ĐỀ 4

I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Đọc bài THƠ DUYÊN

(1) Chiều mộng hoà thơ trên nhánh duyên,

Cây me ríu rít cặp chim chuyền.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,

Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.

(2) Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu,

Lả lả cành hoang nắng trở chiều.

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn,

Lần đầu rung động nỗi thương yêu.

(3) Em bước điềm nhiên không vướng chân,

Anh đi lững đững chẳng theo gần.

Vô tâm - nhưng giữa bài thơ dịu,

Anh với em như một cặp vần.

(4) Mây biếc về đâu bay gấp gấp,

Con cò trên ruộng cánh phân vân.

Chim nghe trời rộng giang thêm cánh,

Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần.

(5) Ai hay tuy lặng bước thu êm,

Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm.

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy,

Lòng anh thôi đã cưới lòng em. 

(Xuân Diệu)

Lựa chọn đáp án đúng:

Câu 1. Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào? (0,5 điểm)

A. Tự do

B. Lục bát

C. Song thất lục bát

D. Thất ngôn

Câu 2. Bài thơ trên viết về mùa nào trong năm ? (0,5 điểm)

A. Mùa đông

B. Mùa xuân

C. Mùa thu

D. Mùa hạ

Câu 3. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai ? (0,5 điểm)

A. Anh

B. Em

C. Tác giả

D. Người đọc

Câu 4. Khổ (1) của bài thơ miêu tả những âm thanh nào ? (0,5 điểm)

A. Tiếng chim và tiếng đàn

B. Tiếng chim và tiếng cười

C. Tiếng cười và tiếng mưa rơi

D. Tiếng chim và tiếng gió thổi

Câu 5. Phát biểu nào sau đây nói lên đặc điểm của bức tranh thiên nhiên trong khổ (1) và khổ (2) ? (0,5 điểm)

A. Thiên nhiên tươi vui, tràn đầy sức sống

B. Thiên nhiên thơ mộng, vạn vật giao hòa

C. Thiên nhiên thơ mộng, vui tươi rộn rã

D. Thiên nhiên tươi vui, vạn vật giao hòa

Câu 6. Phát biểu nào sau đây nói đúng về ý nghĩa của từ láy “lững đững” trong khổ thơ thứ (3)? (0,5 điểm)

A. Lững thững

B. Hờ hững

C. Dửng dưng

D. Cả ba đáp án trên

Câu 7. Phát biểu nào sau đây miêu tả đúng về tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ? (0,5 điểm)

A. Rộn ràng hân hoan khi mùa thu tới

B. Xúc động mãnh liệt trước sự giao hòa của thiên nhiên

C. Sự rung động nhẹ nhàng trước một tình yêu vừa chớm

D. Sự buồn bã, lo âu trước bước đi của thời gian

Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu: 

Câu 8. Bạn hiểu như thế nào về chữ “duyên” trong nhan đề của bài thơ ? (0,5 điểm)

Câu 9. Từ nội dung bài thơ, bạn có suy nghĩ gì về vẻ đẹp của những rung động đầu đời ? (1,0 điểm)

Câu 10. Nét độc đáo của Xuân Diệu trong bài thơ là đã dựng lên được một bức tranh mùa thu mà ở đó thiên nhiên và con người đều giao hòa với nhau. Bạn hãy viết khoảng 5 – 7 dòng để làm rõ nét độc đáo ấy. 

II. LÀM VĂN (4,0 điểm)

Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ trên

I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Câu 1:

Đáp án: D. Thất ngôn
(Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn với các câu thơ bảy chữ.)

Câu 2:

Đáp án: C. Mùa thu
(Những hình ảnh như “thu đến,” “sương xuống dần” gợi tả rõ ràng về mùa thu.)

Câu 3:

Đáp án: A. Anh
(Nhân vật trữ tình chính trong bài thơ là người đàn ông đang trải qua rung động đầu đời.)

Câu 4:

Đáp án: D. Tiếng chim và tiếng gió thổi
(Tiếng chim chuyền trên cây và gió làm "đổ trời xanh ngọc qua muôn lá" được miêu tả ở khổ 1.)

Câu 5:

Đáp án: B. Thiên nhiên thơ mộng, vạn vật giao hòa
(Thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả thơ mộng và hài hòa qua hình ảnh cây, chim, trời xanh ngọc.)

Câu 6:

Đáp án: D. Cả ba đáp án trên
(Từ “lững đững” diễn tả trạng thái chậm rãi, dửng dưng, hờ hững của nhân vật trữ tình.)

Câu 7:

Đáp án: C. Sự rung động nhẹ nhàng trước một tình yêu vừa chớm
(Bài thơ tập trung khắc họa rung động nhẹ nhàng, trong sáng của nhân vật trước tình yêu đầu đời.)

