Nhân vật “tôi” trong truyện ngắn Quà muộn trải qua một quá trình biến đổi tâm lí sâu sắc, từ giận hờn, trách móc mẹ đến sự cảm thông và thấu hiểu muộn màng. Ban đầu, “tôi” luôn cho rằng mẹ thiên vị em Thu và bỏ rơi mình. Sự xa cách sau khi cha mẹ ly hôn càng khiến “tôi” nuôi dưỡng nỗi tủi thân, hằn học, đến mức không thể cảm thông cho người dì ghẻ chỉ lớn hơn mình tám tuổi. Tuy nhiên, chính những trải nghiệm cùng dì – lúc dì mệt mỏi, tuyệt vọng, mong “tôi” ở lại – đã giúp “tôi” nhận ra nỗi khổ của người phụ nữ bị cô đơn, giống như mẹ ngày xưa. Khi lên thành phố học, cuộc gặp gỡ đột ngột với mẹ khiến “tôi” vỡ òa trong cảm xúc: vừa oán trách mẹ, vừa xót xa khi biết em Thu đã qua đời. Đặc biệt, sự xuất hiện của người chồng mới của mẹ – một bác sĩ ân cần – và nấm mộ được xây thật ngộ nghĩnh cho em Thu đã lay động trái tim “tôi”. Cuối cùng, “tôi” ngộ ra ý nghĩa của tình yêu thương: nó không chỉ hàn gắn tổn thương, mà còn khiến mỗi con người sống đẹp hơn, dẫu có muộn màng.