Câu chuyện ngắn này là một tác phẩm đầy chất nhân văn và đậm đà tình yêu quê hương, tình yêu đôi lứa và lòng hy sinh quên mình vì sự nghiệp lớn lao của dân tộc. Những chi tiết trong truyện vừa mang tính hiện thực, vừa pha lẫn yếu tố huyền thoại, làm tăng tính chất thấm thía, xúc động. Bằng cách sử dụng hình ảnh, tượng trưng, tác giả đã khắc họa được sự hy sinh, lòng kiên trung và những khoảnh khắc kỳ diệu trong cuộc sống đầy khó khăn của những con người thời chiến.

Mở đầu câu chuyện là mối tình đẹp giữa đôi trai gái ở một làng quê. Tuy nhiên, khi chiến tranh đến, họ bị chia cắt, và cuộc sống của mỗi người đều phải đối mặt với thử thách lớn lao. Người con trai phải bỏ làng đi tham gia bộ đội, còn cô gái ở lại, tham gia vào tổ chức bí mật. Dù cho hoàn cảnh khó khăn, cô gái không lùi bước mà vẫn trung thành với nhiệm vụ, dù bị dân làng xa lánh và khinh miệt. Sự hy sinh của cô gái được thể hiện rõ ràng qua việc cô gánh vác trọng trách lớn lao trong khi chịu đựng nỗi đau và sự cô đơn, đặc biệt là khi mang thai và sinh con trong sự ghẻ lạnh của mọi người.

Tình yêu giữa đôi trai gái không chỉ là tình yêu riêng tư mà còn là tình yêu quê hương, tình yêu đất nước. Điều này thể hiện rõ trong việc cô gái tham gia vào công cuộc đấu tranh, đồng thời giữ vững niềm tin vào mối quan hệ với người yêu dù cho bị mọi người nghi ngờ.

Một điểm đặc biệt trong câu chuyện là hình ảnh đứa bé sinh ra mang dị tật bàn tay quắp, như biểu tượng cho sự kết hợp giữa người cha (quân đội kháng chiến) và người mẹ (hy sinh cho đất nước). Sự kỳ diệu diễn ra khi đứa bé từ từ mở tay và nở hoa chanh – một hình ảnh tuyệt đẹp vừa mang tính biểu tượng của sự sống lại, vừa như một phép lạ minh chứng cho tình yêu và hy sinh của những người chiến sĩ, đồng thời cũng thể hiện sự nối tiếp của thế hệ tương lai – Chanh, đứa trẻ sẽ mang trong mình sự nghiệp cách mạng của cha mẹ.

Câu chuyện này không chỉ miêu tả một phép lạ của tình yêu, mà còn là sự chuyển hóa của đau thương thành hy vọng. Hình ảnh hoa chanh nở ra từ bàn tay của đứa trẻ có thể được hiểu là sự hồi sinh của cả mẹ và con, là sự nối dài của niềm tin vào cuộc sống dù gian nan.

Trong suốt câu chuyện, hình ảnh cây chanh là một biểu tượng vô cùng quan trọng. Hoa chanh trong câu chuyện không chỉ là một loài hoa bình thường, mà nó trở thành một dấu hiệu của sự hy sinh, kiên cường và tình yêu. Mùi hoa chanh trái vụ tràn ngập không gian, át cả trầm hương – đó là hình ảnh của những người chiến sĩ cách mạng không bao giờ quên cuộc chiến, những người đã hy sinh nhưng luôn sống mãi trong lòng thế hệ sau.

Ngoài ra, hình ảnh "hoa chanh nở" cũng có thể được hiểu là sự phục sinh của sự sống, của niềm tin vào công lý và sự chiến thắng cuối cùng của chính nghĩa. Chính vì vậy, tên gọi "Chanh" cho cậu bé không chỉ mang ý nghĩa đơn thuần mà còn là một lời nhắc nhở về sự hy sinh không vô nghĩa, về sự sống sau chiến tranh, và về những thế hệ kế tiếp tiếp bước cha anh.

Câu chuyện không chỉ kể về những đau thương và hy sinh của chiến tranh mà còn kết hợp với yếu tố huyền thoại qua những chi tiết kỳ diệu như phép lạ của hoa chanh và sự sống lại của cô gái. Sự kết hợp này giúp câu chuyện không chỉ là một câu chuyện lịch sử mà còn mang tính nghệ thuật sâu sắc, làm nổi bật sự kỳ diệu và lòng tin vào những giá trị vĩnh cửu như tình yêu và hy sinh.

Câu chuyện khắc họa một thời kỳ đầy đau thương nhưng cũng tràn đầy hy vọng và sự kỳ diệu. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh rằng, dù cho hoàn cảnh có gian nan, dù cho mỗi người có phải trải qua biết bao thử thách, tình yêu, sự hy sinh và lòng trung thành với đất nước sẽ luôn được ghi nhớ và tiếp tục sống mãi trong những thế hệ tương lai.