Đề số 2:

Phân tích nhân vật người bà trong truyện ngắn “Con chim quên tiếng hót” của tác giả Nguyễn Quang Sáng:

CON CHIM QUÊN TIẾNG HÓT.

(NGUYỄN QUANG SÁNG)

Bà nội tôi là kho chuyện đời xưa, mỗi đêm một chuyện cho đàn cháu nội, cháu ngoại, lũ nhỏ vây quanh bà trên bộ ván ngựa gỗ giữa nhà trong ánh sáng tù mù của ngọn đèn dầu.

Chuyện này không phải là chuyện đời xưa. Chuyện của nhà mình nhưng lúc đó bà còn trẻ, tụi con chưa có, vậy cũng là chuyện đời xưa phải không? Đêm ấy, bà kể:

- Ông tôi có nuôi một con nhồng. Con nhồng đẹp lạ lắm. Nó như một cô công chúa khoác chiếc áo choàng đen, ấy là bộ lông mượt mà của nó, từ mí mắt kéo đến cổ nó là một đường vàng hình lưỡi câu. Viền quanh cổ là một đường mầu trắng, như công chúa quấn qua cổ chiếc khăn bằng lông cừu, mỏ vàng và đôi chân cũng vàng. Ông tôi vốn là một thợ mộc, cho nên cái lồng của nó như một cái lâu đài. Con nhồng lúc nào cũng vui tươi, nhảy nhót trong chiếc lồng lộng lẫy treo trước hiên nhà. Vừa đẹp, lại vừa biết nói, nó là niềm vui của cả xóm, không chỉ cho trẻ con mà cho cả người lớn. Thấy có người thoáng qua, nó cất tiếng: "Chào khách". Khi người dừng lại trước mặt nó, nó hỏi: "Khỏe không". Ai hỏi gì thì nó dạ. Nó bắt chước giọng ông, nó gọi bà: "Em ơi, em". Nó bắt chước giọng bà, nó gọi ông: "Anh ơi, anh". Trong nhà đang nói chuyện, bỗng chợt nghe tiếng cười, nó cười: "Khậc khậc" y như giọng cười của ông. Thỉnh thoảng nó lại cất tiếng: "Thôi, thôi thôi" nghe như lời can gián thiết tha của một cô gái.

- Khách ! - Ngồi trong nhà nghe nó nói, biết là có khách sắp vào nhà.

Người lớn hay trẻ nhỏ hàng xóm, mỗi lần đến chơi với nó cũng cho nó một trái ớt. Thò mỏ gắp trái ớt, nó mừng nó nhảy.

Trong nhà ai cũng dạy nó tiếng nói lịch sự, lễ phép. Nhưng hình như bấy nhiêu tiếng đó, nghe hoài cũng nhàm, bớt vui. Chẳng biết đứa nhỏ nào cắc cớ dạy thêm cho nó vài tiếng chửi cục cằn: "Đồ đểu, cút, cút đi".

Ngày đầu, nghe những tiếng lạ lùng đó, bọn nhỏ vỗ tay và nó được nhiều ớt hơn mọi ngày.

Nhỏ vui đã đành, người lớn cũng vui... nghe nó chưởi "đồ đểu" người nghe không nghĩ là mình đểu nên chẳng ai giận, nghe nó bảo "cút, cút" người ta không cút mà cười và lại thưởng cho nó ớt ngon hơn, nhiều hơn. Nó nói riết thành quen không ai để ý nó quên tiếng hót từ lúc nào.

Bỗng một hôm có một chiếc xe hơi đậu lại trước nhà. Quan huyện từ trong xe bước ra. Một người to lớn bệ vệ trong bộ đồ tây trắng, cà vạt đỏ, giày đen. Quan huyện đến để đặt ông đóng nhái bộ salon thời Louis. Đã là quan thì phải oai quyền, trước mặt ai, không chào không hỏi.

Quan huyện vào tới cửa thì con nhồng cất tiếng:

- Đồ đểu!

Quan huyện giật mình:

- Đồ đểu! Đồ đểu!

Thấy quan huyện không thưởng cho nó trái ớt, nó lại cất tiếng:

- Đồ đểu! Đồ đểu!

