Dưới đây là bài văn nghị luận phân tích đánh giá những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện ngắn Giang của tác giả Bảo Ninh, dựa theo dàn ý chương trình mới trong sách. Bài văn tập trung chủ yếu vào phân tích nghệ thuật hình thức, bên cạnh đó không bỏ qua những liên hệ mật thiết với chủ đề của tác phẩm:

---

I. MỞ BÀI

Truyện ngắn Giang của tác giả Bảo Ninh, được đăng tải trong tập sách Chân trời sáng tạo, là một tác phẩm mang đậm dấu ấn của văn học hiện đại Việt Nam. Tác phẩm không chỉ mở ra những góc nhìn sâu sắc về hiện thực xã hội qua những bi kịch thầm lặng, mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật của tác giả với cách xây dựng hình thức đặc sắc, sáng tạo trong ngôn từ và cấu trúc. Qua đó, Bảo Ninh đã khéo léo lồng ghép những tầng nghĩa sâu sắc, giúp người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi niềm mà còn tự vấn lại giá trị nhân văn trong mỗi con người.

---

II. THÂN BÀI

1. Hình thức nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn

a. Cấu trúc và cách xây dựng mạch truyện

Giang được tác giả Bảo Ninh xây dựng theo một cấu trúc chặt chẽ nhưng không kém phần linh hoạt, giúp người đọc dần mở ra bức tranh đa chiều của hiện thực. Mạch truyện đan xen giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và hiện hữu, tạo nên hiệu ứng thời gian trôi, mang lại cảm giác mơ hồ, như những dấu ấn của ký ức không gian đầy mộng mơ nhưng cũng đầy nỗi buồn. Sự xen kẽ này không chỉ làm tăng tính nghệ thuật mà còn giúp làm nổi bật được chủ đề nhân văn ẩn sau từng câu chuyện cá nhân.

b. Ngôn ngữ và hình ảnh nghệ thuật

Một trong những đặc sắc nổi bật của Giang chính là ngôn ngữ của tác giả – sắc sảo, tinh tế nhưng cũng đầy chất thơ, tạo nên một không gian cảm xúc riêng biệt. Những hình ảnh được khắc họa một cách gợi mở, từ những chi tiết nhỏ nhặt nhưng đầy ý nghĩa đến những cảnh vật phản chiếu tâm trạng phức tạp của nhân vật. Qua đó, Bảo Ninh đã khắc họa được bức tranh nội tâm đa chiều của con người, đồng thời phản ánh những mảnh đời, những bi kịch lặng lẽ của một xã hội đang chuyển mình.

c. Kỹ thuật nghệ thuật và biện pháp tu từ

Tác giả sử dụng đa dạng các kỹ thuật kể chuyện hiện đại như nhân vật đa diện, lời kể ngắt quãng, đối thoại nội tâm để tạo nên hiệu ứng “linh hoạt” trong việc truyền tải tâm trạng và suy tư của nhân vật. Những biện pháp tu từ, như ẩn dụ, so sánh hay đối lập được vận dụng khéo léo, qua đó không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ cho tác phẩm mà còn khiến người đọc phải “suy ngẫm” nhiều hơn về các tầng ý nghĩa ẩn sau mỗi hình ảnh, mỗi câu nói.

2. Liên hệ giữa hình thức nghệ thuật và chủ đề nhân văn

Trong Giang, hình thức nghệ thuật không tồn tại độc lập mà luôn gắn liền mật thiết với chủ đề nhân sinh, hiện thực xã hội. Cách mà tác giả xây dựng hình thức – từ việc dùng mạch truyện đan xen giữa ký ức và hiện tại đến lối kể chuyện hiện đại – đã giúp tác phẩm trở nên sống động, hiện thực và đồng thời khắc họa sâu sắc tâm trạng, nỗi cô đơn và mâu thuẫn nội tâm của những con người lạc lõng giữa dòng chảy thời gian. Qua đó, chủ đề “cá nhân giữa xã hội” được thể hiện một cách tinh tế, đậm chất triết lý nhân sinh.

Hình thức nghệ thuật qua các biện pháp kể chuyện hiện đại không những tạo ra một không gian cảm xúc mới mẻ, mà còn kích thích người đọc liên tưởng, đồng cảm và tìm kiếm những giá trị sống sâu sắc bên trong tâm hồn mỗi con người. Chính vì vậy, vẻ đẹp nghệ thuật của Giang không chỉ nằm ở cách dùng ngôn từ hay cấu trúc mạch truyện mà còn ở khả năng truyền tải những thông điệp nhân văn thiết tha, đánh thức lý trí và tình cảm của độc giả.

3. Đánh giá tổng quát về giá trị nghệ thuật của truyện

Giang của Bảo Ninh không chỉ đơn thuần là một câu chuyện kể về số phận, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về khả năng sáng tạo nghệ thuật hiện đại trong việc tái hiện hiện thực xã hội với tất cả những mâu thuẫn, nỗi niềm và hi vọng mong manh. Sự kết hợp khéo léo giữa hình thức nghệ thuật và chủ đề nội tâm – bằng mạch truyện đa chiều, ngôn từ tinh tế và những biện pháp kể chuyện đầy sáng tạo – đã làm cho tác phẩm trở nên sâu sắc, có sức gợi mở và mở ra nhiều hướng suy ngẫm cho độc giả.

---

III. KẾT BÀI

Truyện ngắn Giang của tác giả Bảo Ninh là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa nội dung và hình thức nghệ thuật. Qua đó, tác phẩm không những thể hiện được cá tính riêng biệt của người viết, mà còn mở ra một không gian cảm xúc, suy tư về giá trị của con người trong xã hội. Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật – từ cấu trúc mạch truyện độc đáo cho đến ngôn ngữ tinh tế và các biện pháp tu từ sáng tạo – đã góp phần làm nên giá trị trọn vẹn của tác phẩm, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về nhân sinh, về những mâu thuẫn và hi vọng trong cuộc sống. Nhờ đó, Giang không chỉ là một tác phẩm văn học để thưởng thức, mà còn là một lời nhắc nhở rằng, qua nghệ thuật, mỗi con người đều có thể tìm thấy ánh sáng của sự đồng cảm và chia sẻ trong thế giới muộn phiếm.

---