

Hơi dài mọi người thông cảm
PHẦN I: ĐỌC HIỂU (4.0 điểm)
Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi:
Đã từ bao đời nay, hình ảnh người mẹ thường hiện hữu trong thơ ca. Mỗi nhà thơ viết về đều mẹ mang đến những nét riêng đầy xúc động. Nhiều người yêu thơ từng nhắc đến Mẹ và quả của Nguyễn Khoa Điềm, Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy, Trở về với mẹ ta thôi của Đồng Đức Bổn... và trong những bài thơ hay viết về mẹ không thể không nhắc đến bài Mẹ của nhà thơ Đỗ Trung Lai. Bài thơ được in trong tập thơ Đêm sông Cầu, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân năm 2003.
Bài thơ Mẹ triển khai qua hai hình tượng sóng đôi: cau và mẹ, nhà thơ chọn một thứ cây rất gần gũi trong đời sống ở mỗi làng quê. Đã từ bao đời, cây cau, quả cau cùng lá trầu trở thành một nét đẹp trong đời sống tinh thần người Việt. Hình ảnh quả cau, lá trầu xuất hiện trong mọi nghi lễ quan trọng của vòng đời con người từ khi sinh ra đời, cưới hỏi, lễ Tết đến sinh hoạt hằng ngày. Miếng trầu là đầu câu chuyện. Xuyên suốt bài thơ, nhà thơ Đỗ Trung Lai đã khai thác thủ pháp nghệ thuật đối lập qua từng khổ thơ để đem đến cho người đọc những cảm nhận sự gần gũi giữa cau và mẹ: Lưng mẹ công rồi/Cau thì vẫn thắng/Cau - ngọn xanh rờn Mẹ - đầu bạc trắng. Lời thơ ngỡ như lời nhận xét ường những đằng sau mỗi con chữ là bao đắng đót, xót xa khi nhận ra thời gian, nỗi vất và cuộc đời đã hằn lên lưng công, trên mái đầu bạc trắng của mẹ. Không cần nhiều lời chỉ qua hai hình ảnh lưng còng và mái đầu bạc trắng của mẹ mà gợi ra bao cảm nhận về công lao của mẹ, sự nhọc nhằn, đắng cay trong cuộc đời mẹ cho con khôn lớn, trưởng thành. Nhà thơ Trương Nam Hương khi viết về cũng có những câu đầy xúc động về tấm lưng còng của mẹ: Thời gian chạy qua tóc mẹ/Một màu trắng đến nôn nao/Lưng mẹ cứ cong dần xuống/Cho con ngày một thêm cao (Trong lời mẹ hát).
Cùng với thời gian, cau ngày càng cao, me ngày một thấp, dân gian có câu: "Gần đất xa trời” nhằm nói lên sự già nua, cái chết đang đến gần. Sự gần đất của mẹ theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng nghe bao nuối tiếc khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều. Mẹ như ngọn đèn trước gió, như chuối chín cây, thời khắc con không còn mẹ đang đến ngày một gần: Cau ngày càng cao/Mẹ ngày một thấp/Cau gần với giời/Me thi gần đất!
Mỗi khổ trong bài thơ đều gắn với cau, hình ảnh người mẹ và miếng trầu bao đời đã trở nên quen thuộc. Ngày xưa, khi mẹ chưa già, quả cau bổ làm tư - vừa miếng với mẹ nhưng bây giờ quả cau bổ tám mẹ còn ngại to, ý niệm thời gian hiển hiện trong mỗi khổ của bài thơ, thời gian làm mẹ ngày một già đi, răng rụng dần nên miếng cau nhỏ nhưng vẫn khó khăn với mẹ.
Hình ảnh người mẹ được ví như miếng cau khô gầy, thời gian đã bào mòn tất cả, chỉ nay mai mẹ không còn trên thế gian nữa, nhà thơ không khỏi ứa nước mắt trước hình hài của mę.
Khổ kết với câu hỏi tu từ, người con thảng thốt nhận ra quỹ thời gian của mộ không còn nhiều, không tránh khỏi quy luật cuộc đời và ngày con xa mẹ đang đến gần. Câu hỏi nhưng không có câu trả lời, chỉ có máy bay về xa như những nỗi niềm rừng rừng, dâng trào cảm xúc. Ngẩng hỏi giới vậy - Sao mẹ ta già? Không một lời đáp Máy bay về xa.
Bài thơ rất kiệm lời mà hàn chứa bao tình ý sâu xa, lời thơ dung dị, tự nhiên, không nhiều dụng công nghệ thuật nhưng vẫn gây xúc động người đọc bởi cảm xúc chân thành, chạm đến những gì thiêng liêng nhất của mỗi người, đó là tình mẫu tử.
