I. Đọc - hiểu

C1.

- BPTT So sánh: mẹ thương con như đường kim mũi chỉ.

- Tác dụng

+ Diễn tả sự gắn bó, khăng khít, không thể tách rời giữa mẹ và con.

+ Gợi hình ảnh người mẹ tảo tần, chăm chút từng đường kim mũi chỉ để giữ ấm cho con.

+ Thể hiện tình mẹ nhẫn nại, tỉ mỉ, âm thầm mà sâu sắc.

C2.

- Tình mẹ là nguồn động lực thiêng liêng giúp con trưởng thành và mạnh mẽ.

- Dù xa cách, tình yêu mẹ luôn hiện diện trong từng bước đường đời của con.

- Tình mẹ vừa bình dị, gần gũi, vừa là bến đỗ yêu thương vững chắc.

II. Phần viết

C1.

A. Mở bài

- Dẫn dắt bằng một thực tế: Cuộc sống không bao giờ chỉ toàn màu hồng, con người phải trải qua những khó khăn để trưởng thành.

- Giới thiệu và nêu vấn đề nghị luận: Câu nói “Qua giá buốt mới thấy mùa xuân đẹp” là lời nhắn nhủ đầy ý nghĩa về giá trị của gian khổ và hạnh phúc.

B. Thân bài

1. Giải thích ý nghĩa câu nói

- Nghĩa đen: Trải qua mùa đông lạnh giá, con người mới cảm nhận được sự ấm áp, tươi đẹp của mùa xuân.

- Nghĩa bóng: Chỉ khi trải qua gian khổ, thử thách (giá buốt), con người mới biết trân trọng, cảm nhận sâu sắc giá trị của thành công, hạnh phúc (mùa xuân).

2. Phân tích 

- Khó khăn là môi trường rèn luyện con người

+ Thử thách giúp ta trưởng thành, học được sự kiên nhẫn, nghị lực.

- Hạnh phúc không đến từ sự dễ dàng

+ Những gì đạt được sau gian khổ thường có giá trị bền lâu và sâu sắc hơn.

- So sánh ví dụ thực tế

+ Người học sinh chăm chỉ vượt qua áp lực để đạt thành tích cao.

+ Người lao động nghèo vượt khó để có cuộc sống ổn định.

+ Nhân vật trong văn học như anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa”, chấp nhận gian khổ để cống hiến thầm lặng.

3. Bài học nhận thức và hành động

- Không trốn tránh khó khăn, thay vào đó cần

+ Kiên trì, nỗ lực vượt qua thử thách.

+ Luôn giữ niềm tin vào những điều tốt đẹp phía trước.

- Biết trân trọng cuộc sống bình dị, những hạnh phúc nhỏ bé.

C. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị của câu nói: “Qua giá buốt mới thấy mùa xuân đẹp” là bài học về thái độ sống tích cực, biết vượt khó và biết ơn cuộc sống.

- Liên hệ bản thân: Nỗ lực học tập, rèn luyện đạo đức để vượt qua những “mùa đông” trong cuộc sống tuổi trẻ.

C2. 

Có những buổi chiều, gió thổi qua mái hiên cũ, mang theo mùi khói bếp và tiếng ru của mẹ vọng về từ miền ký ức. Những yêu thương tưởng chừng nhỏ bé ấy lại là dòng sữa nuôi dưỡng tâm hồn ta suốt đời. Trong thế giới thi ca, chỉ những ai từng sống một cuộc đời chân thành, từng yêu thương bằng cả trái tim, mới viết nên những vần thơ khiến người đọc rưng rưng. Lời nhận định: “Sự chân thực của cảm xúc bắt đầu từ một lối sống chân thành, từ những trải nghiệm yêu thương” như một ánh sáng soi đường cho những áng văn chương đích thực. Và Nghĩ về mẹ của Lâm Thị Mỹ Dạ chính là một minh chứng cảm động - nơi thi ca được sinh ra từ những rung cảm chân thật nhất của tình mẫu tử.

Câu nói đã nêu lên một nguyên lý cốt lõi của thơ ca: cảm xúc trong văn chương không thể vay mượn, không thể hời hợt, mà phải bắt nguồn từ chính đời sống và tâm hồn của người viết. Một tâm hồn sống chân thành, từng trải qua yêu thương, mất mát và biết rung động trước những điều bình dị mới có thể tạo nên những dòng thơ khiến người đọc rung cảm.

Lâm Thị Mỹ Dạ viết bài thơ Nghĩ về mẹ vào năm 1968 đây là một năm đặc biệt khi chị đang công tác ở chiến trường, xa quê hương và gia đình. Chính hoàn cảnh ấy đã làm bùng nổ những hồi tưởng sâu sắc và xúc động về người mẹ tảo tần, từ đó kết tinh thành những vần thơ thấm đẫm tình mẫu tử. Tình cảm ấy không phải điều gì cao siêu mà là những điều rất thật: mẹ đánh thức con bằng tiếng gà, mẹ theo bàn tay con với mũi kim chỉ, mẹ thức trắng đêm dài chưa trọn giấc nằm canh…

“Mẹ yêu con như dòng sông biết hát
Cho những ngôi sao biết soi mặt đất cười
Một tiếng gà sang canh mẹ lo con thức giấc
Một buổi xa nhà mẹ nhớ con không nguôi…”

Những hình ảnh thơ giản dị, gần gũi với đời sống thường nhật tiếng gà, ánh sao, kim chỉ,...đã tái hiện một cách sinh động bóng dáng người mẹ tảo tần, hi sinh. Điều đặc biệt là nhà thơ không nhìn mẹ bằng cái nhìn trang trọng hay lý tưởng hóa, mà bằng một ánh nhìn đời thường nhưng đầy kính yêu. Chính sự chân thành ấy đã làm cho cảm xúc thơ trở nên sâu lắng, thật đến mức người đọc có thể nhìn thấy hình bóng mẹ của mình qua từng câu chữ.

Tình cảm của người con không chỉ là sự nhớ thương mà còn là sự tri ân, biết ơn. Đó là kết quả của một quá trình sống yêu thương, gắn bó thật sự. Những dòng thơ vì thế mà không chỉ nói hộ tấm lòng riêng của tác giả, mà còn chạm đến cảm xúc chung của biết bao người con đất Việt.

Rõ ràng, thơ ca sẽ trở nên sống động và thuyết phục nhất khi nó được sinh ra từ trái tim biết sống thật, yêu thương thật. Nếu không có một lối sống gắn bó, thấu hiểu và biết rung động, nhà thơ sẽ không thể viết nên những dòng thơ cảm động như vậy. Từ cuộc sống chan chứa tình người, thi ca mới có thể trở thành tiếng nói của trái tim, chạm đến trái tim người đọc.

Có lẽ thi ca không cần phải cao siêu, chỉ cần chân thành. Những vần thơ trong Nghĩ về mẹ không rực rỡ như pháo hoa, nhưng đủ ấm như một ánh lửa giữa mùa đông - bởi nó được thắp lên từ trái tim từng trải qua nhớ nhung và yêu thương. Từ một lối sống chan chứa tình người, nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đã viết nên bài thơ khiến bao trái tim rung động. Quả thực, sự chân thực trong cảm xúc không thể vay mượn, mà chỉ có thể sinh ra từ chính những va đập dịu dàng của đời sống nơi mẹ là ngọn nguồn của mọi thiêng liêng và dịu ngọt.