Truyện ngắn Ba đồng một mở mộng mơ. Nguyễn Ngọc Tư 1, dẫn theo https://isach.inf

- Chú thích: Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976, quê ở Cà Mau, là nữ nhà văn trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam. Nguyễn Ngọc Tư

Câu 1. Xác định dấu hiệu nhận biết ngôi kể của truyện ngắn trên.

Câu 2. Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh miêu tả đôi mắt của “thằng bé” mà nhân vật “chỉ” nhìn thấy trong đoạn văn mở đầu của tác phẩm.

Câu 3. Phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ liệt kê trong các câu văn sau: " Giờ thì chị chỉ mua đường, nước mắm... và chắc chắn chúng được hồ hởi đón nhận. Đôi lần chị thấy hơi cay đắng, đời người sao chi quân quanh với những thứ tầm thường bột ngọt, xà bông...

Câu 4. Anh/chị suy nghĩ như thế nào về chi tiết: “Biết là đời giờ ô trọc, nhưng chị thích mua vé đi tàu mơ mộng, không hay giờ tàu đó cũng chở vịt, gà... mất rồi."?

Câu 5. Từ chủ đề của truyện ngắn trên, anh/chị hãy chia sẻ góc nhìn của mình về lối sống thực dụng trong

xã hội hiện nay.

II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm)

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) cảm nhận về nhân vật “chị” trong văn bản ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)

Thế kỉ XXI, xã hội có nhiều biến động, nhiều người chủ động để thích ứng nhưng cũng còn một số người ngại sự thay đổi.

Từ góc nhìn của người trẻ, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ ề vấn đề trên.

I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

Câu 1: Dấu hiệu nhận biết ngôi kể của truyện ngắn trên là ngôi thứ ba. 

Câu 2: Những từ ngữ, hình ảnh miêu tả đôi mắt của “thằng bé” trong đoạn mở đầu:

- "Ánh mắt sáng quắc"

- "Mắt ầng ậc nước"

Câu 3: Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ liệt kê trong câu văn:

- "Giờ thì chị chỉ mua đường, nước mắm... và chắc chắn chúng được hồ hởi đón nhận. Đôi lần chị thấy hơi cay đắng, đời người sao chỉ quẩn quanh với những thứ tầm thường bột ngọt, xà bông..."
- Biện pháp liệt kê giúp làm nổi bật sự giản dị, tầm thường trong những vật phẩm hàng ngày mà con người vùng quê trân trọng. Qua đó, bộc lộ nỗi niềm cay đắng của nhân vật “chị” trước hiện thực thiếu thốn, đối lập với khát vọng tinh thần cao đẹp.

Câu 4: Chi tiết “Biết là đời giờ ô trọc, nhưng chị thích mua vé đi tàu mơ mộng, không hay giờ tàu đó cũng chở vịt, gà... mất rồi.”. “Tàu mơ mộng” đại diện cho những khát vọng, hoài bão và niềm tin lãng mạn về cuộc sống. Đó là mong muốn tìm đến những giá trị tinh thần cao đẹp, vượt qua sự tầm thường và khắc nghiệt của đời sống.“Tàu chở vịt, gà” là hình ảnh thực tế, trần trụi, biểu thị sự tầm thường, vật chất hóa, và đôi khi là sự suy đồi trong giá trị sốphận. Nhân vật “chị” khao khát một cuộc sống nhiều ý nghĩa và cảm xúc, nhưng thực tại lại đầy những lo toan về cơm áo gạo tiền.Hình ảnh này ám chỉ rằng lý tưởng và thực tế thường khó hòa hợp. Con người, dù cố giữ giấc mơ, cũng phải đối diện với những thực tế không như mong đợi. Qua chi tiết này, tác giả Nguyễn Ngọc Tư gửi gắm một cái nhìn chân thực và cảm thông với những ai khao khát lãng mạn nhưng bị hiện thực kéo lại. Tác phẩm nhắc nhở rằng, dù cuộc sống có ô trọc đến đâu, con người vẫn cần giữ trong mình chút mộng mơ để cuộc đời bớt cằn cỗi.

Câu 5: 

Lối sống thực dụng trong xã hội hiện nay đang ngày càng phổ biến, khi mà nhiều người chỉ chú trọng vào giá trị vật chất và lợi ích cá nhân. Sự thực dụng này dẫn đến những mối quan hệ trở nên lạnh nhạt, thiếu sự chia sẻ và cảm thông. Con người dễ dàng đánh giá nhau qua tiền bạc, địa vị thay vì những giá trị tinh thần như tình yêu thương, lòng nhân ái. Tuy nhiên, dù cuộc sống có thực dụng đến đâu, chúng ta vẫn cần giữ lại những giá trị nhân văn và tinh thần, vì đó mới là yếu tố quan trọng giúp duy trì một xã hội tốt đẹp. Cần phải nuôi dưỡng các mối quan hệ chân thật và tìm cách cân bằng giữa vật chất và tình cảm để không mất đi bản chất của cuộc sống.