(Theo bảo Hải Dương Nguyễn Quỳnh Anh )
Câu 1 (0.5 điểm): Văn bản đã tập trung phân tích những hình tượng thơ nào trong bài Mẹ của Đỗ Trung Lai?
Câu 2 (1.0 điểm): Xác định mục đích viết của văn bản trên.
Câu 3 (0.5 điểm): Chỉ ra số từ trong câu văn “Bài thơ Mẹ triển khai qua hai hình tượng sống đối cao và mẹ, nhà thơ chọn một thứ cây rất gần gũi trong đời sống ở mỗi làng quê”.
Câu 4 (1.0 điểm). Nêu tác dụng cần biện pháp tu từ so sánh trong câu: “Mẹ như ngọn đèn trước gió, như chuối chín cây, thời khắc con không còn mẹ đang đến ngày một gần: Cau ngày càng cao /Mẹ ngày một thấp /Cau gần với giời /Mẹ thì gần đất"
Câu 5 (1,0 điểm): Qua văn bản, em học tập được gì về cách viết mở bài cho một bài văn nghị luận văn học?
PHẦN II: VIỆT (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Từ đoạn ngữ liệu ở phần đọc hiểu, em hãy viết đoạn văn 7 – 9 câu trình bày vai trò của tình cảm gia đình trong cuộc đời mỗi con người.
Câu 2 (4,0 điểm).
Hãy viết bài văn phát biểu cảm nghĩ về một người thân trong gia đình mà em yêu quý
Câu 1
Văn bản đã tập trung phân tích những hình tượng thơ cau và mẹ trong bài "Mẹ"
Câu 2
Mục đích viết của văn bản trên là giới thiệu và phân tích bài thơ "Mẹ" của nhà thơ Đỗ Trung Lai, đặc biệt là các hình tượng nghệ thuật trong bài thơ như cây cau và người mẹ, từ đó làm nổi bật tình cảm gia đình, tình mẫu tử thiêng liêng trong cuộc sống con người.
Câu 3
Số từ trong câu văn “Bài thơ Mẹ triển khai qua hai hình tượng sống đối cao và mẹ, nhà thơ chọn một thứ cây rất gần gũi trong đời sống ở mỗi làng quê”.
⇒ Có 2 số từ.
Câu 4
Biện pháp tu từ so sánh.
Tác dụng:
- Nghệ thuật: giúp câu văn thêm gợi hình, gợi cảm, lôi cuốn người đọc.
- Nội dung: nhấn mạnh sự mong manh, dễ bị tổn thương của mẹ, đồng thời thể hiện sự hấp hối, gần kề của thời gian, gợi ra cảm xúc tiếc nuối, xót xa và sự trân trọng đối với mẹ trong cuộc sống của con.
Câu 5
Qua văn bản, em học tập được cách mở bài một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không cầu kỳ, kết hợp giữa việc giới thiệu tổng quan về tác phẩm và trực tiếp vào nội dung phân tích mà không làm mất đi mạch cảm xúc, giúp người đọc dễ dàng tiếp nhận những ý tưởng và cảm xúc tác giả muốn gửi gắm.
II. Phần viết
Câu 1
“Người ta có rất nhiều nơi để đến, nhưng chỉ có một chốn để quay về, đó là gia đình.” Tình cảm gia đình là cội nguồn sức mạnh và hạnh phúc trong cuộc đời mỗi con người. Đó là nơi đầu tiên ta tìm thấy yêu thương, là chốn bình yên sau những giông tố cuộc đời. Gia đình không chỉ là mái nhà che chở, mà còn là bệ phóng giúp ta trưởng thành và vững vàng đối mặt với những thử thách. Tình yêu thương từ cha mẹ nuôi dưỡng tâm hồn ta, giúp ta nhận ra giá trị của sự hy sinh, lòng bao dung và sự sẻ chia. Những vòng tay ấm áp, những lời động viên từ gia đình là nguồn động lực lớn lao, tiếp thêm sức mạnh để ta vượt qua mọi khó khăn. Tình cảm gia đình cũng dạy ta biết trân trọng và gìn giữ những điều thiêng liêng, quý giá nhất trong cuộc sống. Mỗi phút giây bên người thân đều là kỷ niệm đáng nhớ, là món quà vô giá mà không gì có thể thay thế. Chính tình cảm gia đình là ngọn lửa sưởi ấm trái tim, là ánh sáng dẫn đường giúp ta luôn tìm về đúng nơi thuộc về mình.
Câu 2
Trong cuộc đời mỗi con người, gia đình chính là nơi yêu thương và che chở, là điểm tựa vững chắc mà chúng ta luôn hướng về. Ở đó, có những người thân yêu mà tình cảm dành cho họ không gì có thể sánh bằng. Với tôi, mẹ là người thân yêu nhất, người đã lặng lẽ hi sinh, âm thầm che chở và là ánh sáng dẫn đường trong suốt hành trình trưởng thành của tôi. Mỗi khi nhớ đến mẹ, trái tim tôi lại ngập tràn những cảm xúc yêu thương, kính trọng và biết ơn sâu sắc.
