Năm 1873, thực dân Pháp lấy cớ giải quyết vụ Đuy-puy (một thương nhân Pháp gây rối ở Bắc Kì) để đem quân ra Bắc. Tháng 11 năm 1873, Gác-ni-ê chỉ huy quân Pháp nổ súng đánh chiếm thành Hà Nội. Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân ta chiến đấu anh dũng nhưng thất bại và ông hy sinh. Sau khi chiếm được Hà Nội, quân Pháp mở rộng đánh chiếm các tỉnh như Hưng Yên, Hải Dương, Nam Định... Tuy nhiên, nhân dân ta ở khắp nơi đã nổi dậy kháng chiến quyết liệt, tiêu biểu là các đội dân binh, nghĩa quân ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng. Trước sự phản đối của nhân dân Pháp và phong trào đấu tranh của nhân dân ta, chính phủ Pháp buộc phải ký Hiệp ước Giáp Tuất (1874) với triều Nguyễn, rút quân khỏi Bắc Kì (trừ Hà Nội và Nam Định). Cuộc chiến đấu của nhân dân ta thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí chống ngoại xâm mạnh mẽ.