Nhà văn Nga Maxim Gorki từng viết: “Cuộc đời luôn đẹp cho những ai biết sống và biết vươn lên giữa bao khó khăn, thử thách.” Trong guồng quay không ngừng của cuộc sống, có những người không ngừng tiến lên, nhưng cũng có kẻ mãi đứng yên, chìm đắm trong than thân trách phận, để rồi đánh mất biết bao cơ hội quý giá. Truyện ngụ ngôn “Cơ hội” không chỉ là một câu chuyện mà đó còn là những triết lý sống mà tác giả muốn gửi gắm đến độc giả. Cuộc đời luôn dành cho mỗi người những cánh cửa, nhưng nếu không đủ kiên nhẫn, bản lĩnh và lòng tin, chúng ta sẽ mãi mãi đứng bên ngoài cánh cửa đó.

Truyện ngụ ngôn “Cơ hội” là một sáng tác giàu tính triết lý, khuyết danh, nhưng chứa đựng trong nó một thông điệp sâu sắc về con người và hành trình đi tìm giá trị sống. Với hình tượng giàu tính biểu tượng như “ông cụ”, “viên đá tâm nguyện”, tác phẩm đã gửi gắm bài học nhân sinh về sự kiên trì, lòng tin và cách ta đối diện với những cơ hội trong đời.

Truyện kể về một người nông dân nghèo khổ, luôn oán trách số phận vì sinh ra trong nghèo khó. Anh ta cho rằng, nếu được sinh ra trong gia đình giàu có, cuộc đời anh hẳn đã khác. Khi nghe tin có một ông cụ thông thái trên núi có thể giúp người ta trở nên giàu có, anh liền vượt núi băng rừng để tìm đến ông. Ông cụ không ban phát tiền bạc, mà chỉ chỉ cách để tự tìm kiếm thành công: mỗi sớm và tối phải đến bãi cát ngoài thôn tìm “viên đá tâm nguyện”  viên đá sẽ ấm lên và phát sáng nếu là cơ hội thật sự. Nhưng ông cũng dặn: “Một khi đã nắm được, đừng vứt đi, nếu không sẽ mất tác dụng.” Người nông dân kiên trì trong một thời gian nhưng rồi nản lòng. Và rồi chính anh  trong lúc tức giận đã ném đi viên đá thật sự. Cơ hội đến rồi vụt tắt. Lời ông cụ vang lên đầy xót xa: “Cơ hội đã đến rồi, vậy mà theo thói quen của một kẻ thiếu kiên nhẫn, ngươi lại để tuột mất.”

Người nông dân là hình ảnh tiêu biểu cho những con người luôn khát khao thay đổi số phận nhưng lại thiếu bản lĩnh để nắm giữ cơ hội. Ngay từ đầu truyện, anh hiện lên là một người chăm chỉ, chịu khó, song luôn sống trong tâm thế oán trách hoàn cảnh. Niềm tin của anh không đặt vào chính mình, mà gửi gắm vào một thế lực bên ngoài – ông cụ thông tuệ  với mong ước sẽ có phép màu giúp anh đổi đời. Điều này phản ánh thói quen phổ biến của nhiều người trong cuộc sống: thay vì thay đổi bản thân, họ đi tìm một “phương thuốc nhiệm màu” từ bên ngoài.

Cơ hội thực sự đã đến, nhưng người nông dân lại không đủ kiên nhẫn và lòng tin để giữ lấy. Hòn đá tâm nguyện là biểu tượng cho cơ hội  không hề được trao tận tay, mà yêu cầu anh phải chủ động tìm kiếm trong thời gian dài. Anh đã nỗ lực, nhưng nỗ lực ấy dần hao mòn bởi thiếu niềm tin và sự bền bỉ. Khoảnh khắc anh ném viên đá đi cũng là lúc thể hiện rõ nhất bản chất sâu xa của thất bại: nó không đến từ sự thiếu may mắn, mà từ chính tâm lý nóng vội, dễ bỏ cuộc và luôn nghi ngờ những điều mình đang làm.

Khi cơ hội ở ngay trong tay, sự chủ quan và nông nổi đã khiến anh đánh mất tất cả. Cao trào của truyện khi viên đá phát sáng khi bị ném đi chính là hình ảnh đầy ám ảnh cho bi kịch của những người đã đến rất gần thành công nhưng lại quay lưng đúng lúc quan trọng nhất. Khi viên đá phát sáng ngay sau khi bị ném đi – đã khép lại câu chuyện bằng một thông điệp đắt giá: Cơ hội không bao giờ chờ đợi. Một cái nắm tay muộn màng cũng có thể khiến con người vuột mất cả đời. Lời ông cụ vang lên trong hư vô như một lời cảnh tỉnh: “Trong giây phút cuối, ngươi đã tìm thấy đá tâm nguyện, vậy mà chỉ một cái nắm tay ngươi cũng không làm được…”. Lời nói ấy không chỉ dành cho người nông dân, mà còn dành cho mỗi chúng ta. Sự nuối tiếc ở đây không phải vì đá không có phép màu, mà vì con người đã không đủ tỉnh táo và bản lĩnh để giữ lấy nó khi cơ hội cận kề. Cuộc sống thực tế cũng vậy, nhiều người đến rất gần thành công nhưng lại bỏ cuộc đúng lúc cần kiên trì nhất và rồi sống mãi trong day dứt về những điều “đáng lẽ đã có thể…”

Truyện sử dụng biểu tượng độc đáo như “hòn đá tâm nguyện”, “ông cụ thông tuệ”, cùng với lối kể giản dị nhưng sâu xa, đã tạo nên một tác phẩm vừa dễ hiểu lại đầy suy ngẫm. Cốt truyện có bố cục logic, chặt chẽ, kết thúc bất ngờ để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc. Qua đó, truyện “Cơ hội” mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc: thành công không chỉ cần sự cố gắng, mà còn đòi hỏi sự kiên định, lòng tin và khả năng giữ vững khi cơ hội đến gần. Đồng thời, truyện cũng phản ánh thực tế về tâm lý con người: dễ chán nản, dễ mất niềm tin, và vì thế dễ đánh rơi điều quý giá nhất.

Có người từng nói: “Cơ hội giống như mặt trời mọc nếu bạn chần chừ, bạn sẽ bỏ lỡ nó.” Truyện ngụ ngôn “Cơ hội” là một lời thức tỉnh cho tất cả chúng ta – những người đang mải miết đi tìm thành công mà lại thường xuyên bỏ lỡ điều quan trọng nhất: nắm chắc cơ hội khi nó đến trong tay mình. Đừng để mình trở thành người nông dân năm xưa chỉ vì thiếu một cái nắm tay mà mãi mãi đánh mất cả một đời.