Nhân vật Tâm trong đoạn trích Trở về của Thạch Lam là hình ảnh tiêu biểu cho lớp người trí thức tiểu tư sản đang dần đánh mất tình cảm gia đình và cội nguồn quê hương trong guồng quay danh vọng, vật chất. Sau nhiều năm xa quê, khi có dịp trở về, Tâm không hề có cảm xúc háo hức hay yêu thương mà chỉ coi đó là một việc nên làm cho xong. Đối với Tâm, thôn quê nghèo khổ chỉ còn là ký ức “trẻ con và vô vị”, còn người mẹ già tần tảo ngày ngày ngóng con chỉ là gánh nặng khiến chàng “phải giấu diếm” vợ để gửi tiền về. Khi trở lại căn nhà cũ, gặp lại mẹ và cô Trinh - người bạn thuở nhỏ, Tâm vẫn dửng dưng, lạnh lùng thậm chí còn có phần kiêu ngạo khi đưa tiền như thể đã trọn đạo hiếu. Đỉnh điểm của sự vô cảm là khi thấy mẹ già lặn lội ra ga chỉ mong gặp con một lần nữa, Tâm không xúc động mà lại lo vợ sẽ “chê cười”. Qua nhân vật Tâm, Thạch Lam nhẹ nhàng nhưng sâu sắc phê phán sự tha hóa về tình cảm, lòng ích kỷ và sự lãng quên nguồn cội của con người khi chạy theo cuộc sống vật chất. Đồng thời, tác giả cũng khiến người đọc phải suy ngẫm: nếu mất đi tình thân, cội nguồn, con người liệu có còn là chính mình?