Câu 8:

Chữ “duyên” trong nhan đề thể hiện sự gặp gỡ ngẫu nhiên, tự nhiên nhưng đầy ý nghĩa giữa hai con người. Nó cũng gợi lên mối giao hòa giữa thiên nhiên và con người trong bài thơ. “Duyên” chính là sợi dây vô hình kết nối tâm hồn hai nhân vật và là khởi nguồn cho rung động tình yêu đầu đời.

Câu 9:

Những rung động đầu đời mang vẻ đẹp trong sáng, nhẹ nhàng nhưng cũng rất sâu lắng. Đó là khoảnh khắc mà con người cảm nhận được sự giao hòa giữa tâm hồn và thiên nhiên, giữa những cảm xúc dịu dàng của tình yêu đầu tiên. Rung động ấy tuy e dè, chưa rõ ràng nhưng lại để lại dấu ấn khó quên, mở ra một thế giới cảm xúc phong phú trong tâm hồn mỗi người.

Câu 10:

Nét độc đáo trong thơ Xuân Diệu là ông không chỉ miêu tả thiên nhiên mùa thu thơ mộng, mà còn kết nối thiên nhiên với con người, tạo nên sự giao hòa tuyệt đẹp. Hình ảnh cây me, nhánh duyên, gió xiêu xiêu hay ánh nắng chiều đều như phản chiếu tâm trạng nhẹ nhàng, lãng mạn của nhân vật trữ tình. Sự hòa quyện ấy giúp bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà còn là câu chuyện tình cảm đầy tinh tế.

II. LÀM VĂN (4,0 điểm)

Bài thơ Thơ Duyên của Xuân Diệu là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông, mang đến một bức tranh thiên nhiên mùa thu đầy thơ mộng, hòa quyện với những rung động đầu đời trong tình yêu. Tác giả đã thể hiện một cách nhẹ nhàng, tinh tế sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người, làm nổi bật chủ đề về vẻ đẹp trong sáng, thuần khiết của cảm xúc tình yêu vừa chớm nở.

Chủ đề của bài thơ xoay quanh sự gắn kết giữa thiên nhiên và tình yêu. Thiên nhiên mùa thu trong bài thơ không chỉ là bối cảnh mà còn là nhân chứng, là tấm gương phản chiếu những rung động nhẹ nhàng trong tâm hồn nhân vật trữ tình. Tình yêu được khắc họa không cuồng nhiệt, mãnh liệt mà dịu dàng, e dè, mang đậm nét e thẹn và tinh khôi của lần đầu rung cảm. Khoảnh khắc ấy, qua lăng kính của Xuân Diệu, trở nên ý nghĩa, lắng đọng và khó quên.

Nghệ thuật là yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ. Ngôn ngữ trong bài rất tinh tế, giàu nhạc điệu, kết hợp hài hòa với thể thơ thất ngôn, giúp nhịp điệu trở nên uyển chuyển, tự nhiên. Những từ ngữ giàu tính tạo hình như “lả lả,” “xiêu xiêu,” “lững đững” không chỉ miêu tả sinh động vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn diễn tả trạng thái tâm lý của nhân vật trữ tình một cách tinh tế. Bên cạnh đó, hình ảnh thiên nhiên mùa thu hiện lên thơ mộng với "trời xanh ngọc," "gió xiêu xiêu," và "hoa lạnh chiều thưa" được nhân hóa, gắn bó chặt chẽ với cảm xúc của nhân vật, tạo nên một bức tranh hài hòa giữa con người và vũ trụ.

Đặc biệt, cách Xuân Diệu miêu tả tâm lý nhân vật đã để lại ấn tượng sâu sắc. Ông khéo léo khắc họa sự ngập ngừng, e ấp của nhân vật qua hình ảnh “lững đững chẳng theo gần,” gợi lên những rung động chân thật, giản dị nhưng rất đáng nhớ của tình yêu đầu đời. Chữ “duyên” trong nhan đề cũng là một biểu tượng độc đáo, không chỉ nói về tình yêu mà còn hàm chứa ý nghĩa về sự kết nối sâu sắc giữa con người với nhau, cũng như giữa con người và thiên nhiên.

Tóm lại, Thơ Duyên là một bài thơ giàu giá trị nghệ thuật và cảm xúc. Với ngôn ngữ trong sáng, bút pháp tinh tế, Xuân Diệu đã vẽ nên bức tranh giao hòa tuyệt đẹp giữa thiên nhiên và con người, đồng thời tôn vinh những cảm xúc trong sáng, dịu dàng của tình yêu đầu đời. Tác phẩm không chỉ là một bài thơ về thiên nhiên, mà còn là một câu chuyện tình cảm nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, để lại dư âm khó quên trong lòng độc giả.