Nhà văn Nga Lep Tôn-xtôi cho rằng: "Thơ là ngọn lửa nhen lên trong lòng người, một ngọn lửa đốt cháy, sưởi ấm và soi sáng". Qủa thật vậy, thơ có vai trò và sức mạnh vô cùng kì diệu. Vá sức mạnh ấy của thơ ca đã được chứng minh qua bài thơ "Miền quê" của tác giả Nguyễn Khoa Điềm.

            Qua nhận định trên, có thể thấy được thơ như ngọn lửa rực cháy đánh thức thứ cảm xúc chôn vùi sâu bên trong con người. Ngọn lửa ấy mang đến niềm vui, khát vọng về cuộc sống cũng như mang đến niềm tin, sự an ủi, vỗ về, đồng cảm với con người. Không những vậy, ngọn lửa ấy còn khơi gợi cho chúng ta về những giá trị, giúp chúng ta thấy được những nét đẹp, cái thiện, cái ý nghĩa trong cuộc đời. Có thể thấy, thơ ca có vai trò và sức mạnh vô cùng kì diệu với cuộc sống cũng như với tâm hồn chúng ta. Và sự kì diệu ấy cũng được tác giả Nguyễn Khoa Điềm gợi lên qua bài thơ "Miền quê".

            Trước hết, về tác giả Nguyễn Khoa Điềm, ông là gương mặt tiêu biểu trong số các nhà thơ của nền thơ chống Mỹ nói riêng và thơ ca dân tộc nói chung. Có nhà nghiên cứu đã gọi ông là nhà  thơ của phong vị dân gian bởi thơ ca của ông chứa đựng nhiều chất liệu văn học và văn hóa dân gian. Câu thơ dù ở thể thơ truyền thống hay tự do cũng luôn phảng phất phong vị của ca dao, tục ngữ. Thơ Nguyễn Khoa Điềm thấm đẫm chất triết luận xuất phát từ vốn tri thức uyên bác và bề sâu văn hóa trong mối liên tưởng vừa sắc sảo triết lý lại vừa huyền ảo thấp thoáng bóng dáng văn hóa cổ xưa của hồn dân tộc. Chính điều đó đã làm nên gương mặt riêng của Nguyễn Khoa Điềm trong nền văn học. Nói đến tác phẩm của ông thì nổi tiếng nhất có chăng là bài thơ "Đất nước". Nhưng cũng không vì thế mà ta bỏ quên tác phẩm "Miền quê" $-$ một tác phẩm thơ được xem như ngọn lửa đốt cháy, sưởi ấm và soi sáng tâm hồn người.

           "Lại về mảnh trăng đầu tháng

             Mông lung mặt đồng bóng chiều

Tiếng ếch vùi trong cỏ ấm

Lúa mềm như vai thân yêu"

Ngay từ khổ thơ đầu, hình ảnh thiên nhiên trong trẻo, yên bình đã được Nguyễn Khoa Điềm miêu tả bằng những hình ảnh thơ nhẹ nhàng mà thấm đượm chất tình. Hình ảnh cánh đồng cùng âm thanh tiếng ếch càng gợi lên sự thân thuộc, bình dị của quê hương. Hơn thế nữa, ở câu thơ đầu, tác giả cũng nói về trăng. Trăng là sự hiện diện của những gì dịu dàng, thân thuộc và bình dị nhất. Trăng từ lâu cũng đã trở thành người bạn với con người và cũng trở thành đề tài không bao giờ hết hay của những nhà thi sĩ. Ở khổ thơ đầu, ta cảm nhận được sự bình yên, giản dị mà ấm áp của cuộc sống $-$ đó cũng chính là "ngọn lửa sưởi ấm" được Lep Tôn-xtôi nhắc đến.

             Đến với khổ thơ thứ hai, nhịp điệu thơ vốn đang "tình" lại bỗng vui tươi, nhộn nhịp hơn:

"Đàn trâu bụng tròn qua ngõ

Gõ sừng lên mảnh trăng cong"

Cảnh sinh hoạt của miền quê hiện lên thật đáng yêu, nhí nhảnh qua hai câu thơ. Từng hình ảnh, từng âm thanh như chứa chan hơi thở của cuộc sống. Thơ lúc này là ngọn lửa đốt cháy, khiến người đọc rung động trước vẻ đẹp bình dị của quê hương, thấy yêu hơn con người lao động, yêu hơn cuộc sống thanh bình.

             Không chỉ thế, thơ còn là ngọn lửa soi sáng, giúp độc giả hiểu được thế nào là yêu thương, thế nào là trân trọng với những người đã không tiếc hy sinh bản thân vì nhân dân, vì Tổ quốc. Ngọn lửa ấy được tác giả Nguyễn Khoa Điềm thể hiện rõ qua hai câu thơ của khổ thơ thứ ba:

"Đàn em tóc dài mười tám

Thương người ra lính hôm mai"

           Từng hình ảnh, từng câu thơ của "Miền quê" đều mang vẻ đẹp giản dị mà sâu xa. Chính vì thế mà bài thơ đã thực sự là một "ngọn lửa" đốt cháy cảm xúc, sưởi ấm tâm hồn và soi sáng nhận thức của con người. Thơ ca $-$ như Lép Tôn-xtôi nói chính là ánh sáng và ngọn lửa sưởi ấm lòng người và "Miền quê" chính là minh chứng tiêu biểu. Chắc chắn, bài thơ sẽ để lại những điều đẹp đẽ và trường tồn mãi mãi trong lòng người đọc.

@LP