CHUYỆN NGƯỜI NGHĨA PHỤ Ở KHOÁI CHÂU
(Trích)
Từ Đạt ở Khoái Châu, lên làm quan tại thành Đông Quan thuê nhà ở cạnh cầu Đồng Xuân, láng giềng với nhà quan Thiêm thư là Phùng Lập Ngôn. Phùng giầu mà Từ nghèo; Phùng xa hoa mà Từ tiết kiệm; Phùng chuộng dễ dãi mà Từ thì giữ lễ. Lề thói hai nhà đại khái không giống nhau. Song cũng lấy nghĩa mà chơi bỡi đi lại với nhau rất thân, coi nhau như anh em vậy. Phùng có người con trai là Trọng Quỳ, Từ có người con gái là Nhị Khanh, gái sắc trai tài, tuổi cũng suýt soát. Hai người thường gặp nhau trong những bữa tiệc, mến vì tài, yêu vì sắc, cũng có ý muốn kết duyên Châu Trần. Cha mẹ đôi bên cũng vui lòng ưng cho, nhân chọn ngày mối lái, định kỳ cưới hỏi. Nhị Khanh tuy hãy còn nhỏ, nhưng sau khi về nhà họ Phùng, khéo biết cư xử với họ hàng, rất hòa mục và thờ chồng rất cung thuận, người ta đều khen là người nội trợ hiền. Trọng Quỳ lớn lên, dần sinh ra chơi bời lêu lổng; Nhị Khanh thường vẫn phải can ngăn. Chàng tuy không nghe nhưng cũng rất kính trọng. Năm chàng 20 tuổi, nhờ phụ ấm được bổ làm một chức ở phủ Kiến Hưng. Gặp khi vùng Nghệ An có giặc, triều đình xuống chiếu kén một viên quan giỏi bổ vào cai trị. Đình thần ghép Lập Ngôn tính hay nói thẳng, ý muốn làm hại, bèn hùa nhau tiến cử. Khi sắc đi phó nhậm, Phùng Lập Ngôn bảo Nhị Khanh rằng:
- Đường sá xa xăm, ta không muốn đem đàn bà con gái đi theo, vậy con nên tạm ở quê nhà. Đợi khi sông bằng nước phẳng, vợ chồng con cái sẽ lại cùng nhau tương kiến.
Trọng Quỳ thấy Nhị Khanh không đi, có ý quyến luyến không dứt. Nhị Khanh ngăn bảo rằng: 
-Nay nghiêm đường vì tính nói thẳng mà bị người ta ghen ghét, không để ở lại nơi khu yếu, bề ngoài vờ tiến cử đến chốn hùng phiên, bên trong thực dồn đuổi vào chỗ tử địa(1). Chả lẽ đành để cha ba đào muôn dặm, lam chướng nghìn trùng(2), hiểm nghèo giữa đám kình nghê(3), cách trở trong vùng lèo mán(4), sớm hôm săn sóc, không kẻ đỡ thay? Vậy chàng nên chịu khó đi theo. Thiếp dám đâu đem mối khuê tình(5) để lỗi bề hiếu đạo(6). Mặc dầu cho phấn nhạt hương phai, hồng rơi tía rụng(7), xin chàng đừng bận lòng đến chốn hương khuê(8). Sinh không đừng được, mới bày một bữa tiệc từ biệt, rồi cùng Lập Ngôn đem người nhà đi vào phương nam. Không ngờ lòng giời khó hiểu, việc người khôn lường, cha mẹ Nhị Khanh nối nhau tạ thế. Nàng đưa tang về Khoái Châu, chôn cất cúng tế xong rồi, đến cùng ở chung với bà cô Lưu thị….
(Trích Chuyện người nghĩa phụ ở Khoái Châu, Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ, NXB Hội Nhà văn 2018)
* Chú thích
(1) Tử địa: Chỗ chết, chỗ nguy hiểm.
(2) Ba đào muôn dặm, lam chướng nghìn trùng: Muôn dặm sóng to. Nghìn trùng khí độc. Câu này ý chỉ chặng đường gian nan nguy hiểm.
(3) Kình nghê: Tên hai loài cá dữ, ý ẩn dụ chỉ kẻ bất nghĩa.
(4) Lèo mán: Vùng núi sâu hiểm trở.
(5) Khuê tình: Tình cảm phòng khuê, ý chỉ tình vợ chồng.
(6) Hiếu đạo: Đạo đức của con cái với cha mẹ.
(7) Phấn nhạt hương phai, hồng rơi tía rụng: Ý chỉ nhan sắc người phụ nữ phai tàn.
(8) Hương khuê: Buồng ở của đàn bà con gái thời phong kiến.
Thực hiện yêu cầu:
Câu 1. Xác định thể loại của văn bản trên.
Câu 2. Chỉ rõ dấu hiệu nhận biết của cách dẫn được sử dụng trong đoạn trích sau:
Khi sắc đi phó nhậm, Phùng Lập Ngôn bảo Nhị Khanh rằng:
- Đường sá xa xăm, ta không muốn đem đàn bà con gái đi theo, vậy con nên tạm ở quê nhà. Đợi khi sông bằng nước phẳng, vợ chồng con cái sẽ lại cùng nhau tương kiến.
Câu 3. Vì sao Nhị Khanh thường can ngăn Trọng Quỳ khi chàng hay chơi bời lêu lổng?
Câu 4. Em hiểu gì về đức hạnh Nhị Khanh qua lời khuyên chồng
“… Vậy chàng nên chịu khó đi theo. Thiếp dám đâu đem mối khuê tình để lỗi bề hiếu đạo. Mặc dầu cho phấn nhạt hương phai, hồng rơi tía rụng, xin chàng đừng bận lòng đến chốn hương khuê”.
Câu 5. Từ lời khuyên chồng của Nhị Khanh, em rút ra được bài học nào tâm đắc nhất cho bản thân? (Trình bày từ 5 – 7 dòng )