Phân biệt biện pháp tu từ ẩn dụ và hoán dụ:

1. Khái niệm

- Ẩn dụ: là biện pháp tu từ gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

- Hoán dụ: là một biện pháp tu từ dùng cách gọi tên một sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ gần gũi với nó.

2. Phân loại:

- Ẩn dụ: có 4 loại:

+ Ẩn dụ hình thức

+ Ẩn dụ cách thức

+ Ẩn dụ phẩm chất

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.

- Hoán dụ: có 4 loại:

+ Lấy một bộ phận để gọi toàn thể.

+ Lấy một vật chứa đựng để gọi một vật bị chứa đựng.

+ Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.

+ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng. 

3. Quan hệ giữa các sự vật, sự việc được nhắc đến

- Ẩn dụ: Quan hệ tương đồng (giống nhau về đặc điểm nào đó).

- Hoán dụ: Quan hệ gần gũi, đi liền với nhau trong thực tế.

4. Tác dụng chính:

- Ẩn dụ: Tăng sức gợi cảm, liên tưởng, biểu cảm sâu sắc.

- Hoán dụ: Gợi hình, khái quát, nhấn mạnh đặc điểm quen thuộc.

5. Ví dụ:

Ẩn dụ:

"Trời hôm nay nắng giòn tan."

- Biện pháp tu từ: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác "nắng giòn tan"

=> Tác dụng:

+ Diễn tả cái năng chói trang, có thể khiến mọi vật khô nhanh chóng đến mức giòn tan.

+ Tác giả đã sử dụng giác quan về thị giác (mắt) để cảm nhận về ánh nắng, nhưng khi miêu tả tính chất của cái nắng lại sử dụng từ "giòn tan" sử dụng trong giác quan vị giác (nếm) và xúc giác (sờ).

Hoán dụ:

"Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên"

- Biện pháp tu từ: Hoán dụ lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng qua từ "Áo nâu"-nông dân; "Áo xanh"- công nhân

=> Tác dụng:

+ Làm cho nội dung được diễn đạt là những cái trừu tượng trở nên cụ thể, dễ hiểu hơn.

+ Cung cấp thông tin bổ sung về sự vật, hiện tượng; qua đó, làm cho cách diễn đạt hàm súc hơn. Chẳng hạn, áo nâu, áo xanh không chỉ mang thông tin về nông dân, công nhân mà còn chỉ ra dấu hiệu về trang phục của họ.

+ Đồng thời, hình ảnh "nông thôn" nhằm chỉ những người ở vùng nông thôn còn hình ảnh "thị thành" dùng để chỉ những người sống ở thị thành. 

6. Tóm lại:

+ Ẩn dụ là 2 hình ảnh giống nhau - có sự thay thế bằng hình ảnh có nét tương đồng.

+ Hoán dụ là 2 hình ảnh gần nhau - có sự thay thế bằng hình ảnh có mối liên hệ cụ thể trong thực tế.