Mẹ tôi không phải là một người phụ nữ nổi bật về ngoại hình, nhưng đối với tôi, mẹ luôn là người đẹp nhất. Dáng người nhỏ nhắn, mái tóc đen mượt giờ đã lấm tấm vài sợi bạc, đôi bàn tay chai sần vì công việc, tất cả đều kể về những tháng ngày mẹ miệt mài chăm sóc gia đình. Dù bận rộn với công việc ngoài đồng hay việc nhà, mẹ luôn nở nụ cười hiền hậu, ánh mắt dịu dàng chứa chan tình yêu thương. Mỗi sớm, mẹ là người đầu tiên thức dậy, chuẩn bị bữa sáng cho cả nhà; mỗi tối, mẹ lại là người cuối cùng đi ngủ sau khi đã hoàn thành mọi việc.
Mẹ là biểu tượng thiêng liêng của sự hi sinh, và điều đó được thể hiện rõ ràng qua từng công việc hàng ngày mà mẹ lặng lẽ gánh vác. Từ sáng sớm tinh mơ, khi mọi người còn chìm trong giấc ngủ, mẹ đã thức dậy chuẩn bị bữa sáng, lo lắng từng món ăn cho gia đình đủ dinh dưỡng. Ban ngày, mẹ miệt mài làm việc, dù đó là việc đồng áng, buôn bán hay những công việc tay chân nặng nhọc, đôi bàn tay mẹ dần chai sần qua năm tháng. Khi đêm về, trong khi mọi người nghỉ ngơi, mẹ lại cặm cụi dọn dẹp nhà cửa, giặt giũ hay sửa soạn mọi thứ cho ngày mới. Mỗi công việc mẹ làm đều chứa đựng tình yêu thương vô bờ bến, nhưng mẹ chưa bao giờ than phiền hay đòi hỏi điều gì cho riêng mình. Sự hi sinh ấy không chỉ nuôi dưỡng gia đình mà còn là bài học quý giá cho con cái về trách nhiệm và tình yêu thương. Nhìn dáng mẹ nhỏ bé, mỏi mệt trong ánh đèn khuya, tôi càng thấm thía hơn những vất vả mà mẹ đã trải qua, và lòng mình lại trào dâng niềm kính trọng, yêu thương vô hạn dành cho mẹ.
Những bài học quý giá nhất tôi học được không phải từ sách vở mà là từ mẹ. Mẹ dạy tôi biết yêu thương, sẻ chia, biết sống có trách nhiệm và dũng cảm đối mặt với khó khăn. Khi tôi vấp ngã, mẹ không trách mắng mà nhẹ nhàng khuyên bảo, an ủi và truyền cho tôi sức mạnh để vượt qua thử thách. Tình yêu của mẹ không được thể hiện bằng những lời hoa mỹ, nhưng lại đong đầy trong từng hành động nhỏ nhặt, trong ánh mắt quan tâm và nụ cười ấm áp. Mẹ không chỉ là một người mẹ mà còn là người bạn, người thầy dạy tôi những điều hay lẽ phải. Tôi biết rằng tình yêu và sự hi sinh của mẹ là vô bờ bến, và không gì có thể so sánh được.
Chính vì vậy, tôi luôn tự nhủ phải cố gắng học tập và trưởng thành để không phụ lòng mẹ. Cần quan tâm và chăm sóc mẹ từ những điều nhỏ nhặt nhất, như phụ giúp mẹ các công việc nhà, để mẹ bớt vất vả. Tôi cũng nên dành thời gian trò chuyện, tâm sự cùng mẹ, để mẹ cảm nhận được em luôn ở bên, thấu hiểu và sẻ chia. Hơn nữa tôi cần luôn lắng nghe lời khuyên của mẹ và biết ơn những hy sinh mẹ đã dành cho em, bởi mẹ chính là người đã gánh vác mọi khó khăn để tôi có được cuộc sống tốt đẹp hôm nay.
Mẹ là điểm tựa vững chắc nhất trong cuộc đời mỗi người, là nguồn yêu thương bất tận mà không gì có thể thay thế. Những hy sinh thầm lặng của mẹ không chỉ nuôi dưỡng tôi khôn lớn mà còn là bài học về tình yêu thương và trách nhiệm. Tôi tự nhủ rằng, dù thời gian có trôi qua, dù mẹ có già đi, sẽ luôn trân trọng và đáp lại tình yêu ấy bằng tất cả sự cố gắng của mình. Và có lẽ, không gì đẹp đẽ hơn khi tôi được sống trọn vẹn trong tình mẹ, để một mai khi trưởng thành, tôi có thể tự hào rằng mình đã không để mẹ phải buồn lòng.
Bảng tin