Quan huyện trợn tròn hai con mắt. Ông tôi thấy vậy sợ điếng, vội cúi rạp mình rước quan vào. Ông liếc nhìn bà. Hiểu ý ông, bà rối rít mời quan ngồi, rót nước mời quan uống.

Đang chào đang hỏi khách, bà bỗng nghe bên ngoài có tiếng đánh "bốp" một cái. Bà bước ra, bà thấy con chim bị ông đập vào cây cột, nát đầu. Trên thân cột còn một đốm máu bê bết, còn con nhồng thì nằm dưới đất như một miếng giẻ rách đen. Chẳng biết ông sợ hay ông giận, bà chỉ nghe ông lẩm bẩm:

- Không! Nó bảo "cút đi" thì nhà này chỉ có chết.

Thương con nhồng, bà tôi quỳ xuống trước cái xác của nó. Chẳng biết lúc ấy bà tôi đau đớn thế nào, bây giờ trong ánh đèn dầu, tôi thấy hai giọt nước mắt của bà.

Con chim chết, hết chuyện, bọn tôi có đứa thò chân xuống đất, bà đưa tay kéo lại. Và sau câu chuyện bao giờ bà cũng rút lời răn dạy:

- Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con! (Nguyễn Quang Sáng, NXB Văn học)

Yêu cầu của tôi là

- Cần viết dài 2 trang (4 mặt giấy)

- ko chép mạng

Lưu ý:

Dàn ý ở dưới phần bình luận nha !

“Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm.” (Hoài Thanh). Văn học không giống các môn khoa học khô khan, trong khuôn khổ, văn học là một môn nghệ thuật, có chức năng nhận thức, khám phá cuộc sống, con người của hiện thực, của cảm xúc, của những định hướng về tương lai. "Con chim quên tiếng hót"của Nguyễn Quang Sáng là một trong những truyện ngắn như vậy, được xây dựng trên câu chuyện đời thường nhưng lại truyền tải những giá trị đạo đức và nhân sinh thấm thía. Trong tác phẩm, nhân vật người bà để lại ấn tượng mạnh mẽ bởi tình yêu thương, lòng nhân ái và vai trò quan trọng trong việc giáo dục con cháu. Hình ảnh người bà không chỉ mang tính biểu tượng cho sự gắn kết gia đình mà còn là hiện thân của truyền thống đạo đức và nhân văn sâu sắc trong văn hóa Việt Nam.

Nguyễn Quang Sáng sinh ra và lớn lên ở miền Nam, vì vậy phong cách viết của ông thấm đượm hương vị của vùng đất này: giản dị, mộc mạc nhưng sâu sắc và trữ tình. Ông thường chọn những đề tài gần gũi với đời sống thường nhật để phản ánh những triết lý nhân sinh lớn lao. "Con chim quên tiếng hót" kể về một gia đình nhỏ với trung tâm câu chuyện là con chim nhồng – một con vật gắn bó với cả gia đình. Qua câu chuyện tưởng chừng giản đơn này, tác giả khéo léo gửi gắm thông điệp về sự thận trọng trong lời nói, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của tình thương và sự giáo dục trong gia đình. Trong bối cảnh ấy, người bà nổi bật như một nhân vật giữ vai trò trung tâm trong việc truyền tải những giá trị đạo đức ấy.

Ngay từ đầu truyện, nhân vật bà hiện lên qua hình ảnh một người phụ nữ hiền từ, hết lòng yêu thương và chăm sóc con cháu. Mỗi đêm, bà đều kể chuyện cho đàn cháu nghe. Những câu chuyện đời xưa mà bà kể không chỉ là món ăn tinh thần, mà còn chứa đựng những bài học sâu sắc về cách sống, cách làm người. Câu chuyện bà kể về con chim nhồng là một minh chứng cho tình yêu thương ấy. Qua câu chuyện, bà muốn mang lại niềm vui cho các cháu, khéo léo lồng ghép những bài học đạo đức qua từng câu chuyện. Hành động ấy đã lột tả một người bà luôn lo lắng cho sự trưởng thành của con cháu, mong muốn chúng sống đúng đắn và trưởng thành với những giá trị nhân văn cao đẹp.

