Trong dòng chảy không ngừng của thời gian, có những ký ức như mạch nước ngầm âm ỉ chảy trong tâm hồn, càng đi xa càng ngân lên nỗi nhớ day dứt. Trong kho tàng thơ ca viết về tình cảm gia đình thì bài thơ “Nhớ ngoại” của nhà văn Bảo Ngọc là một tiếng vọng dịu dàng mà da diết, gợi nhắc về hình bóng người bà trong tâm trí của đứa cháu xa quê. Không chỉ là lời tự sự đầy xúc cảm của một người con từng rời xa vòng tay thân thương, bài thơ còn là bản tình ca chan chứa yêu thương dành cho những ký ức quê nhà, cho những năm tháng không thể quay trở lại.

Chủ đề trung tâm của bài thơ là nỗi nhớ ngoại - nỗi nhớ da diết, quặn thắt khi người cháu trở về quê cũ. Ngoại không còn đó, nhưng mọi dấu tích về người vẫn hiện hữu trên từng ngõ cúc, từng thềm trầu, buồng cau… Nhà thơ đã mượn hình ảnh không gian xưa cũ để làm nổi bật sự vắng bóng của ngoại: “Bên thềm trầu úa không người hái / Cau đã mấy mùa quên trổ hoa”. Những sự vật tưởng như vô tri lại trở thành chứng nhân cho sự phôi pha, cho nỗi nhớ lặng thầm. Hình ảnh ngoại hiện lên qua dòng hồi tưởng là một người bà ân cần, từng xòe tay đếm mùa thu, từng lặng lẽ đứng bên hiên đợi cháu. Đó là một biểu tượng thiêng liêng của tình yêu thương, của mái nhà xưa - nơi gắn liền với những tháng năm ấu thơ bình dị nhưng đầm ấm.

Về phương diện nghệ thuật, bài thơ gây ấn tượng trước hết bởi giọng điệu trữ tình, nhẹ nhàng, đượm buồn. Tác giả sử dụng thể thơ tự do, không gò bó trong khuôn vần nhưng vẫn giữ được nhịp điệu mượt mà, sâu lắng phù hợp với tâm trạng hoài niệm. Các hình ảnh thơ dung dị, gần gũi với đời sống nông thôn như “dậu cúc”, “thềm trầu”, “buồng cau”, “bóng ngoại bên hiên”… đã được nhà thơ khéo léo đưa vào như những chất liệu giàu sức gợi. Những chi tiết tưởng chừng nhỏ bé lại mang theo sức nặng của kỷ niệm khiến người đọc dễ dàng liên tưởng đến chính ký ức của mình từ đó đồng cảm sâu sắc với nỗi nhớ của nhân vật trữ tình.

Bên cạnh đó, bài thơ còn đặc sắc ở thủ pháp ẩn dụ và đối lập tinh tế. Hình ảnh “tóc trắng cùng mây trắng dưới trời” là một ẩn dụ đẹp tạo nên sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, giữa thực tại và ký ức. Ngoài ra, nghệ thuật đối lập giữa “con đi xa mãi” với “dáng ngoại bên hiên” hay “nắng tắt dần” với “chiều buông tím” góp phần nhấn mạnh khoảng cách không gian và thời gian đồng thời làm nổi bật cảm giác xa cách, mất mát, tiếc nuối. Chính sự kết hợp hài hòa giữa hình ảnh, ngôn ngữ giản dị mà biểu cảm cùng những thủ pháp nghệ thuật tinh tế đã làm nên chiều sâu cảm xúc và sức lay động lặng lẽ mà ám ảnh của bài thơ.

“Nhớ ngoại” không chỉ là lời thơ mà còn là tiếng nói của lòng tri ân, là khúc hát buồn cho những ai từng đánh mất một phần ký ức, một phần yêu thương mà mãi mãi không thể quay về. Bài thơ không chỉ làm lay động trái tim bởi cảm xúc chân thành mà còn bởi sự dung dị trong từng câu chữ, điều làm nên sức sống lâu bền của một tác phẩm mang màu hoài niệm.