Thời kỳ phong kiến tràn ngập nghi lễ tuyển cung nữ để phục vụ vua chúa trong cung. Thực tế, đây là một tội ác lớn với phụ nữ trong xã hội cổ đại, khi họ chỉ được coi là vật trang trí cho sự giải trí của vua chúa.

Nếu may mắn, khiến vua chúa chú ý, họ có thể tránh khỏi số phận bi đát, nhưng nếu không, họ phải trải qua sự lạnh lùng, cô đơn trong cung vua cho đến khi già và sau đó chỉ còn chờ đến lúc trở về quê nhà để chấm dứt cuộc sống. Số phận thảm thương của những người phụ nữ này đã gợi mở lòng nhân ái của nhiều tác giả, nhìn nhận về những thảm kịch trong cuộc sống, đặc biệt là tác phẩm 'Cung oán ngâm' của Nguyễn Gia Thiều. Tác phẩm này không chỉ là lời tố cáo về những tội ác của vua chúa thời Lê, Trịnh mà còn là sự phản ánh về một xã hội tàn nhẫn, đàn áp số phận của những phụ nữ khốn khổ, bị vứt bỏ giữa bức tường cung cấm lạnh lẽo, chờ đợi từng ngày qua đi.

Đoạn trích 'Nỗi sau oán của người cung nữ' là biểu tượng cho sự đau thương, sự giận dữ của những người phụ nữ tài năng và xinh đẹp, nhưng lại không có hạnh phúc lâu dài với cuộc sống, khi bị cuộc đời và nhà vua bỏ rơi giữa không gian lạnh lẽo của cung vua khi tuổi thanh xuân đang nở rộ. Tâm trạng buồn chán, đau đớn về số phận và lòng căm hận về một cuộc sống đầy đau khổ, tác giả đã thể hiện qua những câu thơ đậm chất cay đắng. Tác phẩm là bức tranh chân thực về cuộc sống cô đơn, u ám của người con gái trong bốn bức tường cung cấm.

'Khoảnh làm chi bấy chúa xuân!

Chơi hoa cho rữa nhụy dần lại thôi.

'Khoảnh' ở đây biểu hiện hành động đen tối, thể hiện sự trớ trêu của số phận khi sự cô đơn ngày càng nặng nề. Người con gái nhớ lại những ngày hạnh phúc khi được nhà vua yêu thương, nhưng giờ đây nàng giống như bông hoa đã mất hết hương thơm, bị bỏ lại một mình để thân tàn, nhụy héo. Nơi nàng sống là một lầu son có đủ tiện nghi nhưng thiếu đi sự ấm áp của người, khiến cho nỗi buồn trong nàng trở nên thêm cảm xúc và đau lòng.

Trong những câu thơ tiếp theo, Nguyễn Gia Thiều tả lên sự thất vọng, bất lực của người con gái, những lời than thở một mình như là những khúc ruột đau đớn, nỗi buồn bao phủ không gian xung quanh, thể hiện sự tàn tạ trong tâm trạng của người con gái bị vua chúa lãng quên.

'Chiều ủ dột giấc mai khuya sớm,

Vẻ bâng khuâng hồn bướm vẩn vơ.

Thâm khuê vắng ngắt như tờ,

Cửa châu gió lọt, rèm ngà sương gieo.

Ngấn phượng liễn chòm rêu lỗ chỗ,

Dấu dương xa đám cỏ quanh co.

Lầu Tần, chiều nhạt vẻ thu,

Gối loan tuyết đóng, chăn cù giá đông.

'Người buồn cảnh có niềm vui gì bao giờ' trong tâm trạng chán chường cực độ, người con gái nhìn xung quanh chỉ thấy hình bóng của mình cô đơn, vơi với bản thân, khiến tâm trạng trở nên thêm u uất, mệt mỏi. Cô gái nhìn xung quanh thấy gối chăn bóng băng giá, không có hơi ấm của người đàn ông, khiến tất cả trở nên lạnh lùng và cảm giác đau đớn. Nàng cảm nhận sự lạnh lùng và đau đớn trong cuộc sống, khi phải đối mặt với cuộc chiến trong hậu cung, nơi mà 'Chém cha cái kiếp chồng chung. Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng'. Tình yêu khi phải chia sẻ trở nên hẹp hòi, nếu một người kéo chăn thì người kia sẽ cảm nhận được sự lạnh lùng. Không thể có hạnh phúc cho tất cả mọi người.

'Trên trướng gấm thấu hay chăng nhẽ?

Mà đay nghiến, uất ức, hằn học:

Giết nhau chẳng cái Lưu cầu,

Giết nhau bằng cái u sầu, độc chưa!

'Trong tâm trạng đắng ngắt và oan trái, người con gái đã phát ngôn, chỉ trích kẻ đàn ông vô tâm, khiến cho cuộc sống trở nên u sầu và đau khổ. Cô gái bày tỏ sự oán trách với những người đàn ông thời xưa, chỉ biết đến niềm vui và thú vui cá nhân mà không để ý đến những người phụ nữ nghèo đói, đau khổ, phải chịu cảnh cô đơn và bạc bẽo trong cung cấm.

Tay nguyệt lão chẳng xe thì chớ!

Xe thế này có dở dang không?

Dang tay muốn dứt tơ hồng,

Bực mình muốn đạp tiêu phòng mà ra!

'Hình ảnh muốn chấm dứt tơ hồng thể hiện sự đau đớn của người con gái muốn kết thúc cuộc sống đau khổ, uất hận này, nhưng xã hội phong kiến không cho phép nàng thực hiện điều này. Nàng bị giam giữ mãi mãi trong chốn cung vua này. Nguyễn Gia Thiều với bút phê tinh tế và sâu sắc đã vẽ nên bức tranh chân thực về xã hội phong kiến, tố cáo về tội ác của vua chúa ngày xưa, khiến nhiều phụ nữ chịu cảnh cô đơn, bạc bẽo trong cung cấm.

Bài thơ này cũng là lời tố cáo về kiếp đa thê trong xã hội phong kiến, khiến nhiều phụ nữ phải chia sẻ chồng với người khác. Đoạn trích cũng thể hiện lòng nhân văn cao cả của tác giả dành cho số phận của những người phụ nữ trong xã hội cổ đại.