi cơ cực trong đời sống vật chất. 

`@` \( \color{#003366}{M} \color{#0A4D8C}{h} \color{#1565C0}{o} \color{#1E88E5}{a} \color{#42A5F5}{n} \color{#90CAF9}{g} \color{#B3E5FC}{\text{₊}} \color{#E1F5FE}{\text{⊹}} \)