1.

Hai câu 1 và 2 tả không khí, bối cảnh chung của kì thi hương năm Đinh Dậu 1897. Người ta vẫn duy trì lệ ba năm mở một khoa thi nhưng chủ nhân các kì thi bây giờ đã thuộc về nhà nước, tức là thực dân Pháp xâm lược. Nhức nhối tâm trạng thi trong cảnh mất nước, nô lệ. Cảnh thi nhốn nháo: Trường Hà Nội thi chung với trường Nam Định. Không có gì hứa hẹn sự trang nghiêm cần có của những kì thi như thế này. Hai câu thể hiện thái độ mỉa mai, châm biếm kín đáo và cũng bộc lộ nỗi buồn sâu lắng của tác giả trước cảnh đất nước bị mất quyền độc lập, tự chủ. Chuyện thi cử thực ra là một phần của chuyện đất nước.

   Hai câu 3, 4 tả thực sĩ tử và quan trường Việt Nam. Cái nhìn thi cử được lọc qua tâm trạng chán nản, đau buồn của tác giả đã chuyến thành những hình ảnh hài hước mà chua chát. Việc đảo ngữ có hiệu quả đánh kể: Nhà thơ chủ yếu không quan sát sĩ tử mà đập vào mắt là dáng vẻ lôi thôi của họ. Sự sa sút Nho phong sĩ khí là ấn tượng nổi bật. Nhà thơ không nghe nội dung lời nói của quan trường mà nghe thấy âm thanh méo mó, kì dị của tiếng loa phát ra ậm oẹ quan trường miệng thét loa. Thét làm ra vẻ hách dịch, ra vẻ ta đây đang là chủ nhưng vị trí thực của quan trường cũng như quan lại nói chung lúc đó ra sao thì hai câu thơ 5, 6 sẽ nói rõ.

   Hai câu thơ 5 và 6 tả đại diện của thực dân xâm lược. Cờ cắm rợp trời trong truyền thống là đón các quan lại Việt Nam thường đến thăm các trường thi, nếu là kì thi Tiến sĩ thì đích thân nhà vua đến ra đề và chấm. Hóa ra lễ nghi ấy là đón tên quan Tây (quan sứ tên đầy đủ là quan công sứ).

   Đối giữa câu trên với câu dưới cũng tạo nên sắc thái trào lộng, mỉa mai, đả kích mạnh mẽ. Cờ đối với vây, rợp trời đối với quét đất. Cái trang trọng của tên quan sứ bị hạ bệ ngay bằng chiếc váy của mụ đầm. Nhưng hai câu thơ cũng hàm chứa kín đáo tâm trạng đau đớn, nhục nhã, uất ức của tác giả, hẳn cũng là một sĩ tử trong đó. Còn chi nói đến chữ nghĩa thánh hiền, luân thường đạo lí cao siêu khi mà kẻ làm chủ kì thi là những kẻ ngoại bang xa lạ.

   Câu cuối cùng “Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà”, là lời kêu gọi, nhắn nhủ của một nhà nho hướng đến những sĩ tử, những trí thức đất Bắc và tất cả người Việt Nam một lần nữa nhìn lại thực trạng đất nước bị mất độc lập, cảm nhận thấm thía hết nỗi đau, nỗi nhục mất nước, từ đó có những suy nghĩ và hành động cần thiết. Lời thơ chất chứa tâm sự dưới hình thức trào phúng nhưng mang nỗi lòng ưu tư của người trí thức, một thoáng buồn và uất ức.

2.

Nhật ký giam cầm của Hồ Chí Minh không chỉ là một tập hợp các bản nhật ký bằng thơ mà còn là một hiện thân của sự sáng tạo và tinh thần kiên trì. Được viết trong khoảng một năm tại những nhà tù dưới sự kiểm soát của chính quyền Tưởng Giới Thạch ở tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, tập thơ này ban đầu được Bác viết với mục đích chủ yếu là duy trì tinh thần vững vàng, đồng thời tìm kiếm nguồn động lực để tự giải phóng, như mô tả trong bài "Khai quyển đầu cuốn sổ tay."

Lai Tân, bài thơ thứ 97 trong nhật ký này, được sáng tác sau khi Bác được chuyển từ Thiên Giang đến Lai Tân. Bức tranh hiện thực trong bài thơ này là một tác phẩm nghệ thuật ghi chép sắc nét về sự châm biếm, mỉa mai và phê phán của Hồ Chí Minh đối với giai cấp thống trị tại Lai Tân cũng như xã hội Trung Quốc trong giai đoạn đó.

Phiên âm chữ Hán:

Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc,
Giải người, cảnh trưởng kiếm ăn quanh.
Chong đèn, huyện trưởng làm công việc,
Trời đất Lai Tân vẫn thái bình.

