Câu 1.

Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật.

Câu 2.

Phân tích biện pháp tu từ và giá trị biểu đạt hai câu thơ:

Biện pháp tu từ:

So sánh: "Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn" (so sánh miệng đời với vũ khí nhọn như chông, mác).

Ẩn dụ: "Lòng người quanh nữa nước non quanh" (dùng hình ảnh "quanh" của nước non để ẩn dụ cho sự quanh co, phức tạp trong lòng người).

Giá trị biểu đạt:

Tố cáo sự hiểm ác, sắc bén của lời đàm tiếu thế gian (lời người đời còn sắc nhọn hơn vũ khí chiến trận).

Thể hiện cái nhìn thấm thía, từng trải của tác giả về lòng người đầy sự quanh co, khó lường như địa thế gập ghềnh của núi sông.

Qua đó nhắc nhở con người phải thận trọng trong đối nhân xử thế.

Câu 3.

Hiểu về nội dung hai câu thơ:

"Chẳng ngừa nhỏ âu nên lớn,

Nếu có sâu thì bỏ canh."

Ý nghĩa:

Những việc nhỏ không đề phòng thì dễ dẫn đến họa lớn.

Nếu phát hiện điều xấu (sâu trong canh), phải dứt khoát từ bỏ ngay từ ban đầu. => Lời răn dạy sâu sắc về thái độ sống: phải cẩn trọng từ những điều nhỏ nhặt, biết ngừa ngừa, loại bỏ cái xấu để tránh hậu quả lớn.

Câu 4.

Nội dung chính của văn bản:

Bài thơ khuyên con người sống chân thật, khiêm nhường, cẩn trọng trong lời ăn tiếng nói và trong xử thế, đề cao sự tự chủ, tránh bon chen tranh đấu, giữ tâm hồn thanh thản giữa cuộc đời đầy thị phi.

Câu 5.

Cảm nhận về hai câu thơ:

"Ở thế an nhàn chăng có sự,

Ngàn muôn tốn nhượng chớ đua tranh."

Cảm nhận:

Hai câu thơ thể hiện triết lý sống an nhiên, giản dị, xa lánh tranh chấp, ồn ào của thế tục.

Tác giả nhấn mạnh muốn sống yên ổn thì phải từ tốn, nhường nhịn, không bon chen.

Cách dùng từ "tốn nhượng" và "chớ đua tranh" cho thấy quan niệm trọng đức tính khiêm nhường, biết đủ và sống thuận theo tự nhiên.

Đây cũng là lý tưởng sống thanh cao, tự tại của Nguyễn Trãi trước những biến động của đời sống.