Phần 2: PHẦN VIẾT

Câu 1:

 “Văn học và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm của nó chính là con người” (Nguyễn Minh Châu). Văn học phản ánh cuộc sống và trung tâm là con người thông qua hình tượng nhân vật. Chính những hình tượng nghệ thuật độc đáo, có sức phổ quát, mang những ý nghĩa sâu sắc về nhân sinh đã góp phần làm nên nét riêng cho tác phẩm văn học.  Nhân vật "chị" trong truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư là một hình mẫu của sự nhạy cảm, yêu thương và đầy mơ mộng. Chị là người luôn quan tâm, chăm sóc và sẵn sàng dành thời gian cho những người xung quanh, đặc biệt là "thằng bé", một người có số phận bất hạnh. Qua cách chị kiên nhẫn chờ đợi và chăm sóc cho thằng bé, ta thấy rõ lòng nhân ái và sự kiên nhẫn vô bờ của chị. Chị không chỉ muốn thấu hiểu thằng bé mà còn hy vọng vào một điều gì đó tốt đẹp hơn, một lời nói từ trái tim của nó. Tình cảm chân thành và sự mơ mộng ấy không chỉ thể hiện trong hành động của chị mà còn phản ánh những khát khao lãng mạn, tìm kiếm giá trị nhân văn giữa những bộn bề của cuộc sống. Tuy nhiên, sự thật phũ phàng đã đến khi thằng bé chỉ nói duy nhất một từ: “tiền”. Chính khoảnh khắc này làm chị bàng hoàng và cay đắng, nhận ra rằng trong thế giới thực dụng này, tình cảm và mơ mộng đôi khi chẳng có giá trị gì. Cuộc sống của chị là sự đan xen giữa ước mơ và hiện thực, giữa khát khao lãng mạn và những va vấp trong đời sống vật chất. Mặc dù vậy, chị vẫn không từ bỏ niềm tin vào những giá trị tinh thần và luôn cố gắng giữ vững vẻ đẹp tâm hồn, dù rằng thực tế nhiều lần khiến chị phải chấp nhận sự bẽ bàng. Nhân vật chị không chỉ là biểu tượng của những người phụ nữ đôn hậu, giàu lòng yêu thương mà còn là hình mẫu của những con người luôn khao khát tìm kiếm những giá trị tinh thần trong một xã hội đầy sự thực dụng và tầm thường. Những giấc mơ và hy vọng mà chị nuôi dưỡng là thứ không thể dễ dàng gạt bỏ, mặc dù nó phải chịu những tổn thương khi phải đối diện với thực tế. Chị là một người có lòng kiên trì và khả năng chịu đựng lớn, nhưng cũng là một con người không thể tách rời khỏi khát vọng về một cuộc sống lãng mạn và đầy ý nghĩa. Chị không chấp nhận việc chỉ sống qua ngày mà luôn tìm kiếm một sự kết nối tinh thần sâu sắc, một tình yêu không chỉ giới hạn ở những giá trị vật chất. Qua hình ảnh chị, Nguyễn Ngọc Tư gửi gắm một thông điệp về việc duy trì những giá trị nhân văn trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi những mối quan hệ vật chất, tiền bạc và danh lợi. Chị là đại diện cho những người vẫn tin rằng yêu thương và sự chân thành có thể tồn tại trong thế giới này, và rằng dù cuộc sống có khó khăn, chúng ta vẫn có thể tìm thấy vẻ đẹp trong những điều giản dị nhất. Chị nhắc nhở chúng ta rằng, dù phải đối mặt với thực tế tàn nhẫn, chúng ta vẫn cần giữ vững niềm tin và đối diện với cuộc sống bằng một trái tim trong sáng và mạnh mẽ.

Câu 2:

Xã hội hiện đại đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, đặc biệt là trong thế kỷ XXI, khi các công nghệ mới và xu hướng xã hội liên tục tác động đến đời sống của mỗi cá nhân. Những tiến bộ trong khoa học kỹ thuật, toàn cầu hóa, và những thay đổi trong nhận thức xã hội đã khiến cho thế giới ngày càng trở nên phức tạp và đòi hỏi mỗi người phải có khả năng thích nghi nhanh chóng. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể dễ dàng đón nhận những biến đổi này. Một số người chủ động thích ứng, trong khi một bộ phận khác lại cảm thấy sợ hãi và ngần ngại trước những thay đổi. Từ góc nhìn của người trẻ, tôi nhận thấy sự thay đổi không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để trưởng thành, phát triển và làm chủ tương lai.

Trong thế kỷ XXI, xã hội đang phải đối mặt với rất nhiều biến động. Những thay đổi này có thể đến từ các yếu tố khách quan như chính trị, kinh tế, hay từ các yếu tố chủ quan như sự thay đổi trong thói quen và nhu cầu của con người. Một trong những yếu tố nổi bật trong sự thay đổi này là sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và các lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Những công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, robot tự động, mạng xã hội và công nghệ di động đã làm thay đổi cách chúng ta làm việc, học tập, và giao tiếp. Thêm vào đó, toàn cầu hóa và sự giao lưu văn hóa cũng đang làm cho xã hội trở nên đa dạng hơn bao giờ hết. Trước những biến động như vậy, một số người sẽ chủ động tiếp nhận và thích ứng, nhưng cũng có những người sẽ cảm thấy bất an và tìm cách tránh né thay đổi.

