Trong kho tàng thi ca viết về quê hương, có những bài thơ khiến ta bâng khuâng bởi vẻ đẹp bình dị mà trong trẻo như lời ru của núi rừng. "Nhà em ở lưng đồi" của Lê Tự Minh là một trong những bài thơ như thế. Qua từng khổ thơ ngắn gọn, tác giả vẽ nên bức tranh quê hương miền núi đầy sống động, chan chứa yêu thương và kỷ niệm tuổi thơ.

Mở đầu bài thơ là lời giới thiệu giản dị nhưng đầy chất thơ về ngôi nhà thân thương nơi núi rừng:

“Nhà em ở lưng đồi
Nơi chim rừng thánh thót
Bầu trời xanh dịu ngọt
Gió tràn về mênh mang”

Hình ảnh "lưng đồi" không chỉ là nơi cư trú mà còn gợi cảm giác yên bình, gắn bó với thiên nhiên. Âm thanh “chim rừng thánh thót” và sắc “bầu trời xanh dịu ngọt” tạo nên không gian trong lành, tươi sáng. Tác giả sử dụng những tính từ mềm mại như “dịu ngọt”, “mênh mang” để khơi gợi sự thanh bình và hồn nhiên. Thiên nhiên nơi đây không chỉ hiện diện như phông nền mà còn như một người bạn thân thiết đồng hành với tuổi thơ.

Tiếp nối là khung cảnh mùa hạ rực rỡ và cuộc sống giản dị quanh ngôi nhà nhỏ:

“Nhà em giữa nắng vàng
Con suối tràn bờ đá
Hương rừng thơm mùa hạ
Đường chiều về quanh co”

Câu thơ gợi hình ảnh thiên nhiên giàu sức sống, từ ánh “nắng vàng” đến dòng “suối tràn bờ đá”. Hương rừng và con đường “quanh co” mang theo không khí mùa hè đậm đà, gợi nhớ những chiều về chậm rãi, êm đềm. Tác giả sử dụng biện pháp liệt kê và những từ ngữ gợi cảm để tạo nên bức tranh đa tầng, vừa có ánh sáng, âm thanh, lại vừa có mùi hương.

Sang đến khổ thơ thứ ba, người đọc như được dẫn vào thế giới tuổi thơ tươi đẹp và tự do của tác giả:

“Nhà em ở nơi đó
Theo cha bẫy gà rừng
Cùng lũ bạn tới trường
Tuổi thơ xanh vời vợi”

Tuổi thơ nơi lưng đồi hiện lên không ồn ào mà sâu sắc với những hoạt động giản dị: “theo cha bẫy gà rừng”, “tới trường”. Những trải nghiệm ấy được đúc kết trong cụm từ “tuổi thơ xanh vời vợi” - hình ảnh ẩn dụ tinh tế cho một tuổi thơ tràn đầy ký ức và khát vọng. Từ ngữ giàu hình ảnh và nhạc điệu khiến đoạn thơ trở nên gần gũi và gợi cảm xúc.

Khổ thơ thứ tư đưa người đọc về với hình ảnh người mẹ cần mẫn, tảo tần:

“Nhà em ở lưng đồi
Mẹ cười bên nương ngô
Mừng năm nay được mùa
Theo tiếng khèn xuống phố”

Hình ảnh người mẹ hiện lên trong niềm vui mùa màng bội thu. Nụ “cười bên nương ngô” gợi cảm giác mãn nguyện, an nhiên. Câu thơ “theo tiếng khèn xuống phố” như mở ra một không gian văn hóa truyền thống đầy sắc màu của núi rừng Tây Bắc, nơi con người sống chan hòa cùng thiên nhiên và cộng đồng.

Khổ thơ tiếp theo lại mở ra vẻ đẹp nguyên sơ, tràn ngập sự sống:

“Nhà em ở nơi đó
Hoa nở trắng cánh rừng
Bầy ong theo mùi hương
Về bên kia khe núi…”

Thiên nhiên tiếp tục được miêu tả với vẻ đẹp rực rỡ của “hoa nở trắng cánh rừng”, và sự chuyển động nhẹ nhàng của “bầy ong theo mùi hương”. Bức tranh không tĩnh tại mà tràn đầy sức sống, gợi niềm vui, sự chan hòa giữa người và cảnh. Âm điệu thơ nhịp nhàng, nhẹ nhàng như một khúc hát ru của núi rừng.

Khổ thơ cuối cùng kết lại bài thơ bằng một lời tâm sự đầy chất trữ tình:

“Nhà của em nơi đó
Chập chờn những giấc mơ
Nơi dâng trào thương nhớ
Em về nơi lưng đồi…”

“Chập chờn những giấc mơ” là hình ảnh biểu tượng cho ký ức, cho nỗi niềm nhớ nhung quê hương. Điệp từ “nơi đó” và “lưng đồi” được lặp lại để nhấn mạnh tình cảm tha thiết của người con dành cho quê cũ. Đây là đoạn kết xúc động, khép lại hành trình trở về miền ký ức đầy yêu thương.

Bài thơ “Nhà em ở lưng đồi” tuy ngắn gọn nhưng chất chứa bao nỗi niềm và vẻ đẹp. Lê Tự Minh không chỉ vẽ nên một không gian sống đậm chất miền núi mà còn gửi gắm vào đó tình yêu gia đình, quê hương và tuổi thơ trong sáng. Bằng hình ảnh giản dị, âm điệu tha thiết, bài thơ khiến người đọc không khỏi bồi hồi, xúc động mỗi khi nhớ về mái nhà xưa nơi lưng đồi.