I. Mở bài

- Giới thiệu chung về đề tài người cha trong văn học - một đề tài quen thuộc nhưng luôn gợi nhiều cảm xúc.

- Dẫn dắt và giới thiệu văn bản “Cha tôi” của Sương Nguyệt Minh - một tác phẩm giàu cảm xúc thể hiện hình ảnh người cha bộ đội với vẻ đẹp vừa nghiêm khắc, rắn rỏi, vừa sâu sắc, ấm áp tình yêu thương gia đình.

II. Thân bài

1. Giới thiệu hoàn cảnh, xuất thân và cuộc đời người cha

- Cha thuộc thế hệ 5X, là một người lính từng trải, “hơn nửa thế kỷ có mặt trên đời thì bốn mươi năm mặc áo nhà binh”.

- Gắn bó cả đời với quân ngũ, từng tham gia chiến đấu ở miền Nam và Campuchia, về nước muộn, lập gia đình muộn, con cái cũng muộn.

- Hình ảnh cha hiện lên với dáng vẻ từng trải, cứng cỏi, điềm đạm, thấm đẫm tinh thần người lính - nghiêm nghị, kỷ luật, sống vì người khác.

2. Cuộc sống của gia đình khi cha trở về - hình ảnh người cha nghiêm khắc nhưng yêu thương

- Khi về hưu, cha vẫn giữ tác phong quân đội: dậy sớm, rèn luyện con, áp đặt kỷ luật sinh hoạt gia đình như trong quân ngũ.

- Hình ảnh hài hước: “hô một hai” trên sân thượng khiến hàng xóm tưởng đang huấn luyện tân binh gây ấn tượng vừa nghiêm túc vừa sinh động, gần gũi.

- Cha luôn lo lắng cho vợ con, đặc biệt là con trai - đứa con duy nhất, sợ con sa ngã, vướng vào tệ nạn.

- Thiết lập “thiết quân luật” trong gia đình: cấm thức khuya, kiểm soát nề nếp → bị các thành viên phản ứng, than phiền.

- Dù nghiêm khắc nhưng cha là người yêu thương sâu sắc, luôn muốn giữ gia đình nề nếp, sống tử tế, an toàn.

- Giọng kể chân thực, giàu chất đời thường, đan xen yếu tố hài hước thể hiện rõ tính cách cha và sự mâu thuẫn giữa các thế hệ trong gia đình.

3. Ký ức của chị Mai về cha – góc nhìn xúc động, ấm áp

- Cha từng rất tình cảm, dịu dàng với con gái khi chị Mai còn nhỏ.

- Những ngày phép ít ỏi, cha mang quà về, đưa con đi dạo trên triền đê → hình ảnh đẹp, ấm áp, thấm đượm tình phụ tử.

- Cảnh chia tay cha khi ông trở lại chiến trường: xúc động, giàu cảm xúc - cha cố kìm nén, con thì òa khóc chạy theo cha “quay lại ôm con gái”, rồi “quay gót không ngoái đầu” thể hiện sự kiên cường của người lính, đau đáu của người cha.

- Những ký ức ấy theo chị Mai suốt tuổi thơ cho thấy tình cảm cha con sâu nặng, bền bỉ.

Ý nghĩa: Là phần bù đắp cảm xúc cho sự nghiêm khắc thường ngày của cha, khắc họa trọn vẹn hơn vẻ đẹp tình cảm của ông.

4. Tâm trạng và thái độ của người con trai – vừa phản kháng, vừa dần hiểu cha

- Người kể chuyện là con trai thường xuyên bị cha quản lý, hỏi han → khó chịu, không thoải mái.

- So sánh rõ ràng: cha nghiêm với con trai bao nhiêu thì dịu dàng với con gái bấy nhiêu.

- Người con từng thấy cha phiền toái, áp đặt → thái độ ban đầu là phản kháng.

- Nhưng qua hồi ức của chị, con trai cũng dần cảm nhận được tình cảm sâu kín của cha → thái độ tuy chưa hoàn toàn thấu hiểu nhưng đã có sự cảm thông hơn.

- Xây dựng nhân vật qua lời kể ngôi thứ nhất là người con trai khiến mạch cảm xúc tự nhiên, chân thực, giàu nội tâm.

5. Tổng kết nghệ thuật và nội dung

*Nội dung:

- Văn bản khắc họa hình ảnh người cha bộ đội nghiêm khắc, nguyên tắc, giàu trách nhiệm và rất yêu thương vợ con.

- Đồng thời thể hiện những khác biệt thế hệ trong một gia đình hiện đại có những mâu thuẫn, phản kháng nhưng cũng đầy yêu thương và dần hiểu nhau.

- Gợi nhắc đến sự hy sinh thầm lặng của những người lính sau chiến tranh không chỉ ngoài mặt trận mà cả trong đời thường.

* Nghệ thuật:

- Giọng kể chân thành, pha chút hài hước, sinh động.

- Lối trần thuật đan xen giữa hiện tại và quá khứ, giữa người con và chị gái làm rõ nhân vật cha từ nhiều góc độ.

- Ngôn ngữ giản dị, gần gũi, đời thường nhưng giàu sức gợi cảm xúc.

III. Kết bài

- Khẳng định hình tượng người cha trong văn bản: tiêu biểu cho thế hệ lính Cụ Hồ rắn rỏi, giàu tình cảm, hy sinh lặng thầm.

- “Cha tôi” là một truyện ngắn ngắn sâu sắc không chỉ kể về một người cha cụ thể mà còn chạm đến trái tim của nhiều thế hệ độc giả - những ai từng có, từng hiểu hoặc từng học cách hiểu người cha trong đời mình.