I. ĐỌC-HIỂU (6,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

CÂU CHUYỆN VỀ HAI HẠT LÚA

Có hai hạt lúa nọ được giữ lại để làm hạt giống cho vụ sau vì cả hai đều là những hạt lúa tốt đều to khỏe và chắc mẩy,…

Một hôm, người chủ định đem chúng gieo trên cánh đồng gần đó. Hạt thứ nhất nhủ thầm:

“Dại gì ta phải theo ông chủ ra đồng. Ta không muốn cả thân hình phải nát tan trong đất. Tốt nhất ta hãy giữ lại tất cả chất dinh dưỡng trong lớp vỏ này và tìm một nơi lý tưởng để trú ngụ”. Thế là nó chọn một góc khuất trong kho lúa để lăn vào đó.

Còn hạt lúa thứ hai thì ngày đêm mong được ông chủ mang gieo xuống đất. Nó thật sự sung sướng khi được bắt đầu một cuộc đời mới.

Thời gian trôi qua, hạt lúa thứ nhất bị héo khô nơi góc nhà bởi vì nó chẳng nhận được nước và ánh sáng. Lúc này chất dinh dưỡng chẳng giúp ích được gì nên nó chết dần chết mòn. Trong khi đó hạt lúa thứ hai dù nát tan trong đấy nhưng từ thân nó lại mọc lên cây lúa vàng óng, trĩu hạt. Nó lại mang đến cho đời những hạt lúa mới…

(Theo Hạt giống tâm hồn, NXB Trẻ, 2004)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là phương thức nào?

A. Tự sự

B. Miêu tả

C. Biểu cảm

D. Nghị luận

Câu 2. Văn bản trên được kể theo lời của ai?

A. Lời của hạt lúa thứ nhất

B. Lời của hạt lúa thứ hai

C. Lời của người kể chuyện

D. Lời kể của hai cây lúa

Câu 3. Chi tiết chính trong văn bản trên là chi tiết nào?

A. Người nông dân

B. Cánh đồng

C. Hai cây lúa

D. Chất dinh dưỡng

Câu 4. Vì sao hạt lúa thứ hai lại “ngày đêm mong được ông chủ mang gieo xuống đất”?

A. Vì nó muốn được ra đồng cùng ông chủ.

B. Vì nó biết chỉ khi được gieo xuống đất, nó mới được bắt đầu một cuộc sống mới

C.Vì nó không thích ở mãi trong kho lúa

D. Vì khi được gieo xuống đất nó sẽ nhận được nước và ánh sáng.

Câu 5. Xác định thành phần trạng ngữ trong câu: Thời gian trôi qua, hạt lúa thứ nhất bị héo khô nơi góc nhà bởi vì nó chẳng nhận được nước và ánh sáng.

A. Thời gian trôi qua

B. hạt lúa thứ nhất bị héo khô

C. bởi vì nó chẳng nhận được nước và ánh sáng

D. bị héo khô nơi góc nhà

Câu 6. Từ sung sướng trong văn bản trên thuộc loại từ nào?

A. Từ ghép đẳng lập

B. Từ ghép chính phụ

C. Từ láy

D. Từ láy toàn bộ

Câu 7. Xác định biện pháp tu từ trong câu: Nó thật sự sung sướng khi được bắt đầu một cuộc đời mới.

A. So sánh

B. Nhân hóa

C. Ẩn dụ

D. Hoán dụ

Câu 8. Từ hình ảnh hạt lúa thứ nhất bị héo khô, tác giả muốn phê phán điều gì?

A. Sự hèn nhác, ích kỉ không dám đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn trốn tránh trong sự an toàn vô nghĩa

B. Sự ích kỉ chỉ nghĩ đến lợi ích cho bản thân mình.

C. Sự vô cảm không quan tâm đến người khác.

D. ……..

Câu 9. Em hãy tóm tắt ngắn gọn văn bản trên?

Câu 10. Em rút ra được bài học gì sau khi đọc xong ăn bản trên?

II. LÀM VĂN (4,0 điểm)

Viết bài văn ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc đoạn thơ sau:

Hạt gạo làng ta

Có công các bạn

Sớm nào chống hạn

Vục mẻ miệng gàu

Trưa nào bắt sâu

Lúa cao rát mặt

Chiều nào gánh phân

Quang trành quết đất

Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời, NXB Văn hoá dân tộc, 1999

Phần I: Đọc hiểu

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là phương thức nào?

Đáp án: A. Tự sự

Văn bản trên kể về hai hạt lúa và hành trình của chúng, phản ánh qua các sự việc diễn ra, do đó phương thức biểu đạt chính là tự sự.

Câu 2: Văn bản trên được kể theo lời của ai?

Đáp án: C. Lời của người kể chuyện

Văn bản được kể theo góc nhìn của người kể chuyện, không phải là lời của các hạt lúa.

Câu 3: Chi tiết chính trong văn bản trên là chi tiết nào?

Đáp án: C. Hai hạt lúa

Chi tiết chính là hành trình của hai hạt lúa, sự khác biệt trong sự lựa chọn của chúng và kết quả mà chúng nhận được.

