Anh, chị hãy viết bài nghị luận (khoảng 600 chữ) về cách ứng xử có văn hóa của thế

hệ trẻ trên không gian mạng.

“Trước khi viết điều gì trên mạng, hãy tự hỏi: Nếu người thân của bạn là người đang đọc dòng chữ ấy, bạn có còn muốn đăng không?” Câu nói ấy là lời nhắc nhở sâu sắc về đạo đức số trong thời đại 4.0. Khi mạng xã hội trở thành một phần thiết yếu của cuộc sống, cách ứng xử của giới trẻ trên không gian mạng không chỉ thể hiện văn hóa cá nhân mà còn phản ánh trách nhiệm công dân. Thế nhưng, trong dòng chảy số hóa ấy, không ít bạn trẻ đang lệch chuẩn hành vi, buông thả ngôn từ, khiến môi trường mạng trở nên độc hại. Vì vậy, bàn về ứng xử có văn hóa của thế hệ trẻ trên không gian mạng là vấn đề vừa cấp thiết, vừa mang ý nghĩa định hướng cho tương lai.

Ứng xử có văn hóa trên không gian mạng có thể hiểu là việc giao tiếp, trao đổi thông tin bằng lời nói, hành động phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật và sự tôn trọng lẫn nhau trong môi trường trực tuyến. Biểu hiện rõ nhất là việc sử dụng ngôn từ lịch sự, tránh công kích cá nhân, không phát tán tin giả, không cổ xúy các trào lưu lệch lạc, biết tiếp nhận và phản biện thông tin một cách tỉnh táo, đồng thời tích cực lan tỏa các giá trị sống tốt đẹp. Đó là cách một người thể hiện trách nhiệm với cộng đồng mạng cũng như với chính bản thân mình.

Tuy nhiên, trên thực tế, không gian mạng ngày càng chứng kiến nhiều hành vi phản văn hóa từ chính những người trẻ. Sự phổ biến của “văn hóa khẩu nghiệp”, “ném đá hội đồng”, hay “bạo lực ngôn từ” khiến mạng xã hội trở nên độc hại. Nhiều bạn trẻ dễ dàng mạt sát người khác chỉ vì một quan điểm trái chiều, tung tin đồn thất thiệt để câu view, hay chạy theo các xu hướng vô nghĩa, phản cảm mà không cần cân nhắc đến hậu quả. Không ít trường hợp, những lời miệt thị, dè bỉu tưởng chừng vô thưởng vô phạt lại đẩy người khác vào bi kịch – trầm cảm, tự kỷ, thậm chí tự tử. Đó là hậu quả nhãn tiền của một cách hành xử thiếu suy nghĩ và vô trách nhiệm.

Đâu là nguồn gốc cho những biểu hiện văn hóa lệch chuẩn đó? Trước hết là do thiếu kỹ năng ứng xử số – nhiều bạn trẻ chưa được trang bị đủ hiểu biết về đạo đức truyền thông, chưa nhận thức được sức mạnh và ảnh hưởng của lời nói trên mạng. Bên cạnh đó, môi trường mạng ẩn danh khiến người dùng dễ dàng buông bỏ rào cản đạo đức cá nhân, thậm chí lấy sự xúc phạm người khác làm trò tiêu khiển. Ngoài ra, sức hút của sự nổi tiếng tức thời từ mạng xã hội khiến nhiều người bất chấp mọi giá trị, miễn sao được quan tâm và lượng tương tác lớn. 

Những hành vi thiếu văn hóa ấy để lại hậu quả nghiêm trọng. Không ít nạn nhân của “bạo lực mạng” đã phải gánh chịu tổn thương tâm lý nặng nề, thậm chí dẫn đến trầm cảm, tự tử. Tệ hơn, điều này làm xói mòn các giá trị đạo đức trong đời sống thực, khiến giới trẻ dễ rơi vào tình trạng vô cảm, thiếu kiểm soát trong hành vi và tư duy. Những tổn thương tâm lý để lại cho nạn nhân của bạo lực mạng cũng là hồi chuông cảnh báo rõ ràng nhất về sự suy thoái văn hóa ứng xử, gây rạn nứt các mối quan hệ xã hội, mất niềm tin giữa con người với nhau.

Vậy, cần làm gì để xây dựng một không gian mạng văn minh? Thứ nhất, mỗi cá nhân cần rèn luyện ý thức trách nhiệm trong phát ngôn và hành xử, hiểu rằng lời nói trên mạng có sức nặng và ảnh hưởng lớn đến cá nhân người khác. Trên cơ sở đó,  nhà trường và gia đình cần tăng cường giáo dục kỹ năng số và đạo đức mạng cho thế hệ trẻ ngay từ sớm, giúp các em biết cách nhận diện hành vi lệch chuẩn và có bản lĩnh bảo vệ bản thân. Đặc biệt, các nền tảng mạng xã hội cần thực thi các biện pháp kiểm soát nội dung và xử lý vi phạm một cách minh bạch, nghiêm khắc, nhằm răn đe những hành vi độc hại và bảo vệ người dùng tích cực.

Không phải tất cả giới trẻ đều ứng xử lệch chuẩn trên mạng. Vẫn có rất nhiều bạn trẻ đang khẳng định mình bằng lối hành xử văn minh, lễ phép, biết lan tỏa năng lượng tích cực và đấu tranh trước cái sai. Họ chính là hình ảnh đẹp, là niềm hy vọng cho một không gian mạng tử tế và giàu tính nhân văn.

Chúng ta cần hiểu rằng, ứng xử có văn hóa là chiếc cầu nối giữa con người với con người, dù là trong thế giới thật hay ảo. Không gian mạng không phải là nơi để tổn thương nhau, mà là nơi để sẻ chia, lan tỏa điều tích cực và nuôi dưỡng sự tử tế. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: một lời nói tử tế, một thái độ tôn trọng, một lần suy nghĩ trước khi chia sẻ. Bởi trong thế giới ảo ấy, sự văn minh của mỗi người sẽ làm nên sự lành mạnh cho cả cộng đồng.