Nguyễn Nhật Ánh là nhà văn của tuổi thơ, của những kỷ niệm trong trẻo và hồn nhiên mà mỗi người đều từng có. Trong số những truyện ngắn mang hơi thở dịu dàng của ông, “Ăn trộm táo” là một tác phẩm để lại nhiều xúc động bởi tính nhân văn sâu sắc được gửi gắm qua một câu chuyện tưởng như đơn giản một lần ăn trộm… nhưng đầy tình người.

Truyện kể về một nhóm trẻ con sống ở làng quê – trong đó có nhân vật “tôi”, cùng Hải cò và vài đứa trẻ nữa rủ nhau đi ăn trộm táo của một ông lão. Cây táo của ông già ấy có quả đỏ au, ngọt lịm và luôn là mục tiêu thèm muốn của bọn trẻ. Bằng sự ranh mãnh của tuổi nhỏ, cả nhóm lên kế hoạch “đánh táo” như một phi vụ lớn lao. Nhưng bất ngờ, ông lão phát hiện và... không nổi giận. Trái lại, ông mời lũ trẻ vào nhà, đưa ra những trái táo ngon lành đã được hái sẵn. Sự tử tế và lòng tốt không tính toán ấy khiến lũ trẻ xấu hổ, ngượng ngùng, và trong sâu thẳm, mỗi đứa đều học được một bài học đầu đời quý giá về sự tử tế và lòng bao dung.

Điều làm nên giá trị đặc biệt của truyện ngắn này nằm ở cách tác giả khắc họa sự trưởng thành trong tâm hồn trẻ nhỏ qua một lỗi lầm tưởng chừng vô hại. Lũ trẻ đại diện cho sự ngây ngô, tinh nghịch đã phạm sai, nhưng chúng không bị la mắng, không bị trừng phạt. Ông lão bằng cách ứng xử đầy nhân hậu, đã cho các em một bài học nhẹ nhàng mà sâu sắc. Không cần những lời răn đe, chỉ một hành động nhỏ là mời vào ăn táo, ông đã gieo vào tâm hồn trẻ thơ một mầm thiện lành. Trẻ con rất nhạy cảm với tình thương, và chính sự bao dung đã khiến chúng tự biết hối lỗi.

Bên cạnh nội dung cảm động, truyện còn hấp dẫn bởi lối kể chuyện hóm hỉnh, giản dị. Nguyễn Nhật Ánh luôn biết cách đưa người đọc trở về với thời áo trắng, với những trò nghịch ngợm và cả những bài học đầu đời. Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất giúp người đọc dễ đồng cảm, như thể chính mình từng là đứa bé đi “ăn trộm táo” năm nào. Không lên gân, không giáo điều, Nguyễn Nhật Ánh gợi mở những điều tử tế bằng giọng văn dung dị nhưng sâu sắc.

Qua câu chuyện, người đọc không chỉ mỉm cười vì sự ngây ngô đáng yêu của tuổi nhỏ, mà còn lặng người trước tấm lòng bao dung của người lớn. Những bài học như thế không ồn ào, nhưng lắng sâu và theo ta suốt đời.