Lập dàn Ý phân tích bài thơ năm mới chúc nhau của Trần tế xương

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Trần Tế Xương: nhà thơ trào phúng nổi bật, thể hiện sâu sắc tâm trạng và bức tranh xã hội Việt Nam thời kỳ chuyển giao.

- Giới thiệu bài thơ "Năm mới chúc nhau": một bài thơ độc đáo, kết hợp giữa lời chúc năm mới truyền thống và cái nhìn châm biếm về hiện thực xã hội thời bấy giờ.

II. Thân bài

1. Hoàn cảnh sáng tác và nội dung khái quát của bài thơ

- Bài thơ được sáng tác trong bối cảnh xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX, khi đất nước chịu ảnh hưởng sâu sắc của chế độ thực dân và những thay đổi trong đời sống văn hóa, xã hội.

- Nội dung: Lời chúc Tết không chỉ mang ý nghĩa truyền thống mà còn phơi bày thực trạng suy đồi đạo đức, lối sống, và con người trong xã hội đương thời.

2. Phân tích chi tiết từng khổ thơ

Luận điểm 1: Lời chúc mở đầu – ý nghĩa châm biếm

- Câu thơ mở đầu chúc nhau sức khỏe và sự giàu sang:

“Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau:
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu.”

- Lời chúc nghe có vẻ giản dị, chân thành, nhưng lại ngầm phê phán sự hình thức hóa, sáo rỗng trong những lời chúc ngày Tết.

Luận điểm 2: Thực trạng xã hội được phơi bày qua lời chúc

- Chúc làm quan, làm thầy:

“Phen này ông quyết đi làm quan,
Có lẽ ra tay để họ cầu.”

- Phản ánh thực trạng chạy chức, chạy quyền, làm quan không vì tài đức mà vì lợi ích cá nhân.

- Chúc sự giàu sang, lợi lộc:

“Đua nhau sắm hạng cao lâu mới,
Vội vã cho thuê cái mặt giàu.”

- Phê phán sự chạy theo vật chất, giả dối, và xu hướng chuộng hình thức.

Luận điểm 3: Tâm trạng bi hài của tác giả qua lời chúc

- Tác giả vừa châm biếm, vừa thể hiện nỗi xót xa trước thực trạng xã hội suy đồi, con người đánh mất giá trị đạo đức truyền thống.

- Ẩn sau lời chúc là thái độ mỉa mai, nhưng cũng hàm chứa tình yêu quê hương và nỗi buồn cho sự tha hóa của thời cuộc.

3. Nghệ thuật của bài thơ

- Giọng điệu châm biếm đặc sắc, hóm hỉnh nhưng không kém phần sâu cay.

- Sử dụng hình ảnh thực tế, sinh động để phơi bày hiện thực xã hội.

- Thể thơ lục bát truyền thống kết hợp ngôn ngữ bình dân, dễ hiểu nhưng giàu sức gợi.

III. Kết bài

- Khẳng định giá trị bài thơ: "Năm mới chúc nhau" không chỉ là một lời chúc Tết, mà còn là một bức tranh phản ánh hiện thực xã hội và thái độ của Trần Tế Xương trước thời cuộc.

- Liên hệ: Bài thơ để lại bài học về giá trị đạo đức, nhân cách, và sự trân trọng những giá trị truyền thống trong cuộc sống hiện đại.