Viết bài văn nghị luận so sánh đánh giá 2 đoạn thơ Nụ cười xuân của xuân diệu và sầu xuân của hàn mặc tử

Xuân là một đề tài quen thuộc trong thi ca Việt Nam, bởi nó gợi lên sức sống, niềm vui và những triết lý nhân sinh sâu sắc. Hai đoạn thơ "Nụ cười xuân" của Xuân Diệu và "Sầu xuân" của Hàn Mặc Tử là những bức tranh thơ độc đáo, mỗi tác giả thể hiện một cảm nhận riêng về mùa xuân, để lại những dư vị khác nhau trong lòng người đọc.

Trong đoạn thơ "Nụ cười xuân", Xuân Diệu mang đến một không gian tràn ngập sức sống và niềm vui:

Giữa vườn êm ổi tiếng chim vui
Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời
Sao buổi đầu xuân êm ái thế!
Cánh hồng kết những nụ cười tươi.

Đoạn thơ của Hàn Mặc Tử là một bức tranh xuân đượm buồn, gợi lên những suy tư sâu lắng về thời gian và cuộc sống. Mùa xuân trong thơ ông không rộn ràng, tươi mới mà nhuốm màu sắc u hoài, trầm mặc, giống như tâm hồn của một thi nhân đang chìm trong nỗi cô đơn và cảm thức về sự mong manh của kiếp người.

Hàn Mặc Tử mở đầu đoạn thơ bằng hình ảnh "đêm xuân lạnh" và "bóng xuân tàn". Thời gian đã bước vào đêm – thời điểm yên tĩnh, lắng đọng nhất trong ngày. Mùa xuân, biểu tượng của sự sống và tươi trẻ, trong cảm nhận của tác giả lại đang "tàn", đang dần trôi qua, để lại cảm giác tiếc nuối, day dứt. Không gian "đêm xuân lạnh" không chỉ lạnh về khí trời mà còn lạnh trong cảm giác cô đơn, trống vắng của lòng người. Hình ảnh "bóng xuân tàn" mang tính ẩn dụ sâu sắc, gợi lên sự tàn phai của tuổi trẻ, vẻ đẹp hay cả những giấc mơ mà con người mong ước. Từ "tàn" cho thấy sự đối lập với ý nghĩa tươi mới thường thấy của mùa xuân, đồng thời gợi nhắc về tính hữu hạn của đời người và thời gian.

 Hình ảnh "hoa xuân" và cảm giác của con người được tưới vào trang thơ:

Hoa xuân mơn trớn can tràng thuyền quyên.

Câu thơ này thể hiện tài hoa của Hàn Mặc Tử trong việc hòa quyện thiên nhiên với cảm xúc. "Hoa xuân" – biểu tượng của vẻ đẹp thuần khiết và mềm mại – được nhân hóa qua hành động "mơn trớn" tâm hồn ("can tràng") của con người. Nhưng điều đặc biệt ở đây là sự "mơn trớn" ấy không đem lại niềm vui mà lại khơi dậy một nỗi buồn kín đáo, một nỗi day dứt khôn nguôi. Từ "thuyền quyên" trong câu thơ mang ý nghĩa biểu tượng, vừa để chỉ người phụ nữ đẹp, vừa hàm ý về những ước mơ, khát vọng đẹp đẽ. Tuy nhiên, những khát vọng ấy lại bị thời gian và cuộc đời phủ bóng u buồn.

Trời xuân vắng vẻ hương nguyên,
Sông xuân lặng lẽ con thuyền xa xa.

Hai câu thơ cuối vẽ nên một không gian tĩnh lặng, vắng vẻ đến rợn ngợp. "Trời xuân vắng vẻ" gợi cảm giác cô đơn, thiếu vắng sức sống. Từ "vắng vẻ" không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn là cảm nhận của một tâm hồn nhạy cảm đang đối diện với sự xa cách, cách biệt giữa con người và thiên nhiên. Hình ảnh "sông xuân lặng lẽ con thuyền xa xa" là một nét vẽ đầy chất hội họa. Con thuyền trôi xa xa trên dòng sông xuân như biểu tượng cho những ước mơ, hoài bão dần xa khỏi tầm tay, như nhắc nhở về sự ngắn ngủi của thanh xuân và sự bất lực của con người trước dòng chảy vô tình của thời gian. Âm hưởng đoạn thơ chậm rãi, nhẹ nhàng nhưng lại thấm đượm một nỗi buồn sâu kín. Điệp khúc "xuân" lặp lại trong mỗi câu thơ như một lời nhắc nhở dai dẳng về mùa xuân – cũng là tuổi xuân, để rồi mỗi lần nhắc lại là một lần day dứt hơn.

