Đọc bài thơ:

BAN MAI (Nguyễn Quang Thiều)

Bóng tối đêm dần sảng như một con mèo nhưng không lỗ bước đi uyển chuyển

Cái đuôi mềm của nó chạm vào tôi làm tôi tỉnh giấc

Tôi cựa mình như búp non mớ là

Ý nghĩ mỉm cười trong vắt trước ban mai

Những xôn xao lùa qua hơi ẩm

Vọng về từ cảnh đồng rộng lớn mờ sương

Tiếng bánh xe trâu lặng lẽ qua đêm

Chất đầy hương có tươi lăn về nơi hùng sảng

Ơi... ơi...ơi, những con đường thân thuộc

Như những ngón tay người yêu lùa mãi vào chân tóc

Ai gọi đấy, ai dang cười khúc khích

Tôi lách mình qua khe cửa, ơi... oi...

Người nông dân bể tôi lên và đặt vào thùng xe Dưới vành nón của người cất lên trầm trầm giọng hát Như tiếng lúa khô chảy vào trong cót Như đất ẩm trào lên trong lóe sáng lười cày

Chiếc bánh xe trâu một nửa đã qua đêm Một nửa thùng có tươi còn trong bóng tối Và sau tiếng huấy ở như tiếng người chợt thức Những ngọn ban mai mơn mởn rướn mình

(Sự mất ngủ của lửa, Nguyễn Quang Thiều, NXB Hội nhà văn, 2015, tr.13-14)

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 2. Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh biểu đạt cảm giác mới mẻ, niềm vui trong sáng của nhân vật trữ tình khi tỉnh giấc trước ban mai trong khổ 1 của bài thơ.

Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong những dòng thơ sau: Ơi... ơi...ơi, những con đường thân thuộc Như những ngón tay người yêu lùa mài vào chân tóc

Câu 4. Nêu tâm trạng của nhân vật trữ tình khi nghe tiếng bánh xe trâu lặng lẽ và tiếng ai

gọi, ai cười khúc khích lúc ban mai.

Câu 5. Từ hình ảnh "ban mai" trong câu thơ “Những ngọn ban mai mơn mởn rướn mình", hãy bày tỏ suy nghĩ của anh/chị về sự cần thiết phải đánh thức ban mai trong tâm hồn con người (trình bày khoảng 5-7 dòng).

Câu 1: 

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là " tôi". 

Câu 2: Những từ ngữ, hình ảnh biểu đạt cảm giác mới mẻ, niềm vui trong sáng của nhân vật trữ tình khi tỉnh giấc trước ban mai trong khổ 1 của bài thơ:

- Từ ngữ: "búp non mới lá," "mỉm cười trong vắt," "xôn xao lùa qua hơi ẩm."

- Hình ảnh: "bóng tối đêm dần sáng như một con mèo," "cái đuôi mềm," "ý nghĩ mỉm cười trong vắt."
Những từ ngữ và hình ảnh này diễn tả sự tinh khôi, tươi mới, và niềm vui thuần khiết của nhân vật trữ tình khi đón nhận sự chuyển mình của thiên nhiên vào ban mai.

Câu 3:

"Ơi... ơi...ơi, những con đường thân thuộc
Như những ngón tay người yêu lùa mãi vào chân tóc."

Biện pháp so sánh “những con đường thân thuộc như những ngón tay người yêu lùa mãi vào chân tóc” tạo ra một hình ảnh giàu cảm xúc và gợi cảm. Con đường gắn bó với nhân vật trữ tình trở nên mềm mại, thân thương như một cử chỉ yêu thương, dịu dàng. So sánh này vừa thể hiện sự gần gũi giữa con người và quê hương, vừa khơi gợi tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và ký ức tuổi thơ. Đồng thời, giúp cho câu thơ thêm sinh động, hấp dẫn gợi hình gợi cảm. 

 Câu 4:

Nhân vật trữ tình cảm nhận được sự yên bình và gần gũi khi nghe tiếng bánh xe trâu lặng lẽ trong không gian buổi sớm. Âm thanh ấy không ồn ào, không vội vã mà như hòa quyện vào nhịp điệu tự nhiên của cuộc sống nông thôn. Tiếng "ai gọi, ai cười khúc khích" lại mang đến sự tươi vui, trong trẻo, khiến tâm hồn nhân vật trữ tình như bừng tỉnh và tràn ngập niềm hân hoan. Những âm thanh ấy không chỉ đơn thuần là âm thanh của một buổi sáng thường nhật mà còn gợi lên ký ức về một cuộc sống bình dị, thân thuộc, nơi con người sống chan hòa với thiên nhiên và lao động. Qua đó, nhân vật trữ tình cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của cuộc sống lao động và tình người mộc mạc ở làng quê.

Câu 5: 

"Ban mai" là biểu tượng cho sự tươi mới, sự khởi đầu tràn đầy hy vọng. Đánh thức "ban mai" trong tâm hồn chính là khơi dậy những cảm xúc tinh khôi, lòng nhiệt huyết, và khát vọng vươn lên trong cuộc sống. Trong guồng quay bận rộn, con người đôi khi lãng quên những giá trị giản dị, sự tĩnh lặng cần thiết để cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống. Vì vậy, cần giữ cho tâm hồn luôn rộng mở, biết rung động trước cái đẹp và luôn sẵn sàng đón nhận những điều tốt đẹp, mới mẻ. Sự "ban mai" ấy không chỉ giúp con người vượt qua khó khăn mà còn nuôi dưỡng niềm tin vào cuộc sống, giúp ta sống ý nghĩa hơn, yêu đời hơn, và biết trân trọng những điều bình dị quanh mình.