"Nếu là con chim, chiếc lá

Thì chin phải hót, chiếc lá phải xanh

Lẽ nào vay mà không trả

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình."

Hãy viết bài văn nghị luận xã hội (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về lẽ sống của con người được đặt ra trong đoạn thơ trên.

Tố Hữu là một trong những nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại , người đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả bằng những vần thơ trữ tình chính trị sâu sắc , đậm đà tình yêu quê hương, đất nước và con người . Bài thơ " Một khúc ca " là một minh chứng tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật ấy , và đoạn thơ

“ Nếu là con chim, chiếc lá,

Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh.

Lẽ nào vay mà không có trả

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình ? ”

đã khơi gợi những suy ngẫm sâu sắc về lẽ sống cao đẹp của con người , được thể hiện qua hình ảnh con chim hót , chiếc lá xanh và triết lý " vay - trả " , " cho - nhận " . Đoạn thơ không chỉ là một lời tự nhủ mà còn là một lời nhắn gửi , đặt ra vấn đề về ý nghĩa đích thực của sự tồn tại và những giá trị mà mỗi người cần hướng tới trong cuộc đời .

Trước hết , hai câu thơ đầu tiên đã sử dụng những hình ảnh thiên nhiên giản dị nhưng đầy sức gợi :

" Nếu là con chim , chiếc lá ,

Thì con chim phải hót , chiếc lá phải xanh "

Hình ảnh " con chim phải hót " tượng trưng cho sự cống hiến tự nhiên , bản năng của mỗi sinh vật . Tiếng hót của chim không chỉ làm đẹp cho cuộc đời mà còn là cách để chúng thể hiện sự tồn tại , niềm vui và có lẽ cả những thông điệp riêng . Tương tự , " chiếc lá phải xanh " là biểu tượng cho sự sống , sự phát triển không ngừng và sự đóng góp vào sự xanh tươi , trong lành của thiên nhiên qua quá trình quang hợp . Đây là quy luật tất yếu , là sứ mệnh mà tạo hóa đã ban cho chim và lá . Liên hệ với đời người , mỗi chúng ta cũng mang trong mình những " tiếng hót " , những " màu xanh " riêng , đó chính là những giá trị tốt đẹp , những khả năng và tiềm năng để đóng góp tích cực cho xã hội .

Từ những hình ảnh tự nhiên ấy , Tố Hữu đã khéo léo chuyển sang những suy tư mang tính triết lý sâu sắc về lẽ sống của con người :

" Lẽ nào vay mà không có trả

Sống là cho , đâu chỉ nhận riêng mình ? "

Câu thơ " Lẽ nào vay mà không có trả " gợi nhắc đến những ân huệ , những giá trị vật chất và tinh thần mà mỗi người nhận được từ cuộc sống , từ gia đình , bạn bè , xã hội . Chữ " vay " ở đây mang ý nghĩa rộng lớn , bao hàm cả sự nuôi dưỡng , giáo dục , tình yêu thương và những cơ hội mà cuộc đời trao tặng . Từ đó , vế " mà không có trả " nhấn mạnh đến trách nhiệm , nghĩa vụ của mỗi cá nhân trong việc đền đáp lại những gì đã nhận . Sự " trả " này không chỉ đơn thuần là vật chất mà còn là những hành động , việc làm có ý nghĩa , góp phần xây dựng và phát triển cộng đồng . Sống có trách nhiệm , biết ơn và đền đáp là một nguyên tắc đạo lý cao đẹp , là nền tảng cho những mối quan hệ tốt đẹp trong xã hội .

Câu thơ tiếp theo , " Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình ? " , đã mở rộng và nâng cao hơn nữa quan niệm về lẽ sống . Chữ " cho " ở đây không chỉ là sự đền đáp mà còn là tinh thần cống hiến , sẻ chia , giúp đỡ người khác một cách tự nguyện . Đó là sự trao đi những giá trị tốt đẹp , mang lại niềm vui và lợi ích cho cộng đồng mà không mong cầu sự đáp lại . Ngược lại , " nhận riêng mình " gợi lên lối sống ích kỷ , hẹp hòi , chỉ biết vun vén cho bản thân mà thờ ơ với những người xung quanh . Tố Hữu đã khẳng định một chân lý sâu sắc : lẽ sống cao đẹp là sự kết hợp hài hòa giữa việc nhận và cho , trong đó tinh thần " cho " mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc , làm cho cuộc sống của mỗi người thêm ý nghĩa và giá trị . Khi ta trao đi yêu thương , sự giúp đỡ , kiến thức hay bất kỳ điều gì tốt đẹp , chúng ta không chỉ mang lại niềm vui cho người khác mà còn cảm nhận được hạnh phúc và sự thanh thản trong tâm hồn .

Trong thực tế cuộc sống , lẽ sống " cho " và " trả " được thể hiện vô cùng đa dạng . Trong gia đình , đó là sự yêu thương, chăm sóc , hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ , ông bà , sự chia sẻ , giúp đỡ lẫn nhau giữa anh chị em . Trong cộng đồng , đó là tinh thần tương thân tương ái , lá lành đùm lá rách , sự tham gia vào các hoạt động tình nguyện , bảo vệ môi trường , đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội . Trong công việc , đó là sự cống hiến hết mình , sáng tạo , mang lại những sản phẩm và dịch vụ có ích cho tập thể . Tuy nhiên , bên cạnh đó , chúng ta cũng không khỏi xót xa trước những biểu hiện tiêu cực của lối sống ích kỷ , vụ lợi , vô ơn , chỉ biết nhận mà không biết cho đi , gây ra những hệ lụy xấu cho xã hội . Chính vì vậy , việc đề cao và lan tỏa lối sống " cho và nhận " có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc xây dựng một xã hội tốt đẹp , nhân văn , nơi mà con người sống chan hòa , yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau . Mỗi chúng ta cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình đối với cuộc sống và cộng đồng , sống một cuộc đời có ý nghĩa bằng những hành động thiết thực , dù là nhỏ bé .

Tóm lại , đoạn thơ " Nếu là con chim , chiếc lá ... " trong bài " Một khúc ca " của Tố Hữu đã gợi mở một lẽ sống cao đẹp và sâu sắc cho con người . Qua hình ảnh con chim hót , chiếc lá xanh và triết lý " vay - trả " , " cho - nhận " , nhà thơ đã khẳng định giá trị của sự cống hiến , trách nhiệm và tinh thần sẻ chia trong cuộc đời . Những vần thơ giản dị nhưng chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc này vẫn giữ nguyên giá trị thời đại , đặc biệt trong bối cảnh xã hội ngày nay khi mà sự kết nối và sẻ chia giữa con người ngày càng trở nên quan trọng . Mỗi chúng ta cần suy ngẫm và hành động theo tinh thần của đoạn thơ , hướng tới một cuộc sống ý nghĩa bằng những đóng góp tích cực cho bản thân , gia đình và cộng đồng .