Không phải ngẫu nhiên mà Rasul Gamzatov đã từng tâm niệm rằng: “Thơ ca bắt nguồn từ những âm vang của tâm hồn”.Thật vậy, thi ca muôn đời là nơi bộc lộ những trở trăn, những nghĩ suy những thổn thức của trái tim người nghệ sĩ trước cuộc đời. Và thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng chính là những nỗi niềm chân thành của thi nhân. Đến với thế giới nghệ thuật của nhà thơ này, người đọc sẽ bắt gặp những xúc cảm đầy xúc động, để lại nhiều dư âm, dư ba qua thi phẩm mang tên “Dù năm dù tháng”.

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trí thức yêu nước với vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Ông nổi tiếng với những tác phẩm bút ký giàu cảm xúc và tính trí tuệ, đồng thời cũng là một nhà thơ với phong cách sáng tác độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình và suy tư sâu sắc. Dù năm dù tháng là một bài thơ tiêu biểu, thể hiện rõ phong cách của ông. Bài thơ mang đến cảm hứng về sự trôi chảy của thời gian, sự ngắn ngủi của đời người và sức mạnh trường tồn của tình yêu. Qua bài thơ, tác giả không chỉ bộc lộ nỗi nuối tiếc trước sự hữu hạn của kiếp người mà còn khẳng định niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tình yêu.

Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khéo léo nhấn mạnh sự quý giá của từng khoảnh khắc đời thường. Hình ảnh “cành phù dung trắng” và “màu hoa như màu ánh nắng” tượng trưng cho vẻ đẹp thuần khiết, tinh khôi của tình yêu và niềm vui hiện tại. Nhưng thời gian, tựa như ánh chiều “chợt tím không hay”, cứ lặng lẽ trôi đi, để lại sự bâng khuâng, tiếc nuối:
"Mới thôi mà đã một ngày" .

Câu thơ thể hiện nỗi thảng thốt của nhân vật trữ tình trước sự hữu hạn của thời gian. “Một ngày” – đơn vị thời gian ngắn ngủi – cũng đủ để khiến con người nhận ra giá trị của từng giây phút. Trong khoảnh khắc hiện tại, tình yêu giữa hai người là món quà vô giá, và chính sự vội vã của thời gian càng làm nổi bật giá trị ấy. Tình yêu trong bài thơ không chỉ là cảm xúc lãng mạn mà còn được ví như một cánh đồng cần được vun đắp:
" Ruộng cấy ta mong cơn mưa
Ruộng gặt ta mong ngọn nắng" .

Hình ảnh ruộng đồng quen thuộc của đời sống lao động biểu trưng cho sự tận tụy, chăm lo dành cho tình yêu. Con người, khi yêu, không chỉ tận hưởng mà còn phải nỗ lực nuôi dưỡng, bảo vệ mối tình ấy trước những thử thách của thời gian.Câu thơ "Mới thôi đã tròn một tháng" vừa mang nét lãng mạn, vừa khắc họa nhận thức sâu sắc về sự tuần hoàn của thời gian. Ánh trăng tròn, tượng trưng cho sự viên mãn của tình yêu, là biểu tượng của những khoảnh khắc hạnh phúc mà con người cần gìn giữ. Đây chính là sự giao thoa tinh tế giữa cái hữu hạn của thời gian và cái vĩnh cửu của tình yêu.

Bài thơ còn mang cảm hứng sâu sắc về mối quan hệ giữa tình yêu, con người và thiên nhiên. Tác giả tái hiện vòng tuần hoàn của thời gian qua những hình ảnh đậm chất trữ tình của bốn mùa:
"Mùa xuân lên đồi cỏ thơm
Mùa hạ nhìn trời mây khói" .

 "Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang"(Chế Lan Viên). Những hình ảnh thiên nhiên giàu sức gợi mở như “cỏ thơm”, “mây khói”, hay “ngày trắng mưa dầm” không chỉ tạo nên vẻ đẹp của bài thơ mà còn tượng trưng cho sự trường tồn của tình yêu trong dòng chảy của thời gian. Tình yêu, giống như thiên nhiên, phải trải qua những mùa thay đổi, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp riêng, dù đôi khi chất chứa những hoài niệm và tiếc nuối.

Đỉnh cao của bài thơ là triết lý về sự hữu hạn của đời người và sức mạnh bất diệt của tình yêu. Qua câu thơ:
" Sẽ đến một ngày trắng tóc
Nhưng lòng anh vẫn không nguôi" ,
tác giả nhấn mạnh nỗi buồn man mác khi thời gian không ngừng trôi, mang theo tuổi trẻ và những kỷ niệm. Mái tóc bạc là biểu tượng cho sự tàn phai, nhưng tình yêu trong trái tim vẫn còn mãi, không bao giờ nguôi. Sự “xuẩn ngốc” của thời gian được nhắc đến như một lời than thở: thời gian không biết đợi chờ ai. Nhưng trái tim – biểu tượng cho tình yêu – lại mang ý nghĩa vĩnh cửu, vượt qua mọi quy luật của thời gian:
"Nhưng trái tim mang vĩnh cửu
Trong từng giọt máu đỏ tươi".

Trái tim – biểu tượng của tình yêu – chính là nơi lưu giữ sự bất tử. Tình yêu chân thành không bị thời gian làm phai nhòa mà vẫn mãi mãi hiện hữu, kể cả khi con người không còn nữa. Triết lý sâu sắc của bài thơ nằm ở chỗ nó không dừng lại ở sự tiếc nuối hay bất lực trước thời gian, mà còn khẳng định giá trị của tình yêu như ý nghĩa cốt lõi của sự sống. Đây là triết lý sống sâu sắc mà Hoàng Phủ Ngọc Tường gửi gắm qua bài thơ: dù năm tháng có trôi, tình yêu vẫn trường tồn và vượt qua mọi giới hạn của thời gian.

Phong cách thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường được thể hiện rõ nét qua sự kết hợp hài hòa giữa chất trí tuệ và trữ tình. Bài thơ có kết cấu độc đáo, xây dựng theo hình thức tăng tiến, từ một ngày, một tháng, một năm đến cả cuộc đời, tạo nên dòng cảm xúc liên tục, sâu lắng và lôi cuốn. Hình ảnh thơ trong tác phẩm giàu tính biểu tượng, như "cành phù dung", "cánh đồng tình yêu", "vầng trăng sáng", vừa mang vẻ đẹp chân thực, vừa chứa đựng ý nghĩa triết lý sâu sắc. Ngôn ngữ trong bài thơ mộc mạc nhưng lại vô cùng tinh tế, gợi cảm và giàu nhạc điệu, dễ dàng chạm đến trái tim người đọc. Giọng thơ trầm lắng, sâu sắc như một lời tâm tình, dẫn dắt người đọc đi qua từng cung bậc cảm xúc của nỗi nhớ, niềm yêu thương và sự tiếc nuối.

Bài thơ Dù năm dù tháng của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một tác phẩm thấm đẫm chất trữ tình và triết lý. Qua sự nuối tiếc trước thời gian trôi qua nhanh chóng và sự hữu hạn của đời người, tác giả đã khẳng định sức mạnh bất diệt của tình yêu. Bài thơ không chỉ làm rung động trái tim người đọc mà còn để lại một bài học sâu sắc: hãy trân trọng từng khoảnh khắc trong cuộc sống và yêu thương hết mình, bởi tình yêu chính là thứ duy nhất vượt qua được mọi giới hạn của thời gian.