A. Mở bài

- Giới thiệu tác giả: Hồ Dzếnh là nhà thơ mang phong vị riêng trong phong trào Thơ mới, với giọng thơ trầm buồn, mộng tưởng, thường nói về sự cô đơn, khát vọng được yêu thương của con người.

- Giới thiệu tác phẩm: “Trưa vắng” là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, ghi lại một khoảnh khắc buổi trưa lặng lẽ, nơi thiên nhiên tĩnh đến mức hư vô và tâm hồn thi nhân chìm trong cô quạnh.

- Nêu luận đề: Qua bài thơ “Trưa vắng”, Hồ Dzếnh thể hiện nỗi buồn cô đơn mơ hồ và niềm khao khát được đồng cảm, giao hòa với con người và cuộc đời.

B. Thân bài

1. Không gian “trưa vắng” gợi cảm giác tĩnh lặng, trống trải

- Cấu trúc điệp “trưa vắng, đường trưa vắng” ⇒ tạo nhịp thơ chậm, đều, gợi sự vắng lặng đến tuyệt đối, gần như đóng băng thời gian.

- “Nắng lặng lờ không trôi”: phép nhân hoá làm cho cảnh vật như cùng chìm trong nỗi u buồn, chậm rãi, thiếu sức sống.

- Không gian tĩnh đến mức hư ảo ấy phản chiếu tâm trạng cô đơn, chậm nhịp của con người – người đang cảm nhận “thế giới lặng đi” cùng mình.

2. Nỗi buồn không nguyên cớ, tự phát từ lòng người

- Điệp từ “buồn” (2 lần trong 1 câu) và cấu trúc tự vấn gợi nên nỗi buồn không tên, nỗi buồn triền miên, vô cớ.

- Đây không phải nỗi buồn vì mất mát cụ thể, mà là nỗi buồn bản thể - nỗi buồn của người nhạy cảm khi nhận ra sự vô nghĩa, lặng lẽ của cuộc đời.

- Giọng thơ như tiếng nói độc thoại nội tâm, thể hiện tâm hồn đa sầu đa cảm và không tìm được lời giải cho chính mình.

3. Sự xao động của ký ức và khát vọng được giao cảm

- Sau lớp tĩnh lặng là một tiếng động khẽ khàng -  “ngựa hồng hí vang xa”.
⇒ Một thay đổi nhỏ cũng khiến nhân vật trữ tình “giật mình”, chứng tỏ sự cô đơn quá lớn, khao khát có người đến, có sự hiện diện khác ngoài chính mình.

- “Tưởng tiếng người quen qua”: hư thực lẫn lộn, cho thấy nỗi nhớ nhung, mong chờ, ảo vọng của một trái tim lẻ loi.

- Nghệ thuật đối lập tĩnh  - động, thực - ảo làm nổi bật bi kịch tinh thần: càng khao khát, càng cô đơn.

4. Nghệ thuật tiêu biểu

- Ngôn ngữ giản dị, nhạc điệu chậm rãi, du dương, giàu chất tự sự nội tâm.

- Hình ảnh gợi cảm, ít nhưng đắt: “nắng lặng lờ”, “ngựa hồng hí vang xa” - vừa gợi cảnh, vừa gợi tâm.

- Giọng điệu thủ thỉ, sâu lắng, thể hiện nét riêng trong phong cách thơ Hồ Dzếnh: buồn mà thanh, cô đơn mà dịu nhẹ.

C. Kết bài

- Khẳng định lại nội dung: “Trưa vắng” là bức tranh tinh tế về một buổi trưa im lìm, trong đó nhà thơ gửi gắm tâm hồn cô đơn, nhạy cảm và khát vọng được sẻ chia.

- Đánh giá nghệ thuật: Giọng thơ nhẹ mà sâu, lời thơ ít mà gợi nhiều - thể hiện đỉnh cao của thơ trữ tình cổ điển pha hiện đại.

- Mở rộng: Nỗi buồn của Hồ Dzếnh là nỗi buồn nhân văn, bởi từ đó ta nhận ra giá trị của sự sống, của niềm mong mỏi được yêu thương giữa cuộc đời thinh lặng.