phân tích đánh giá nội dung chủ đề và những đặc sắc về hình thức nghệ thuật của đoạn thơ" Kính Gửi mẹ " của tác giả Ý Nhi

Đời mẹ như bến vắng bên sông

Nơi đón nhận những con thuyền tránh gió

Như cây tự quên mình trong quả

Quả chín rồi ai dễ nhớ ơn cây

Như trời xanh nhẫn nại sau mây

Con đường nhỏ dẫn về bao tổ ấm

Con muốn có lời gì đằm thắm

Ru tuổi già của mẹ tháng năm nay

                   "Mẹ nghèo như đóa hoa sen"

Đó là cảm nhận của nhà thơ Viễn Phương về mẹ. Đối với bất kì người con nào, tình mẹ, tình mẫu tử vẫn luôn là tình cảm sâu nặng và cao quý. Mẹ là người vất vả chín tháng mười ngày, mang nặng đẻ đau, hi sinh tuổi trẻ, sức khỏe để nuôi dưỡng nên một hình hài nhỏ bé. Và người mẹ của Ý Nhi cũng vậy, một người mẹ tần tảo dành cả đời cho con mà quên đi chính mình.Thấu hiểu được những hi sinh, vất vả đó sự xót xa, thương, yêu của nhà thơ, tất cả được gói gém vào những vần thơ "Kính gửi mẹ".

        Nhà thơ Ý Nhi tên thật là Hoàng Thị Ý Nhi,sinh ngày 18/9/1944 tại thị xã Hội An, tỉnh Quảng Nam. Tốt nghiệp khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1968.Bà được trao Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam vào năm 1985 với tập thơ "Người đàn bà ngồi đan". Ý Nhi là một trong những nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nhưng chỉ thực sự tỏa sáng sau chiến tranh nhờ những cách tân mang tính hiện đại, góp phần làm mới thơ ca Việt Nam cả về nội dung lẫn hình thức. Thơ của bà mang phong cách giản dị nhưng giàu chiều sâu trí tuệ, giọng thơ trầm lắng, suy tư, tha thiết mà cũng đầy xót xa. Với ngôn ngữ mang đậm chất triết lý, thơ Ý Nhi là tiếng lòng da diết của một trái tim không ngừng trăn trở trên hành trình đi tìm ý nghĩa cuộc sống. Ngoài thơ, bà còn sáng tác một số truyện ngắn đặc sắc và là một trong số ít nữ thi sĩ nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ công chúng.

         Tác phẩm “Kính gửi mẹ” là một bài thơ mang đặc trưng phong cách nghệ thuật của nhà thơ, được sáng tác năm 1978.

         Đoạn thơ trên là những dòng thơ xúc động và sâu lắng viết về mẹ, người phụ nữ suốt đời tần tảo, hy sinh vì con cái, được nhà thơ Ý Nhi khắc họa bằng giọng thơ nhẹ nhàng, trầm lắng nhưng chan chứa tình yêu thương và lòng biết ơn. Cả đời mẹ vì con mà vẫn vả, chăm con ăn, nuôi con lớn nhưng đến khi trưởng thành rồi thì lại buộc phải xa con để con thực sự độc lập mà trưởng thành.Khi ấy mẹ chỉ còn như "bến vắng bên sông", phép so sánh đầy xót xa. Mẹ như bến sông vẫn chờ vẫn đời những con thuyền là đứa con mà mẹ yêu thương.Mẹ vẫn luôn là bến đỗ tình thương an ủi, vỗ về những tâm hồn bé nhỏ dẫu thân xác có trưởng thành. Vì với mẹ,con có lớn vẫn là con của mẹ, cả đời mẹ vẫn dành để yêu thương, chở che con. Một bến vắng lặng lẽ chờ những con thuyền và khi "những con thuyền tránh gió" trở về bến để xa rời những bão giông, áp lực ngoài kia thì vòng tay mẹ luôn vỗ về, ôm ấp. Những con thuyền tránh gió ẩn dụ cho những đứa con của mẹ trở về sau những áp lực cuộc sống, cơm áo gạo tiền. Mẹ biết ngoài kia sống gió trùng điệp, con của mẹ dù có kiên cường đến mấy cũng sẽ mệt mỏi, tổn thương. Vậy nên mẹ luôn ở đây, luôn là bến đỗ bình yên, luôn là vòng tay ấm áp luôn sẵn sàng bên con.

