I. ĐỌC HIỂU

Đọc văn bản sau:

Bà già quên khóc

(Trích)

Tôi về lại Bửu Minh Đường vào mùa đoan ngũ. Không ai ngờ, hôm đó tôi lại về. Bởi tôi nói với mọi người tới chết cũng không muốn về.

Em nhà báo của đài nói sẽ cho đường dây nói về Năm Phận, để tôi không phải lên hình. Anh quay phim nói lúc nào cảm thấy quá buồn hoặc mệt thì mọi người sẽ dừng để đưa tôi về.

Bốn mươi năm tôi không nghĩ mình lại thay đổi. Không phải những ám ảnh. Bởi khi đó tôi như một người đã chết. Không ai trách một người trở về từ cõi chết, bản thân tôi cũng không trách tôi, Mằng Ri cũng không trách tôi. Mà tôi cũng không còn quan tâm ai trách phiền hay giận hờn.

Tôi đã chứng kiến máu tràn núi Tượng. Tôi tận mắt nhìn thấy thằng Polpot đầu tiên lúc nó đang đập đầu một đứa nhỏ vô đá núi Tượng. Sau đó mọi thứ diễn ra như một cơn mộng du. Gần 70 người chúng tôi trốn trong hang, Mằng Ri đói, lũ chó săn sắp sửa quẹo vô hang. Thấy hết, như một người đang coi phim và không can dự gì được vào từng tình huống.

(Tóm lược một đoạn: “Tôi” hồi tưởng về chuyến trở về núi Tượng trong mùa lễ đoan ngọ, nơi ghi dấu một bi kịch thảm sát năm xưa ở Ba Chúc. Câu chuyện đan xen ký ức đau thương về cái chết của hàng ngàn người, những nghi lễ cúng bái linh hồn, và cảnh vật giờ đây đã đổi thay. Đoàn quay phim tìm đến nhân vật Năm Phận - người mẹ đã mất năm đứa con trong thảm sát)

Anh quay phim nói thím kể chuyện hồi đó, lúc mà ngồi nhớ lại cảnh năm đứa con bị giết thím buồn như thế nào. Năm đứa con lận mà. Thím hận thế nào. Thím chửi cũng được, mà khóc lóc gào thét cũng được.

- Chèn ơi, thì cũng buồn khổ lắm chớ. Con mình mà. Bồng đứa nhỏ đi kiếm ba sắp nhỏ, ổng hiền lắm. Vừa thấy ổng thì nó tràn tới. Trốn gá trong miệng hang. Nó đi rồi quay lại bắn bậy bạ vô hang. Vậy mà nó bắn trổ đầu đứa nhỏ. Chết chớ sao không chết. Trổ qua ngón tay thím luôn nè. Nhìn ngón tay ểnh ngược nè. Đâu khoảng bằng lúc mấy cháu tới đây vầy nè thì thím thấy nó lùa mấy đứa lớn xuống. Nó phát hiện hang trên đó. Chèn ơi tụi nó khóc lóc. Năm bồng đứa nhỏ chết rồi nhìn theo mấy đứa kia, điếng hết hồn vía. Thì cũng chết hết chớ đâu đứa nào sống, đâu ai biết chết chỗ nào. Khóc tích tác. Giờ khóc sao được. Thì khóc cũng có được gì đâu. Thì lúc đó cũng ngồi khổ. Thì ai cũng khổ chớ có phải một mình mình đâu, cũng chịu thôi. Mà mấy con ăn cơm hé. Cây chổi đâu rồi. Năm có gạo, bao no bụng luôn. Thì ăn với cá. Năm hổng ăn thịt lâu rồi.

Anh quay phim quay sang nói gì đó kiểu như phá sản rồi. Cảnh tình gì mà kể năm đứa con bị giết mà bà cụ tám mươi tư tuổi cứ cười đôn hậu như kể chuyện nấu cơm kho cá. Mà nụ cười bà già sún răng nữa làm cho ai cũng cười theo. Chọc cười người ta chớ lấy cảm xúc gì nổi.

[...]

Anh quay phim kêu Năm Phận ngồi trên tảng đá nơi ngày xưa cả nhà thím nằm phơi nắng trốn tụi Polpot. Ngồi một chút mà ai cũng chịu không nổi kéo nhau vô bóng mát. Hồi đó họ nằm trên tảng đá đó mười ngày, dưới cái nắng ngạo ngược như vậy.

- Nếu bây giờ giặc tới thím Năm có phản kháng không?

- Chắc Năm cũng bỏ đi. Mình nhát không giết được ai đâu. Thà bỏ đi để khỏi chứng kiến. Chớ chứng kiến nhiều chuyện nó kì cục lắm. Không hình dung nổi đâu. Giết luôn con là có thiệt mà. Năm nghĩ nếu như ai được bọn Polpot tốn một viên đạn bắn bất ngờ vô đầu, vô tim ngay khi đang bỏ chạy là may mắn. Hơn cả chứng kiến cảnh mình tự tay bóp mũi con mình để cứu sống những người còn lại trong hang. Nhưng lúc đó năn nỉ tụi nó cũng không bắn mình bằng đạn. Hình như nó tiếc đạn.

Tôi nghe tai mình hơi lùng bùng một chút. Như thấy được trước mắt những lõi cây dành đập đầu người. Thấy lại tất cả.

(Võ Diệu Thanh, Truyện ngắn đặc sắc 2024, NXB Văn Học, 2024)

Thực hiện các yêu cầu/Trả lời các câu hỏi:

Câu 1. Chỉ ra căn cứ để xác định điểm nhìn trần thuật của câu chuyện trên.

Câu 2. Vì sao nhân vật “tôi” không muốn quay trở về Bửu Minh Đường?

Câu 3. Nhận xét của anh/chị về nhân vật Năm Phận trong văn bản.

Câu 4. Anh/Chị hiểu thế nào về nhan đề “Bà già quên khóc”?

Câu 5. Từ nội dung của câu chuyện, anh/chị hãy rút ra bài học có ý nghĩa nhất đối với bản thân.

Giúp em vs ạ em cảm ơn ạ