Trong kho tàng văn học Việt Nam, tiếng Việt không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là một biểu tượng thiêng liêng, gắn bó với lịch sử, văn hóa và tâm hồn dân tộc. Tiếng Việt là nhịp đập của lòng yêu nước, là sợi dây kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai. Với bài thơ "Yêu Tiếng Việt", Huy Cận không chỉ bày tỏ lòng yêu mến đối với ngôn ngữ mẹ đẻ mà còn khẳng định ý thức giữ gìn và phát huy giá trị thiêng liêng của nó, qua đó bày tỏ sự trân trọng đối với văn hóa dân tộc. Bài thơ là lời khẳng định về trách nhiệm của mỗi người đối với tiếng nói, chữ viết và bản sắc văn hóa của dân tộc.

Huy Cận (1919 – 2005), tên thật là Cù Huy Cận, là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới. Ông không chỉ là một nghệ sĩ với những tác phẩm thơ hay mà còn là một chính khách có ảnh hưởng lớn trong chính trường Việt Nam. Thơ của Huy Cận luôn mang đậm dấu ấn của tình yêu đất nước, tình yêu ngôn ngữ, và đặc biệt là sự trăn trở về số phận của dân tộc. Trong "Yêu Tiếng Việt", Huy Cận đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ thơ để tôn vinh và nhắc nhở về giá trị cội nguồn của tiếng Việt, qua đó truyền tải thông điệp bảo vệ và phát huy ngôn ngữ mẹ đẻ.

Chủ đề chính xuyên suốt của bài thơ "Yêu Tiếng Việt" của Huy Cận là lòng yêu mến, trân trọng và bảo vệ tiếng mẹ đẻ – tiếng Việt. Tác giả khẳng định rằng tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là linh hồn của dân tộc, gắn liền với cội nguồn, lịch sử và văn hóa. Tiếng Việt nuôi dưỡng tâm hồn, tạo dựng bản sắc và kết nối các thế hệ. Huy Cận cũng nhấn mạnh trách nhiệm của mỗi cá nhân, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong việc gìn giữ và phát huy ngôn ngữ dân tộc để nó luôn sống mãi, không bị mai một. Bài thơ là lời kêu gọi mỗi người hãy trân trọng tiếng Việt, coi đó là tài sản vô giá cần được bảo vệ và phát triển.

Mở đầu bài thơ, Huy Cận khắc họa một hình ảnh đầy xúc động và thiêng liêng: "Thuở nhỏ giờ anh học Quốc văn". Câu thơ này không chỉ gợi lên hình ảnh người con của đất nước, từ thuở nhỏ đã được dạy dỗ, yêu mến tiếng mẹ đẻ mà còn thể hiện mối liên hệ sâu sắc giữa tiếng Việt và cảm xúc của mỗi con người. "Quốc văn" (tiếng nước nhà) không chỉ là một môn học mà là phương tiện để truyền tải những giá trị tinh thần, văn hóa mà ông cha để lại. Tiếng mẹ đẻ chính là khối tài sản vô giá mà mỗi thế hệ cần gìn giữ và trân trọng.

Huy Cận xây dựng một hình ảnh so sánh đầy mạnh mẽ: "Tiếng Việt nuôi con như sữa mẹ". Đây là một ẩn dụ sâu sắc thể hiện rằng tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là nguồn sống nuôi dưỡng tâm hồn, nuôi dưỡng tinh thần của mỗi con người. Tiếng mẹ đẻ là sự gắn bó máu thịt, là sự che chở, nuôi nấng từ khi con người vừa chào đời. Huy Cận nhấn mạnh rằng cuộc đời của con người chỉ thực sự trọn vẹn, có giá trị khi được sống và nói lên bằng tiếng Việt. "Cuộc đời chỉ trở thành xương máu khi nói qua lời mẹ của con" – câu thơ này mang hàm nghĩa sâu sắc về sự quan trọng của ngôn ngữ đối với bản sắc và cội nguồn dân tộc.

Theo mạch cảm xúc nhà thơ tiếp tục khẳng định tình yêu sâu sắc đối với tiếng Việt qua hình ảnh "Yêu cha ông bốn nghìn năm lẻ". Tiếng Việt, theo Huy Cận, không chỉ là tài sản của riêng một thế hệ mà là di sản của bao thế hệ đi trước. Đây là tiếng nói của tổ tiên, của ông cha đã gìn giữ, bảo vệ, và phát triển qua hàng nghìn năm. Sự gắn bó giữa tiếng nói và tình yêu quê hương, đất nước trong những câu thơ của Huy Cận thể hiện mối quan hệ không thể tách rời giữa ngôn ngữ và lòng yêu nước. "Giữ nước mình lo giữ tiếng mình" là lời nhắc nhở không chỉ với thế hệ hiện tại mà còn là lời truyền lại cho các thế hệ sau về trách nhiệm bảo vệ, phát huy giá trị tiếng mẹ đẻ.

Huy Cận không quên nhấn mạnh vai trò của thế hệ trẻ trong việc gìn giữ và phát huy tiếng Việt. "Tiếng nói cha ông trao các em / Giữ gìn em nhé trau dồi thêm". Đây là những lời dặn dò đầy ân cần và tâm huyết, thể hiện niềm tin vào thế hệ trẻ và trách nhiệm của họ trong việc tiếp nối, phát triển tiếng Việt. Tiếng Việt không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là sức mạnh của tương lai, là nền tảng để xây dựng một đất nước vững mạnh, hùng cường.

Bài thơ "Yêu Tiếng Việt" của Huy Cận có giá trị nghệ thuật sâu sắc không chỉ nhờ vào nội dung mà còn bởi cách thức thể hiện. Huy Cận đã sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ một cách tinh tế để làm nổi bật giá trị thiêng liêng của tiếng Việt. Cách xây dựng câu thơ ngắn gọn, súc tích nhưng giàu ý nghĩa, kết hợp với nhịp điệu nhẹ nhàng, trôi chảy, tạo ra một tác phẩm dễ tiếp cận nhưng cũng đầy sâu sắc. Những câu thơ của ông không chỉ chạm vào cảm xúc mà còn khiến người đọc phải suy ngẫm về mối quan hệ giữa ngôn ngữ, văn hóa và bản sắc dân tộc. 

Bài thơ "Yêu Tiếng Việt" của Huy Cận là một tác phẩm vừa giàu cảm xúc vừa sâu sắc về ý nghĩa. Thông qua đó, tác giả không chỉ tôn vinh tiếng Việt mà còn nhấn mạnh trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc bảo vệ và phát huy giá trị thiêng liêng của tiếng mẹ đẻ. Bài thơ là lời kêu gọi đối với mỗi người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ, về việc gìn giữ ngôn ngữ dân tộc, để tiếng Việt mãi mãi là sức mạnh tinh thần của dân tộc, là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. "Yêu Tiếng Việt" không chỉ là một bài thơ hay mà còn là một bài học quý giá về tình yêu quê hương, đất nước và ngôn ngữ dân tộc.