Nguyễn Bính, một hồn thơ mang đậm chất quê, đã khắc họa nên những vần thơ mộc mạc, chân chất mà lay động lòng người. Trong bài thơ "Quê hương", đoạn thơ tứ tuyệt sau đã vẽ nên một bức tranh làng quê Kinh Bắc bình dị, thân thương, đồng thời thể hiện những nét đặc sắc trong cả nội dung và hình thức nghệ thuật

   Về nội dung, đoạn thơ đã mở ra một không gian quê hương gần gũi, thấm đẫm những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam. Ngay từ câu thơ đầu tiên, hình ảnh "cây cầu cây nhị" với âm thanh "tích tịch tình tang" đã gợi lên một khung cảnh thanh bình, êm ả, một nét đặc trưng của vùng quê xưa. Tiếp đó, sự xuất hiện của "cô Tấm móm mình trong quả thị" và "người em may túi đúng ba gang" không chỉ gợi nhớ những câu chuyện cổ tích thân thương mà còn thể hiện sự gắn bó mật thiết của đời sống văn hóa dân gian với cảnh vật quê hương. Quê hương trong thơ Nguyễn Bính còn là nơi có những vật dụng bình dị như "con dao cau tưới ngủ", gắn liền với những sinh hoạt đời thường. Hình ảnh "ông trạng vè tròn trĩnh xuống mọi nhà chơi" lại mang đến không khí vui tươi, thể hiện truyền thống hiếu học và sự trân trọng tri thức của người dân. Đặc biệt, hai câu thơ "Một địa muối cũng nặng tình chồng vợ, / Một dây trầu cũng nặng nghĩa con người" đã nâng tầm những vật chất bình thường lên biểu tượng của những tình cảm thiêng liêng, sự gắn kết bền chặt trong cộng đồng làng xã. Đến những dòng thơ cuối, cảm xúc chuyển sang một gam trầm buồn hơn khi hình ảnh "con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất" và tiếng kêu "cuốc cuốc" trong "những đêm vàng" gợi lên nỗi đau mất mát của cả dân tộc. Sự xuất hiện của "chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc" và hình ảnh "người đi cứu nước chừng xăm xăm lằn" lại thể hiện khí thế hào hùng, tinh thần yêu nước và ý chí chiến đấu bảo vệ quê hương. 

   Để diễn tả những nội dung sâu sắc ấy, Nguyễn Bính đã sử dụng một loạt các biện pháp nghệ thuật tài tình. Trước hết, ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc với những từ ngữ quen thuộc như "cây cầu cây nhị", "dao cau tưới ngủ", "địa muối", "dây trầu", "bùn trận mạc" đã tạo nên một bức tranh quê hương chân thực, gần gũi. Âm điệu và nhịp điệu của đoạn thơ cũng góp phần quan trọng trong việc thể hiện cảm xúc. Những từ láy như "tích tịch tình tang", "tròn trĩnh", "nhỏ nhỏ", "xăm xăm" tạo nên sự uyển chuyển, mềm mại cho câu thơ, đồng thời gợi tả âm thanh và hình ảnh một cách sinh động. Việc sử dụng những hình ảnh mang đậm màu sắc dân gian như cô Tấm, ông trạng vè, tục ăn trầu, tiếng chim cuốc không chỉ làm tăng tính bản sắc văn hóa mà còn khơi gợi những ký ức, tình cảm sâu lắng trong lòng người đọc. Biện pháp nhân hóa "con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất" là một nét chấm phá đặc biệt, thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của nhà thơ với nỗi đau của dân tộc, đồng thời gợi lên sự gắn bó mật thiết giữa con người và cảnh vật quê hương. Bên cạnh đó, việc sử dụng ẩn dụ qua hình ảnh "một địa muối cũng nặng tình chồng vợ", "một dây trầu cũng nặng nghĩa con người" đã diễn tả một cách sâu sắc những giá trị tình cảm thiêng liêng trong đời sống con người. Cuối cùng, cách gieo vần chân linh hoạt (nhị - thị, ngủ - ở, mất - mặt) đã tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các câu thơ, đồng thời mang đến âm hưởng hài hòa, dễ đi vào lòng người.
    Vậy nên, đoạn thơ trong bài "Quê hương" của Nguyễn Bính là một minh chứng cho tài năng sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh của nhà thơ trong việc tái hiện vẻ đẹp bình dị mà sâu lắng của quê hương. Bằng những nét vẽ chân thực, mộc mạc cùng với các biện pháp nghệ thuật đặc sắc, Nguyễn Bính đã không chỉ vẽ nên một bức tranh làng quê Kinh Bắc mà còn gửi gắm vào đó tình yêu tha thiết, niềm tự hào sâu sắc đối với cội nguồn và những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.