Đối với những người chủ động thích ứng, họ thường có thái độ tích cực với những thay đổi và tìm cách hòa nhập vào dòng chảy của xã hội. Những người này luôn có thái độ học hỏi, mở rộng kiến thức và kỹ năng để không bị tụt lại phía sau. Ví dụ, trong lĩnh vực công nghệ, những người chủ động tiếp thu những công nghệ mới sẽ dễ dàng bắt kịp xu hướng và có cơ hội phát triển sự nghiệp. Những người này sẽ không ngần ngại tham gia vào các khóa học, đọc sách hoặc tham gia các cuộc thi để thử thách bản thân và cải thiện kỹ năng. Đặc biệt, đối với thế hệ trẻ, họ không ngừng sáng tạo, tìm kiếm các cơ hội mới và đón nhận sự thay đổi như một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Ngược lại, những người ngại thay đổi thường cảm thấy bất an, hoang mang và không dám đối diện với sự thay đổi. Họ có thể cảm thấy thoải mái với những gì mình đã có và không muốn thử sức với những điều mới mẻ. Một ví dụ điển hình là những người lớn tuổi trong xã hội, họ thường khó khăn trong việc làm quen với công nghệ mới như sử dụng điện thoại thông minh hay mạng xã hội. Họ có thể cảm thấy rằng việc thay đổi không cần thiết và chỉ làm phức tạp hóa cuộc sống. Thái độ này có thể dẫn đến việc họ bị lạc hậu và dần dần bị xã hội bỏ lại phía sau.

Việc thích ứng với sự thay đổi không chỉ là sự cần thiết mà còn là một yếu tố quan trọng giúp mỗi cá nhân và xã hội phát triển. Những người chủ động thích ứng với sự thay đổi sẽ có cơ hội cải thiện bản thân và phát triển sự nghiệp. Trong thời đại mà công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc làm quen với những công nghệ mới là rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp con người trở nên linh hoạt hơn trong công việc mà còn giúp họ tìm được những cơ hội mới trong cuộc sống. Ngoài ra, sự thích ứng còn giúp con người trở nên sáng tạo hơn. Khi đối diện với những tình huống thay đổi, con người phải tìm cách giải quyết vấn đề theo cách mới, từ đó phát triển khả năng sáng tạo và tìm kiếm những giải pháp tốt hơn. Thích ứng cũng giúp con người hiểu và chấp nhận sự khác biệt giữa các nền văn hóa và phong cách sống, từ đó tạo ra một xã hội hòa hợp và phát triển bền vững.

Một ví dụ rõ ràng về sự thích ứng và khả năng thay đổi là câu chuyện của Elon Musk, một trong những người sáng lập của Tesla và SpaceX. Ông là người luôn tìm kiếm sự đổi mới và dám thử thách những điều chưa từng có trong lịch sử khoa học kỹ thuật. Musk đã không ngần ngại đầu tư vào các lĩnh vực mới như xe điện, không gian và năng lượng tái tạo, mặc dù những ngành này đầy thử thách và rủi ro. Chính sự dám thay đổi và thích ứng với những công nghệ mới đã giúp ông xây dựng đế chế vững mạnh và trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.

Ngược lại, việc ngại thay đổi có thể dẫn đến sự tụt hậu và mất cơ hội. Những người này thường sống trong sự an toàn, không dám mạo hiểm và sợ hãi trước những điều chưa biết. Điều này có thể làm cho họ bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển bản thân và phát triển nghề nghiệp. Họ có thể trở thành những người bảo thủ, không chấp nhận sự khác biệt và luôn sống trong quá khứ mà không nhìn thấy tương lai. Sự ngại thay đổi có thể làm giảm đi khả năng sáng tạo, sự đổi mới và thậm chí khiến một quốc gia trở nên trì trệ trong sự phát triển.

Có thể nói, chúng ta có thể thấy rằng sự thay đổi là một phần không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Để thành công trong thế kỷ XXI, mỗi cá nhân cần phải có khả năng thích ứng và chủ động trong việc đón nhận thay đổi. Việc chấp nhận sự thay đổi không chỉ giúp chúng ta hòa nhập vào sự phát triển chung của xã hội mà còn giúp chúng ta trưởng thành, học hỏi và làm chủ cuộc sống. Bên cạnh đó, sự thích ứng cũng cần đi đôi với khả năng sáng tạo, tư duy linh hoạt và không ngừng học hỏi. Vì vậy, mỗi người chúng ta cần phải chuẩn bị sẵn sàng cho sự thay đổi, dám đối mặt với thách thức và không ngừng phát triển bản thân.