I. Đọc - hiểu

C1. Nhân vật chính của câu chuyện trong đoạn trích là bà cô của nhân vật "tôi".

C2. "Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao."

C3. 

- Tác dụng:

+ Nhấn mạnh sự thay đổi mạnh mẽ, rõ nét trong diện mạo của Hà Nội hiện đại

+ Tạo nhịp điệu dồn dập, tăng tính biểu cảm cho câu văn.

C4. 

- Thái độ: Nhân vật "tôi" kính trọng, ngưỡng mộ và trân trọng bà cô - một người phụ nữ sống nguyên tắc, bao dung, có tầm nhìn nhân văn sâu sắc về hạnh phúc và gia đình.

C5. 

Để có được cuộc sống hạnh phúc, tôi sẽ học cách trân trọng và nuôi dưỡng những mối quan hệ trong gia đình. Tôi cố gắng sống có trách nhiệm, quan tâm và sẻ chia với người thân. Đồng thời, tôi giữ gìn lời ăn tiếng nói, cư xử chân thành và tôn trọng lẫn nhau. Hạnh phúc không phải điều gì xa xôi mà bắt đầu từ những điều giản dị trong chính ngôi nhà của mình. Tôi tin rằng, sống tử tế và chân thành sẽ giúp tôi có được một cuộc sống bình yên, hạnh phúc lâu dài.

II. Lầm văn

C1.

Một nét tính cách nổi bật của nhân vật bà cô trong đoạn trích Nếp nhà là sự bao dung và thấu hiểu. Dù đã lớn tuổi và sống rất nguyên tắc, bà không bảo thủ mà luôn biết cách ứng xử khéo léo, tinh tế trong đời sống gia đình. Mối quan hệ mẹ chồng - nàng dâu vốn thường phức tạp, nhưng bà lại có thể chung sống hòa thuận với con dâu suốt mười lăm năm mà không xảy ra mâu thuẫn. Bà hiểu rằng, để giữ hòa khí thì cả hai bên đều cần nhường nhịn, cảm thông, như bà từng nói: “Tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi”. Bà còn coi con dâu là “vàng trời cho”, thể hiện sự biết ơn và trân trọng chân thành. Có thể nói, bà là người phụ nữ vừa giữ gìn được truyền thống gia đình, vừa đủ tinh tế để thích nghi với cuộc sống hiện đại. Từ đó, ta thấy được chân dung một người mẹ, người bà mẫu mực - biểu tượng cho nếp nhà bền vững qua nhiều thế hệ.

C2. 

Trong cuộc sống hiện đại, con người ngày càng có xu hướng đề cao cái tôi cá nhân, khẳng định bản thân và theo đuổi lối sống tự do, độc lập. Tuy nhiên, giữa dòng chảy ấy, vẫn có những giá trị truyền thống lặng lẽ tồn tại và giữ vai trò quan trọng trong việc định hình nhân cách, tạo dựng nền tảng đạo đức  - đó chính là “nếp nhà”. Trong truyện ngắn Nếp nhà của Nguyễn Khải, nhân vật tôi từng trăn trở: “Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao?” Câu hỏi ấy không chỉ là một sự ngạc nhiên mà còn là lời mời gọi người đọc suy ngẫm về mối quan hệ giữa truyền thống và tự do trong đời sống hôm nay. Từ góc nhìn của người trẻ, tôi cho rằng đây là một vấn đề vô cùng thiết thực và cần được nhìn nhận một cách sâu sắc.

“Nếp nhà” là những giá trị truyền thống, những quy tắc, cách ứng xử và đạo lý được lưu truyền qua nhiều thế hệ trong một gia đình. Nó là nền tảng đạo đức, là cội nguồn hình thành nhân cách con người. Trong khi đó, “tự do cá nhân” là quyền được sống, được lựa chọn, được thể hiện bản thân theo ý muốn, miễn là không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội. Hai khái niệm tưởng như đối lập này lại thường xuyên va chạm trong thực tế, nhất là khi xã hội ngày càng đề cao cá nhân và sự khác biệt.

Từ góc nhìn của người trẻ, có thể thấy rằng tự do cá nhân là điều rất quan trọng. Người trẻ cần không gian để sáng tạo, để bày tỏ quan điểm, để sống đúng với chính mình. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là phủ nhận vai trò của “nếp nhà”. Bởi nếu không có nền tảng gia đình vững chắc, con người dễ mất phương hướng, đánh mất các giá trị đạo đức căn bản. Tự do không đồng nghĩa với ích kỷ hay sống buông thả. Một người trẻ có bản lĩnh chính là người biết cân bằng giữa cái “tôi” cá nhân và cái “ta” cộng đồng, biết thể hiện bản thân mà vẫn giữ được sự kính trọng, trách nhiệm với gia đình.

Câu chuyện về bà cô trong đoạn trích là một minh chứng rõ nét cho giá trị của nếp nhà. Bà là người giữ gìn nếp sống truyền thống nhưng không áp đặt, ngược lại rất bao dung và thấu hiểu con cháu. Chính nhờ cách sống ấy, cả một đại gia đình vẫn hòa thuận dưới một mái nhà, điều tưởng chừng như khó thực hiện trong xã hội hiện đại. Nếp nhà không hề triệt tiêu tự do cá nhân mà là nơi nuôi dưỡng nó. Tự do, nếu được đặt trên nền tảng của đạo lý và truyền thống, sẽ trở nên bền vững và có ý nghĩa hơn.

Là người trẻ, tôi cho rằng điều quan trọng không phải là nếp nhà thắng hay tự do thắng, mà là sự hòa hợp giữa hai yếu tố ấy. Gia đình cần tôn trọng cá nhân và cá nhân cũng cần ý thức giữ gìn nề nếp, truyền thống. Có như vậy, chúng ta mới có thể xây dựng được những gia đình hạnh phúc, nơi mỗi thành viên đều được sống là chính mình nhưng vẫn luôn gắn bó với nhau bằng tình yêu thương và trách nhiệm.

Cuộc sống hiện đại có thể khiến người ta đi xa dần mái nhà xưa, quên mất những điều tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại vô cùng quan trọng. Tự do là khát vọng chính đáng của mỗi cá nhân, nhưng nếu thiếu đi nếp nhà - nơi gieo mầm giá trị sống - thì tự do ấy sẽ trở nên lạc lõng. Người trẻ hôm nay cần biết lắng nghe quá khứ để bước đi vững vàng trong tương lai, biết giữ gìn nếp nhà không phải như một cái khung trói buộc, mà như một bệ đỡ vững chắc cho đôi cánh tự do bay cao. Giữa dòng chảy thời gian, nếp nhà có thể thay đổi về hình thức, nhưng tinh thần của nó - sự yêu thương, sẻ chia và trách nhiệm sẽ mãi là ánh sáng dẫn đường cho hạnh phúc của mỗi người.