      Cả đời mẹ vì con mà chẳng khi nào chịu nghĩ cho mình "Như cây tự quên mình trong quả". Mẹ yêu thương con vô điều kiện vì con là con của mẹ, tình mẫu tử bản năng khiến mẹ luôn sẵn sàng hi sinh mọi thứ vì con, dành hết những gì ngọt ngào nhất cho con. Nhưng "quả chín rồi ai dễ nhớ ơn cây", vẫn có những kẻ lạnh lòng, trái tim băng giá, chỉ biết nhận mà chẳng biết ơn, bất hiếu mà khiến mẹ đau lòng. Tới đây,người đọc liên tưởng đến câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" được dạy từ bao đời. Sống thì phải biết ơn, làm con thì phải biết hiếu thảo, hiếu kính cha mẹ. Qua câu thơ, tác giải cũng gửi đến  bài học, thông điệp về sự hiếu thảo, biết ơn, kính trọng cha mẹ và lên án phê phản những kẻ bất hiếu.Tình mẹ như "trời xanh nhẫn nại sau mây", luôn kiên trì, bao dung và không bao giờ đòi hỏi điều gì ở con cái. Câu thơ gợi lên sự lặng thầm cao cả của tình mẹ ,một tình cảm vĩnh hằng, không phô trương nhưng vô cùng sâu sắc.

        Hai câu thơ cuối là tiếng lòng tha thiết, đầy xúc động của người con vang lên như một lời thì thầm nhẹ nhàng mà sâu lắng, chất chứa biết bao yêu thương, biết bao xót xa và day dứt:

            Con muốn có lời gì đằm thắm 

           Ru tuổi già của mẹ tháng năm nay.

Đó không chỉ đơn thuần là một lời tâm sự, mà còn là ước nguyện chân thành được đền đáp phần nào công lao trời biển của mẹ, người đã lặng lẽ hi sinh, chắt chiu từng ngày vì con mà không mong nhận lại điều gì. Hình ảnh “ru tuổi già”, vừa gợi sự vỗ về dịu dàng, vừa thể hiện một tấm lòng thảo hiền, muốn mang đến cho mẹ sự bình yên trong những năm tháng cuối đời. Giữa dòng chảy thời gian, khi người mẹ đã già yếu, mong manh như chiếc lá cuối thu, thì đứa con nay đã trưởng thành mới khao khát dùng chính tình yêu và sự thấu hiểu của mình để sưởi ấm trái tim người mẹ hiền. Tình cảm ấy vừa sâu nặng, vừa đẹp đẽ, để lại dư âm lặng lẽ mà da diết trong lòng người đọc.

          Đoạn thơ đã sử dụng thành công hàng loạt biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ để biểu đạt một cách tinh tế và sâu sắc những cảm xúc chân thành của người con dành cho mẹ. Hình ảnh so sánh “đời mẹ như bến vắng bên sông” không chỉ gợi lên sự lặng lẽ, đơn độc của người mẹ trong cuộc đời đầy gian truân, mà còn hàm chứa ý nghĩa cao đẹp: mẹ chính là nơi chốn bình yên, là điểm tựa vững chắc cho con quay về sau bao sóng gió cuộc đời. Mẹ như một bến đỗ thầm lặng, không bao giờ lên tiếng đòi hỏi, nhưng luôn mở rộng vòng tay đón con trở lại, bao dung và chở che. Những ẩn dụ như “con thuyền tránh gió”, “cây trong quả”, “trời xanh sau mây” là những hình ảnh đầy sức gợi, vừa cụ thể lại vừa khái quát. “Con thuyền tránh gió” gợi sự mỏi mệt, bấp bênh của cuộc sống, nhưng cũng ngầm chỉ con cái khi gặp khó khăn luôn tìm về mẹ như tìm một chốn bình an. “Cây trong quả” lại là một liên tưởng đầy xúc động: mẹ là cội nguồn nuôi dưỡng, là người âm thầm hiến dâng từng giọt nhựa sống để con được lớn khôn. Tất cả những hình ảnh ấy đã góp phần làm nên một đoạn thơ đầy chất trữ tình và chiều sâu nghệ thuật, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng mà còn rung động trước vẻ đẹp giản dị mà cao cả của người mẹ trong đời thường.

         Đoạn thơ là một khúc nhạc trầm da diết, thấm đẫm cảm xúc về tình mẫu tử thiêng liêng. Với giọng điệu nhẹ nhàng mà sâu lắng, nhà thơ Ý Nhi đã khéo léo khắc họa hình ảnh người mẹ bằng những so sánh và ẩn dụ giàu sức gợi, giàu tính biểu tượng. Mẹ hiện lên không chỉ là người phụ nữ tảo tần, hy sinh thầm lặng mà còn là điểm tựa vững chãi, là nguồn yêu thương vô điều kiện trong cuộc đời mỗi người con.Đoạn thơ còn có sức lay động mạnh mẽ đối với người đọc, khơi dậy trong mỗi chúng ta sự trân trọng, yêu thương đối với những người mẹ . Đó chính là vẻ đẹp của tình mẫu tử: mộc mạc mà thiêng liêng, lặng lẽ mà bất diệt.