Qua đoạn thơ, Hàn Mặc Tử không chỉ thể hiện một bức tranh xuân đẹp nhưng buồn mà còn gửi gắm những suy tư sâu sắc về đời người. Mùa xuân trong thơ ông không chỉ là cảnh vật mà còn là biểu tượng cho sự hữu hạn của thời gian và sự trôi chảy không thể níu giữ được của cuộc sống. Đoạn thơ chính là tiếng lòng của một thi nhân nhạy cảm, vừa khao khát sự sống, vừa bất lực trước những giới hạn của đời người.

Ánh sáng ôm trùm những ngọn cao
Cây vàng rung nắng lá xôn xao
Gió thơm phơ phất bay vô ý
Đêm đụng cành mai sát nhánh đào.

Trước hết, không gian được ôm trọn bởi những tia sáng của bầu trời:

"Ánh sáng ôm trùm những ngọn cao"

Câu thơ mở đầu bằng hình ảnh ánh sáng tràn ngập không gian. "Ánh sáng" không chỉ mang nghĩa thực là ánh nắng mặt trời mà còn hàm chứa ý nghĩa tượng trưng, thể hiện sự sống, niềm tin và hy vọng. Từ "ôm trùm" gợi cảm giác bao bọc, chan hòa, như ánh sáng không chỉ chiếu rọi mà còn nâng niu, làm sống dậy từng ngọn cây cao vút. Qua câu thơ, thiên nhiên hiện lên không chỉ rực rỡ mà còn đậm chất thơ, mang lại cảm giác an lành, tràn đầy năng lượng.

"Cây vàng rung nắng lá xôn xao"

Hình ảnh "cây vàng rung nắng" gợi lên vẻ đẹp lấp lánh, rực rỡ của cây cối trong mùa xuân. Sắc vàng ở đây không chỉ là màu sắc của lá mà còn là sự phản chiếu ánh nắng, tạo nên một không gian tràn đầy sức sống. Từ "xôn xao" được sử dụng đầy tinh tế, gợi lên âm thanh khẽ khàng của những chiếc lá rung động trong làn gió nhẹ, làm cho cảnh vật trở nên sống động, như đang hòa nhịp vào bức tranh mùa xuân đầy vui tươi.

"Gió thơm phơ phất bay vô ý"

Câu thơ này là một nét vẽ đầy chất lãng mạn. "Gió thơm" gợi lên một làn gió mang hương xuân dịu dàng, thoảng qua không gian, làm lay động mọi giác quan. Từ "phơ phất" gợi sự nhẹ nhàng, mềm mại, đầy ngẫu hứng. Đặc biệt, cụm từ "bay vô ý" mang tính nhân hóa, cho thấy sự tự do, không ràng buộc của gió – một hình ảnh rất đỗi thân thuộc nhưng lại giàu chất thơ. Câu thơ khiến người đọc cảm nhận được sự trong trẻo, tinh khôi và thư thái của mùa xuân.

"Đêm đụng cành mai sát nhánh đào."

Câu thơ cuối tạo nên một hình ảnh rất thú vị và đầy tính giao cảm. Cành mai – biểu tượng của mùa xuân phương Nam – và nhánh đào – biểu tượng của mùa xuân phương Bắc – như đang hòa quyện, sát gần bên nhau. Động từ "đụng" làm cho bức tranh trở nên sống động, gần gũi, như thể thiên nhiên đang giao hòa, gắn kết, tạo nên sự đồng điệu trong không gian mùa xuân. Ý thơ không chỉ đơn thuần là tả cảnh mà còn gợi cảm giác sum vầy, đoàn tụ, mang tính biểu trưng sâu sắc.

Đoạn thơ là một bức tranh xuân rực rỡ, sống động, và tràn đầy sức sống. Tác giả đã khéo léo sử dụng những từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc để khắc họa không gian mùa xuân vừa bao la, rộng lớn, vừa gần gũi và ấm áp. Thiên nhiên trong đoạn thơ không chỉ đẹp mà còn mang lại cảm giác an yên, tươi mới, như một sự khởi đầu đầy hy vọng cho con người.

