Mùa thu từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tất của mọi thi sĩ nhưng dưới ngòi bút của từng nhà văn nhà thơ, mùa thu lại hiện lên với vẻ đẹp và nguồn cảm hứng khác nhau. Có mùa thu lãng mạn, dịu dàng nhưng cũng có mùa thu trầm buồn, u uất. Nhắc đến thơ thu thì không thể không nhắc đến hai cái tên: Anh Thơ và Hoàng Cát. Họ đều là những thi sĩ có cho mình những tác phẩm về đề tài mùa thu. Và đặc biệt trong số đó phải nhắc đến hai bài thơ đặc sắc "Chiều thu" và "Thu Hà Nội".

             Điểm qua đôi nét về hai tác giả. Với tác giả Anh Thơ, bà tên thật là Vương Kiều Ân, sinh tại Ninh Giang và có cha là một nhà Nho. Bà dù lười học nhưng lại rất thích văn chương; vì vậy, bà tập làm thơ từ nhỏ. Bà để lại cho nền văn học Việt Nam một "gia tài" đồ sộ với rất nhiều tác phẩm đặc sắc. Trong số những tác phẩm ấy, không thể không nhắc đến tác phẩm "Chiều thu". Bài thơ được trích trong tập thơ "Bức tranh quê" $(1941)$. Bài thơ mang nét bình dị, mộc mạc của làng quê Bắc Bộ. Đối với tác giả Hoàng Cát, ông sinh ra tại Nghệ An nhưng sống và hoạt động nghệ thuật tại Hà Nội. Ông còn là bạn thân của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu. Ông có đóng góp vô cùng to lớn cho nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt là thơ ca Hà Nội. Một trong số những tác phẩm tiêu biểu của ông là tác phẩm "Thu Hà Nội" $-$ một tác phẩm đầy hoài niệm và nỗi nhớ.

             Dù hai bài thơ cùng viết về mùa thu nhưng mỗi bài thơ lại mang đến một cảm hứng riêng biệt. Đầu tiên là cảm hứng trong "Chiều thu". Mở đầu bài thơ là hình ảnh "mây sầm lại trên ao đầy" cùng hình ảnh "bụi chuối vàng". Đây là hình ảnh đặc trưng của bức tranh làng quê Bắc Bộ. Bức tranh ấy hiện lên đầy chân thực, dân dã dưới ngòi bút của nữ sĩ Anh Thơ. Nối tiếp trong gian là âm thanh của tiếng dế cùng tiếng chuông chùa văng vẳng càng làm cho cảnh thu thêm sâu lắng, yên bình pha chút buồn man mác. Và không để cho cảnh vật phải tĩnh mịch; con người đã xuất hiện với hình ảnh ông gia lần bước gậy đi thăm đồng và hình ảnh người mẹ ngồi sùng sẩy nhìn trời. Có thể thấy, mùa thu thật giản dị, đời thường nhưng lại gợi rõ cho người đọc về cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Đó là tình yêu quê hương cùng sự thấu hiểu nỗi vất vả, lo toan của người dân lao động vùng quê. Phải có ánh nhìn tinh tế cùng tấm lòng chứa chan tình cảm như thế nào mới khiến nữ sĩ Anh Thơ viết nên được một tác phẩm sâu sắc đến vậy.

              Ngược lại với "Chiều thu", ở tác phẩm "Thu Hà Nội", tác giả Hoàng Cát đã hướng ánh nhìn của mình về với không gian của phố phường Hà Nội với "se se gió heo may", "lá vàng khô lùa trên phố bâng khuâng". Hà Nội hiện lên một cách bâng khuâng và lặng lẽ. Từ không gian ấy, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ thương, hoài niệm và cô đơn với những hình ảnh "ta lặng lẽ một mình", "nhớ người xa", "rụng vu vơ",... Trong không gian rộng lớn, hiu quạnh ấy, "ta" chỉ còn một mình lặng lẽ giữa chiều thu ôm nỗi nhớ với người đã xa. Chiều thu Hà Nội vẫn còn đó với hàng sấu và những chùm nắng hạ nhưng người đã chẳng còn bên ta. Bài thơ với giọng điệu man mác, lãng đãng, suy tư đã gợi lên trong lòng một nỗi cô đơn, một nỗi nhớ không sao tả xiết. Có lẽ chính những điều ấy đã tạo nên một bài thơ thu đặc sắc đến vậy.

             Từ bức tranh thu trong hai tác phẩm, có thể thấy; Anh Thơ đã cảm nhận mùa thu bằng đôi mắt hiện thực của mình còn đối với Hoàng Cát, ông lại cảm nhận mùa thu thông qua cảm xúc và tâm trạng của con người. Tuy cảm hứng trong mỗi tác phẩm là khác nhau nhưng dù là cảm nhận theo cách nào thì mùa thu cũng mang trong mình những vẻ đẹp tuyệt vời và mùa thu cũng chính là nơi giao thoa giữa cảnh và tình.

@LP