Câu 4: Vì sao hạt lúa thứ hai lại "ngày đêm mong được ông chủ mang gieo xuống đất"?

Đáp án: B. Vì nó biết chỉ khi được gieo xuống đất, nó mới được bắt đầu một cuộc sống mới

Hạt lúa thứ hai mong được gieo xuống đất vì chỉ khi đó nó mới có thể bắt đầu một cuộc đời mới, là lúc nó có thể phát triển và sinh sôi.

Câu 5: Xác định thành phần trạng ngữ trong câu: "Thời gian trôi qua, hạt lúa thứ nhất bị héo khô nơi góc nhà bởi vì nó chẳng nhận được nước và ánh sáng."

Đáp án: A. Thời gian trôi qua

"Thời gian trôi qua" là thành phần trạng ngữ chỉ thời gian trong câu.

Câu 6: Từ "sung sướng" trong văn bản trên thuộc loại từ nào?

Đáp án: B. Từ ghép chính phụ

"Sung sướng" là từ ghép chính phụ, với "sung" là yếu tố chỉ trạng thái và "sướng" là yếu tố bổ sung nghĩa cho từ ghép.

Câu 7: Xác định biện pháp tu từ trong câu: "Nó thật sự sung sướng khi được bắt đầu một cuộc đời mới."

Đáp án: B. Nhân hóa

Biện pháp tu từ ở đây là nhân hóa, vì tác giả đã miêu tả hạt lúa có cảm xúc "sung sướng", điều mà một vật vô tri không thể có.

Câu 8: Từ hình ảnh hạt lúa thứ nhất bị héo khô, tác giả muốn phê phán điều gì?

Đáp án: A. Sự hèn nhác, ích kỉ không dám đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn trốn tránh trong sự an toàn vô nghĩa

Hình ảnh hạt lúa thứ nhất bị héo khô tượng trưng cho những người hèn nhát, không dám đối mặt với khó khăn và thử thách, luôn tìm cách tránh né để không phải thay đổi.

Câu 9: Em hãy tóm tắt ngắn gọn văn bản trên?

Đáp án: Văn bản kể về hai hạt lúa được giữ lại làm giống. Một hạt lúa sợ phải ra ngoài, nó trốn trong kho lúa để bảo vệ mình nhưng dần dần héo khô. Hạt lúa thứ hai lại mong được gieo xuống đất, chấp nhận hy sinh để bắt đầu một cuộc sống mới. Cuối cùng, hạt lúa thứ hai phát triển thành cây lúa và mang lại mùa màng bội thu.

Câu 10: Em rút ra được bài học gì sau khi đọc xong văn bản trên?

Đáp án: Bài học rút ra là trong cuộc sống, để đạt được thành công, chúng ta cần phải chấp nhận thử thách, đối mặt với khó khăn và hy sinh những thứ tạm thời để đổi lấy kết quả lâu dài. Sự phát triển không đến từ sự an toàn, mà từ việc dám bước ra ngoài vùng an toàn, đối diện với những thử thách và khó khăn.

Phần II: Làm văn

Đề bài: Viết bài văn ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc đoạn thơ sau:

"Hạt gạo làng ta Có công các bạn Sớm nào chống hạn Vục mẻ miệng gàu Trưa nào bắt sâu Lúa cao rát mặt Chiều nào gánh phân Quang trành quết đất"

Bài văn mẫu:

Sau khi đọc đoạn thơ "Hạt gạo làng ta" của Trần Đăng Khoa, em cảm thấy rất xúc động và đầy trân trọng đối với những hạt gạo làng quê. Đoạn thơ miêu tả công sức lao động cần cù, vất vả của những người nông dân đã dày công chăm sóc cho từng cây lúa, từng hạt gạo. Những hình ảnh quen thuộc như “chống hạn”, “vục mẻ miệng gàu”, “bắt sâu”, “gánh phân” không chỉ là những công việc cực nhọc mà còn là những hình ảnh của sự hy sinh và kiên trì.

Hạt gạo trong câu thơ không chỉ là sản phẩm của đất đai mà còn là kết quả của sự chăm sóc, vất vả của con người. Mỗi hạt gạo đều chứa đựng biết bao nhiêu công sức, mồ hôi và tình yêu thương đối với đất đai, với cây lúa. Những công việc như chống hạn, bắt sâu, gánh phân... là những hình ảnh tượng trưng cho sự vất vả, gian truân của người nông dân. Chúng ta, những người tiêu thụ hạt gạo, có lẽ không bao giờ biết được hết những gian khó mà người nông dân đã trải qua để làm nên hạt gạo thơm ngon, dẻo bùi.

Qua đoạn thơ, em cảm nhận được sự quý trọng đối với nghề nông và với những hạt gạo. Nó không chỉ là thức ăn đơn giản mà còn là thành quả của những tháng ngày lao động vất vả. Bài thơ cũng khiến em nhận thức rõ hơn về giá trị của lao động và sự biết ơn đối với những người đã làm ra hạt gạo, nuôi sống con người. Vì vậy, em sẽ luôn trân trọng những bữa cơm, những hạt gạo và ghi nhớ công ơn của những người nông dân cần mẫn, vất vả.