Khác hẳn với sự hân hoan trong "Nụ cười xuân", Hàn Mặc Tử lại nhìn xuân qua lăng kính u buồn, man mác:

Đêm xuân lạnh, bóng xuân tàn,
Hoa xuân mơn trớn can tràng thuyền quyên.
Trời xuân vắng vẻ hương nguyên,
Sông xuân lặng lẽ con thuyền xa xa

Đoạn thơ trên được viết trong thể thơ lục bát, có hình ảnh thiên nhiên tĩnh lặng, phảng phất nỗi buồn, thể hiện sự trôi chảy của thời gian, sự biến đổi của mùa xuân và sự chia ly. Mỗi câu thơ trong đoạn đều mang những tầng ý nghĩa sâu sắc.

"Đêm xuân lạnh" thể hiện không khí của một đêm mùa xuân, nhưng khác với những đêm xuân ấm áp, ở đây là sự lạnh lẽo, có thể là sự lạnh lẽo về cả không khí lẫn tâm trạng. Điều này gợi lên một không gian tĩnh mịch, hiu quạnh, thiếu vắng sự sống, như sự khởi đầu của sự kết thúc. "Bóng xuân tàn" làm nổi bật hình ảnh mùa xuân đang dần qua đi. "Bóng xuân" có thể là biểu tượng của sự tươi mới, sinh sôi, phát triển, nhưng giờ đã tàn phai, như một dấu hiệu cho sự suy tàn của sự sống. Thời gian không ngừng trôi đi, và mùa xuân đang khép lại. "Hoa xuân mơn trớn" miêu tả hoa mùa xuân vẫn còn tươi thắm, nhưng sự mơn trớn này có thể mang tính chất yếu ớt, mong manh, vì mùa xuân đang dần qua. Sự "mơn trớn" cũng có thể ám chỉ sự yếu ớt của cuộc sống, đang dần bị cuốn trôi theo thời gian. "Can tràng thuyền quyên" là một hình ảnh ẩn dụ, với "can tràng" ám chỉ những cánh hoa (như một bộ phận của thuyền quyên) đang khẽ rung rinh, thể hiện sự nhẹ nhàng, mong manh của mùa xuân và sự sống. "Thuyền quyên" thường được biết đến là một loài hoa tượng trưng cho vẻ đẹp tươi sáng nhưng cũng rất dễ phai tàn."Trời xuân vắng vẻ" tạo nên một không gian hiu quạnh, thiếu vắng sự sống, sự náo nhiệt vốn có của mùa xuân. Nó gợi ra sự cô đơn, một không khí vắng lặng như thể không còn sức sống hay niềm vui. "Hương nguyên" có thể ám chỉ hương thơm nguyên thủy của mùa xuân, nhưng trong ngữ cảnh vắng vẻ này, nó trở nên mờ nhạt, không còn đậm đà như trước. Điều này làm nổi bật sự mất mát, sự phai nhạt của những giá trị cũ, của mùa xuân đang đi qua. "Sông xuân lặng lẽ" diễn tả một dòng sông trong mùa xuân, nhưng không phải là một dòng sông xuôi chảy mạnh mẽ, mà là một dòng sông lặng lẽ, vắng lặng. Điều này có thể là hình ảnh của cuộc đời hay sự vật, khi đã đi qua thời kỳ tươi đẹp, chỉ còn lại sự lặng im. "Con thuyền xa xa" là hình ảnh của một chiếc thuyền đang trôi đi xa xa, xa rời bờ, như một sự chia ly, một sự ra đi không thể quay lại. Con thuyền có thể là biểu tượng của cuộc đời hay một con người đang vĩnh viễn rời xa mùa xuân, rời xa những gì đẹp đẽ và tươi mới.

Đoạn thơ này sử dụng hình ảnh mùa xuân để ẩn dụ về sự trôi qua của thời gian và sự thay đổi không ngừng của cuộc sống, đặc biệt là tuổi trẻ. Mỗi câu trong đoạn thơ chứa đựng một thông điệp sâu sắc về sự biến đổi, sự tạm thời và sự tiếc nuối, thể hiện qua những hình ảnh tượng trưng.

