Câu 2 (4,0 điểm)

Trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải, nhân vật tôi từng trăn trở: Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao?

Từ góc nhìn của người trẻ, anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ về vấn đề trên.

Trong dòng chảy biến động của xã hội hiện đại, cá nhân ngày càng được đề cao với khát vọng sống đúng với chính mình. Tuy nhiên, giữa sự rộng mở của tự do cá nhân và những chuẩn mực truyền thống, con người không tránh khỏi những giằng co nội tâm. Trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải, nhân vật “tôi” từng trăn trở: “Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao?” - một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại đánh động sâu xa về mối quan hệ giữa cái tôi cá nhân và nền nếp gia đình, biểu tượng của văn hóa truyền thống. Từ góc nhìn của người trẻ hôm nay, đây không chỉ là một nỗi trăn trở xưa cũ mà còn là vấn đề vẫn luôn thời sự.

“Nếp nhà” không chỉ đơn thuần là những thói quen sinh hoạt, nề nếp ứng xử trong gia đình mà còn là biểu hiện cụ thể của nền tảng đạo đức, văn hóa, những giá trị truyền đời. Ở đó có lòng hiếu thảo, sự khiêm nhường, nhẫn nại, có tinh thần trách nhiệm và cả sự hy sinh thầm lặng. Trong khi đó, “tự do cá nhân” là quyền được sống đúng với bản thân, được mưu cầu hạnh phúc, thể hiện chính kiến, lựa chọn lối sống riêng biệt. Vấn đề được đặt ra là khi hai giá trị này xung đột, liệu nền nếp gia đình với tính kỷ luật và truyền thống của nó có chèn ép, lấn át tự do cá nhân?

Từ góc nhìn của người trẻ, những con người đang khao khát khẳng định cái tôi, được sống “là chính mình”, câu hỏi ấy vang lên như một tiếng chuông thức tỉnh. Thực tế, không ít người trẻ hiện nay cảm thấy bị gò bó bởi những kỳ vọng nặng nề của gia đình: phải học ngành này, làm nghề kia, phải sống sao cho “đẹp lòng thiên hạ”. Khi đó, “nếp nhà” dễ trở thành cái bóng đè lên khát vọng cá nhân, khiến người trẻ mệt mỏi, thậm chí đánh mất phương hướng sống. Nhưng mặt khác, nếu không có “nếp nhà”, không có giới hạn đạo lý, thì tự do rất dễ trượt thành buông thả, vị kỷ. Một người trẻ sống thiếu nền tảng gia đình dễ rơi vào trạng thái mất gốc, vô định.

Vì thế, vấn đề không nằm ở việc “nếp nhà thắng hay thua”, mà là làm sao để hai giá trị tưởng chừng mâu thuẫn ấy có thể bổ sung cho nhau. Tự do cá nhân cần được nuôi dưỡng từ trong chính nền tảng gia đình, nơi con người học cách làm người trước khi làm “cái tôi”. Và chính người trẻ cần học cách đối thoại với truyền thống, để không phủ nhận mà làm mới những giá trị cũ. Tự do không phải là phá vỡ mọi ràng buộc, mà là hiểu rõ mình đứng ở đâu trong bức tranh nhiều chiều của gia đình, xã hội và lịch sử.

Câu hỏi mà nhân vật “tôi” trong Nếp nhà đặt ra không có một đáp án duy nhất, nhưng nó buộc mỗi người, đặc biệt là người trẻ, phải suy nghĩ về vị trí của bản thân trong mối liên hệ với truyền thống. Giữa một thế giới đang thay đổi chóng mặt, “nếp nhà” chính là sợi dây neo giữ con người khỏi bị cuốn trôi. Và chỉ khi tìm được điểm cân bằng giữa tự do cá nhân và nền nếp gia đình, người trẻ mới có thể trưởng thành một cách sâu sắc và vững vàng.