Trong cuộc sống, có những chiếc đồng hồ được lên dây cót để chạy một cách đều đặn, chính xác, không sai một nhịp. Nhưng cũng có những chiếc đồng hồ vì bị lên dây quá căng mà gãy lò xo, hỏng cả bộ máy. Sự kỳ vọng của người khác dành cho ta cũng như thế: nó có thể là cú vặn cần thiết để ta chuyển động nhưng cũng có thể là lực kéo quá mạnh khiến ta rạn vỡ. Đặc biệt với người trẻ, khi cuộc sống mới bắt đầu mở ra và con đường tương lai còn nhiều ngã rẽ thì câu hỏi “Sự kỳ vọng tạo ra động lực hay áp lực?” không chỉ mang tính chất triết lý mà còn hiện hữu trong từng bước đi, từng quyết định của họ.

Sự kỳ vọng, về bản chất, là một hình thức tin tưởng. Khi cha mẹ đặt kỳ vọng vào con cái, đó là họ tin vào khả năng của con mình. Khi xã hội kỳ vọng vào giới trẻ, đó là bởi họ nhìn thấy ở thế hệ này những phẩm chất có thể tạo nên thay đổi. Sự tin tưởng ấy nếu được đặt đúng cách, đúng người và đúng thời điểm sẽ là nguồn động lực mạnh mẽ. Nó khiến người trẻ không ngừng nỗ lực để tiến bộ, để “không phụ lòng mong mỏi”. Không ít bạn trẻ chia sẻ rằng, chính sự kỳ vọng từ cha mẹ đã giúp họ vượt qua giai đoạn học hành áp lực, chạm tới những cột mốc tưởng như không thể. Một vận động viên trẻ như Nguyễn Huy Hoàng - người từng bị nghi ngờ không đủ sức tranh tài ở đấu trường SEA Games đã chứng minh điều ngược lại nhờ vào niềm tin mà huấn luyện viên đặt vào anh. Rõ ràng, kỳ vọng, nếu đi kèm sự thấu hiểu và cổ vũ, có thể trở thành ngọn gió nâng cánh cho những ước mơ.

Tuy nhiên, không phải mọi kỳ vọng đều dễ chịu. Khi kỳ vọng trở thành mệnh lệnh, thành tiêu chuẩn áp đặt, thành thứ định nghĩa giá trị con người, thì nó lại là chiếc vòng kim cô bóp nghẹt tâm hồn. Người trẻ với nội lực còn đang hình thành, với bản sắc còn đang tìm kiếm dễ bị đè nặng bởi cảm giác phải hoàn hảo, phải thành công, phải trở thành “niềm tự hào”. Nỗi sợ thất bại không chỉ là nỗi sợ của bản thân mà còn là nỗi sợ làm người khác thất vọng. Áp lực vô hình ấy khiến nhiều bạn rơi vào trầm cảm, thu mình, thậm chí gục ngã. Vụ việc một học sinh giỏi ở Nghệ An nhảy cầu vì không đạt kết quả như mong muốn trong kỳ thi đại học từng khiến xã hội bàng hoàng. Và đó không phải là trường hợp cá biệt mà là biểu hiện đau lòng của một xã hội đang vô tình tạo ra những “cái lồng kỳ vọng” cho giới trẻ.

Vấn đề nằm ở chỗ: kỳ vọng không xấu, nhưng cách con người tiếp nhận và trao đi kỳ vọng mới quyết định nó là động lực hay áp lực. Với người trẻ, cần học cách phân biệt giữa “kỳ vọng tích cực” và “áp đặt tiêu cực”. Hãy biến sự kỳ vọng thành lời hứa với chính mình - một lời hứa không phải để chiều lòng ai đó, mà để sống đúng với tiềm năng của bản thân. Đồng thời, những người đi trước như cha mẹ, thầy cô, xã hội cần nhìn nhận người trẻ như những cá thể độc lập, có quyền sai, có quyền thử, và có quyền bước đi trên con đường của riêng mình. Một lời động viên, một sự lắng nghe, đôi khi giá trị hơn cả ngàn kỳ vọng gượng gạo.

Sự kỳ vọng có thể là cơn gió nâng buồm hay cơn bão quật ngã điều đó phụ thuộc vào cách ta đón nhận nó. Với người trẻ, chấp nhận kỳ vọng không có nghĩa là sống để làm hài lòng người khác, mà là biết chọn lọc, chuyển hóa nó thành sức mạnh nội tại. Hành trình trưởng thành không phải là hành trình để trở thành “đúng như người ta mong đợi”, mà là hành trình để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Và khi ta đủ bản lĩnh để đối thoại với kỳ vọng cả của người khác lẫn của bản thân thì áp lực sẽ tan, động lực sẽ đến, và con đường phía trước sẽ rộng mở hơn bao giờ hết.