"Xuân đi" là hình ảnh mùa xuân đang trôi đi, thể hiện sự thay đổi, sự trôi qua của thời gian. Cái "đi" ở đây gợi lên một sự ra đi không thể ngừng lại, như dòng chảy của thời gian mà con người không thể giữ lại. "Khắp sơn hà" chỉ sự hiện diện của mùa xuân trên toàn bộ đất trời, nhưng cũng là sự đồng nghĩa với sự phân tán, không bao giờ dừng lại, xuân đi qua mọi nơi, không có điểm dừng. Điều này cũng phản ánh sự vô tận của thời gian, mùa xuân rồi sẽ qua đi, không dừng lại ở một nơi nào."Tuổi xuân chất mãi" là hình ảnh biểu tượng cho tuổi trẻ, sự tươi mới, đầy sức sống. "Chất mãi" thể hiện sự tích tụ, duy trì trong suốt một khoảng thời gian nào đó. "Tóc da đổi" nói về sự thay đổi của cơ thể con người khi thời gian trôi qua. Tóc và da là những bộ phận cơ thể dễ nhận thấy sự thay đổi, khi tuổi trẻ qua đi, cơ thể bắt đầu lão hóa, da nhăn nheo, tóc bạc dần. Câu này ám chỉ sự chuyển mình từ tuổi trẻ sang tuổi già, sự mất đi của sự tươi mới, sức sống trẻ trung. "Ngày xuân" là những ngày tươi đẹp, tràn đầy sức sống, tượng trưng cho tuổi trẻ, nhưng lại trôi qua rất nhanh, chỉ như một cơn gió thoảng qua. Gió thoảng là một hình ảnh rất mỏng manh, nhẹ nhàng, và dễ dàng biến mất, như thời gian đang vội vã đi qua mà không để lại dấu vết rõ ràng. Hình ảnh này nói lên sự vô hình và tạm bợ của tuổi xuân, sự nhanh chóng trôi qua của thời gian mà không ai có thể giữ lại. Xuân đến rồi đi, như gió, mang theo cảm giác mong manh, thoáng qua. "Tình xuân một khối" gợi lên một cảm giác nặng nề, đậm đà, có thể là những cảm xúc, ký ức gắn liền với tuổi xuân, tình yêu, khát vọng và hy vọng. Tuy nhiên, sự "một khối" cũng cho thấy rằng tình cảm này không thể tách rời, không thể phân chia, nó là một thể thống nhất, không thể thay đổi. "Ai sầu hơn ai?" là câu hỏi tu từ, gợi lên sự băn khoăn, tiếc nuối về sự qua đi của mùa xuân, của tuổi trẻ. Câu hỏi này cũng phản ánh sự đồng cảm với nỗi sầu muộn của tất cả mọi người khi đối diện với sự trôi qua của thời gian, khi mùa xuân – hay chính tuổi trẻ – không thể giữ mãi. Đây là một sự suy tư về sự mất mát, không ai có thể tránh khỏi sự chia ly này, nhưng mọi người đều cảm thấy đau buồn khi đối mặt với nó.

"Nụ cười xuân" mở ra với khung cảnh tươi vui, tràn đầy sức sống. Hình ảnh "Giữa vườn êm ổi tiếng chim vui" mang đến cảm giác bình yên và vui tươi, thể hiện mùa xuân như một khúc ca vui vẻ, tràn ngập niềm vui. Những hình ảnh như "Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời", "Cánh hồng kết những nụ cười tươi" hay "Cây vàng rung nắng lá xôn xao" đều biểu thị sự sinh sôi nảy nở, sự tươi mới, sức sống dồi dào của mùa xuân. Ngược lại, "Xuân sầu" lại vẽ ra một mùa xuân u buồn và tĩnh lặng. Những hình ảnh như "Đêm xuân lạnh, bóng xuân tàn", "Sông xuân lặng lẽ con thuyền xa xa" hay "Trời xuân vắng vẻ hương nguyên" thể hiện không gian mùa xuân đã qua đi, sự tàn phai và vắng lặng, không còn những hình ảnh tươi mới và náo nhiệt như trong "Nụ cười xuân". Mùa xuân trong "Xuân sầu" là mùa xuân đang lụi tàn, mang theo sự cô đơn và buồn bã. Cảm xúc trong bài thơ "Nụ cười xuân" là niềm vui, sự nhẹ nhàng và hạnh phúc. Mùa xuân ở đây không chỉ là một mùa trong năm mà còn là biểu tượng của tuổi trẻ, sự tươi mới, sức sống và niềm vui. Tâm trạng vui tươi được thể hiện rõ qua các hình ảnh và từ ngữ như "tiếng chim vui", "nụ cười tươi", "cánh hồng", "nắng lá xôn xao". Cảm giác thư giãn, hạnh phúc này lan tỏa trong từng câu thơ. Trong khi đó, "Xuân sầu" lại mang đến một cảm giác buồn bã, sầu muộn và tiếc nuối. Thời gian và mùa xuân ở đây không còn là những điều đáng trân trọng mà là những điều không thể níu giữ. Hình ảnh "bóng xuân tàn", "tuổi xuân chất mãi tóc da đổi", "ngày xuân như gió thoảng mau" đều gợi lên sự chuyển đổi, sự mất mát và sự tàn phai của tuổi trẻ. Cảm xúc chủ yếu là sự tiếc nuối về một mùa xuân đang dần qua đi.