Bức tranh hiện thực về nhà tù Lai Tân cùng một phần cụ thể của xã hội Trung Quốc thời điểm ấy được tác giả vẽ lên qua một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt. Hồ Chí Minh đã sử dụng bài thơ ngắn nhưng đầy tính tượng trưng để phản ánh mọi chi tiết một cách sinh động.

Bài thơ ghi điểm chính là sự sắc sảo và độc đáo trong việc sử dụng châm biếm, phối hợp với giọng điệu tự sự và trữ tình, đồng thời giữ vững một cấu trúc hợp lý và chặt chẽ. Bài thơ được chia làm hai phần: phần đầu gồm ba câu kể chuyện, trong khi phần sau chỉ một câu duy nhất. Điểm nhấn ở câu cuối cùng, nơi mọi tư tưởng sắp đặt của bài thơ tập trung, tiết lộ sự châm biếm sâu sắc của Hồ Chí Minh đối với những quan chức đến từ giai cấp thống trị.

Phần đầu tiên của bài thơ "Lai Tân" của Hồ Chí Minh tinh tế mô tả chân dung ba nhân vật "quan trọng" một cách sắc sảo. Trong đó, người đứng đầu nhà lao công thản nhiên tham gia đánh bạc hàng ngày, trong khi ở ngoài, quan chức lại bị bắt tội vì hành động tương tự. Ban trưởng nhà tù không ngần ngại nhận tiền đút lót từ tù nhân, còn cảnh trưởng lại tận hưởng đèn sáng đêm để hút thuốc phiện. Những nhân vật này, mặc dù đại diện cho chính quyền và luật pháp, nhưng lại hoàn toàn vi phạm nguyên tắc pháp luật.

Hình ảnh này không chỉ giới hạn trong khuôn khổ nhà tù mà còn trở thành biểu tượng cho xã hội Trung Quốc thời kỳ đó, nơi quan trên sống thoải mái, thiếu trách nhiệm và tham lam, trong khi cấp dưới chỉ cố gắng kiếm sống mà không quan tâm đến những tệ nạn đang lan rộng. Hành vi tham lam và nhũng nhiễu của họ thậm chí đóng góp vào sự gia tăng của những tệ nạn xã hội. Ba nhân vật này như đang tham gia vào một vở hài kịch câm, và tất cả đều đóng vai trò "nghiêm túc" trong bức tranh thái bình (?!), dưới sự thống trị của chính họ Tưởng. Câu thơ ngắn và sắc bén này tiếp tục tố cáo tình trạng hỗn độn và bất ổn trong xã hội Trung Quốc thời kỳ đó.

Phần thứ hai của bài thơ, đặc biệt là câu cuối cùng, đưa ra một cái nhìn sâu sắc từ người tù Hồ Chí Minh về tình trạng bộ máy cai trị tại Lai Tân. Thay vì lên án mạnh mẽ, tác giả chọn một lối diễn đạt khách quan với câu nhận xét: "Trời đất Lai Tân vẫn thái bình." Câu này không chỉ tương ứng với tình trạng thối nát của quan chức ở Lai Tân, mà còn mang đến sự mỉa mai và châm biếm sâu sắc.

Hiệu quả của câu thơ này là tạo ra một hiện thực trong đó tình trạng thối nát của quan chức ở Lai Tân đã trở thành bản chất của họ. Nó đã làm cho bản chất này trở thành một phần "nề nếp" thậm chí được xã hội chấp nhận từ lâu.

Câu kết luận của bài thơ, mặc dù có vẻ bình thản, thực tế lại ẩn chứa một lời châm biếm và mỉa mai, tiết lộ bản chất xấu xa của bộ máy thống trị ở Lai Tân. Từ "thái bình" không chỉ là một miêu tả bình thường, mà còn mang ý nghĩa của sự "thần tự" hoặc "nhãn tự" trong ngữ cảnh của bài thơ. Điều này làm cho tác giả thông qua từ ngữ "thái bình" tài tình khám phá tất cả các hành vi bất hợp pháp và thối nát, châm biếm bản chất của Tưởng Giới Thạch đang ẩn sau vẻ ngoài trái với sự thư thái. Bằng cách này, bài thơ "Lai Tân" không chỉ là một tác phẩm thơ châm biếm sắc sảo mà còn là một kiệt tác nghệ thuật đầy ý nghĩa và lôi cuốn.

đây là bài của mik cs sẵn trong máy nên làm nhanh

uy tín ko chép mạng

chỉnh sửa tùy ý

cho phép mik xin 1 ctrlhn đc ko bn

chúc bạn học tốt