Tình yêu thương của bà không chỉ giới hạn trong gia đình mà còn lan tỏa đến cả những sinh vật nhỏ bé. Khi con chim nhồng bị ông giết, bà không trách mắng mà chỉ lặng lẽ quỳ xuống bên xác nó, đôi giọt nước mắt chảy lặng lẽ trong ánh đèn dầu. Giọt nước mắt như ánh lên tất thảy những gì về tấm lòng của bà, thể hiện lòng trắc ẩn sâu của một trái tim nhạy cảm. Bà đau xót trước cái chết của một sinh vật từng mang lại niềm vui cho gia đình, đồng thời thể hiện sự bất lực trước áp lực xã hội và nỗi lo danh dự. Trái tim giàu lòng nhân ái của bà khiến người đọc cảm nhận rõ sự bao dung, nhân hậu – những phẩm chất tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam truyền thống.

Một trong những vai trò quan trọng của bà là giáo dục con cháu qua những câu chuyện và lời khuyên. Kết thúc câu chuyện về con chim nhồng, bà nhấn mạnh: “Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!”. Lời răn dạy ấy là một bài học sâu cay về sự cẩn trọng trong lời nói, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm trong hành động. Bà muốn các cháu hiểu rằng mỗi lời nói, mỗi hành động đều có thể mang đến những hậu quả không lường trước. Sự giáo dục của bà không áp đặt, mà nhẹ nhàng, thấm thía qua những câu chuyện giàu tính hình tượng và ý nghĩa. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phức tạp, bài học của bà trở nên đặc biệt có giá trị. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tỉnh táo, thận trọng trong giao tiếp – một điều mà người hiện đại đôi khi xem nhẹ. Qua lời răn dạy của bà, tác giả gửi gắm thông điệp về trách nhiệm trong việc truyền đạt lời nói và giá trị sống cho thế hệ sau.

Nhân vật bà không chỉ là một người kể chuyện hay một người giáo dục, mà còn là biểu tượng cho sự gắn kết và truyền thống gia đình. Trong văn hóa Việt Nam, vai trò của người bà luôn gắn liền với việc giữ gìn và truyền lại những giá trị đạo đức cho con cháu. Hình ảnh bà kể chuyện mỗi đêm cho các cháu nghe là biểu tượng của sự gắn bó gia đình, nơi các thế hệ cùng ngồi lại bên nhau, lắng nghe và học hỏi từ những kinh nghiệm sống quý báu. Bà còn đại diện cho lòng nhân ái và sự nhẫn nại của người phụ nữ Việt Nam. Dù cuộc sống có khó khăn, bà vẫn luôn giữ được sự bình tĩnh, dịu dàng và bao dung. Bà không trách cứ ông khi ông giết con nhồng, mà chỉ lặng lẽ bày tỏ nỗi đau của mình qua hành động và nước mắt. Điều này cho thấy sự hy sinh thầm lặng của bà vì sự hòa thuận và ổn định trong gia đình.

Nguyễn Quang Sáng đã sử dụng thành công nghệ thuật miêu tả nhân vật thông qua hành động, lời nói và tình huống truyện. Hình ảnh người bà được khắc họa chân thực, gần gũi, khiến người đọc cảm nhận như bà đang hiện diện trong chính gia đình mình Nhân vật bà là hiện thân của những giá trị truyền thống cao đẹp: tình yêu thương, lòng nhân ái, và vai trò giáo dục trong gia đình. Qua nhân vật này, Nguyễn Quang Sáng khẳng định tầm quan trọng của gia đình trong việc hình thành nhân cách và đạo đức cho thế hệ trẻ. Đồng thời, tác giả cũng gửi gắm thông điệp về trách nhiệm của mỗi người trong lời nói và hành động – một bài học có ý nghĩa vượt thời gian.

Nhân vật người bà trong Con chim quên tiếng hót là hình ảnh tượng trưng cho những giá trị truyền thống cao quý của gia đình Việt Nam. Với tình yêu thương, lòng nhân hậu và sự khéo léo trong giáo dục con cháu, bà đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc. Qua đó, Nguyễn Quang Sáng không chỉ tôn vinh vai trò của người bà trong gia đình mà còn gửi gắm bài học quý giá về nhân cách, đạo đức và trách nhiệm trong cuộc sống. Tác phẩm nhắc nhở mỗi người về tầm quan trọng của sự thận trọng trong lời nói, đồng thời khơi dậy sự trân trọng đối với những giá trị gia đình truyền thống.