Hình ảnh thiên nhiên của "Nụ cười xuân" là hình ảnh của sự sinh sôi nảy nở, rộn ràng, đầy sức sống. Cảnh vật như vườn cây, chim, hoa hồng, ánh sáng mặt trời, cây cối rung rinh đều biểu thị một mùa xuân căng tràn nhựa sống, tươi mới. Những hình ảnh thiên nhiên này như tiếp thêm niềm vui và sự sống cho con người. Thời gian trong bài thơ này không được nhấn mạnh quá nhiều, mà sự chú trọng là vào vẻ đẹp hiện tại của mùa xuân. Mùa xuân ở đây dường như không có sự thay đổi hay tàn phai, nó luôn đẹp và đầy sức sống. Sự thay đổi trong "Nụ cười xuân" chỉ là một biến chuyển nhẹ nhàng và thoải mái, không có sự khắc khoải hay tiếc nuối. Ngược lại, trong "Xuân sầu", thiên nhiên không còn là những hình ảnh sinh động và tràn đầy sức sống nữa mà là những hình ảnh mang tính tĩnh lặng và tàn phai. "Hoa xuân mơn trớn can tràng thuyền quyên", "Sông xuân lặng lẽ", "Đêm đụng cành mai sát nhánh đào" đều mang tính chất ảm đạm, tĩnh lặng và không có sự sống động của thiên nhiên như trong bài "Nụ cười xuân".Thời gian trong "Xuân sầu" lại là một yếu tố quan trọng. Bài thơ thể hiện sự chảy trôi của thời gian không thể dừng lại, từ đó kéo theo sự mất mát, sự tàn phai của mọi thứ, bao gồm mùa xuân và tuổi trẻ. Các hình ảnh như "Tuổi xuân chất mãi tóc da đổi", "Ngày xuân như gió thoảng mau", "Xuân đi đi khắp sơn hà" đều nhấn mạnh sự trôi qua của thời gian, khiến mọi thứ đều biến mất, không thể giữ lại.

Cuối cùng,"Nụ cười xuân" là bài thơ mang đậm tính lạc quan, tươi vui, là niềm vui sống và sự tươi mới của mùa xuân. Nó không chỉ ca ngợi mùa xuân mà còn là một sự kêu gọi tận hưởng và trân trọng những khoảnh khắc đẹp đẽ, tràn đầy năng lượng của cuộc sống. "Xuân sầu" lại mang tính chất bi quan hơn, thể hiện sự nuối tiếc, sự mất mát khi mùa xuân qua đi và tuổi trẻ không còn. Nó phản ánh một cái nhìn buồn bã về thời gian, về sự thay đổi không thể tránh khỏi, và về sự chia ly. Cả hai bài thơ đều lấy mùa xuân làm biểu tượng, nhưng lại thể hiện hai thái cực cảm xúc khác nhau. "Nụ cười xuân" là bài thơ ngập tràn niềm vui, sự tươi mới và lạc quan, trong khi "Xuân sầu" lại là bài thơ đầy tiếc nuối, sầu muộn và bi thương về sự tàn phai của thời gian và tuổi xuân. Mùa xuân trong bài thơ đầu tiên là mùa của sự sống, của niềm vui, còn trong bài thơ thứ hai, mùa xuân lại là mùa của sự mất mát, của sự kết thúc.