Đoạn thơ trích từ bài “Ba mươi năm đời ta có Đảng” của Tố Hữu đã tái hiện một cách chân thực và sinh động những nỗi đau và khát vọng đấu tranh của dân tộc Việt Nam từ thuở nước mất nhà tan cho đến khi kháng chiến giành độc lập, tự do. Bằng ngôn từ súc tích, hình ảnh đầy cảm xúc, Tố Hữu đã khắc họa một chặng đường lịch sử đầy đau thương nhưng cũng thấm đẫm tinh thần bất khuất của dân tộc.

### Phân tích chi tiết:

1. **Nỗi đau mất nước, thân phận nô lệ:**

  

  Đoạn thơ mở đầu bằng bức tranh u tối của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ nô lệ. Tác giả sử dụng hình ảnh đối lập “trời đất tối tăm” và “một đời đau suốt trăm năm” để nhấn mạnh sự đau khổ triền miên của nhân dân dưới ách thống trị của thực dân, phong kiến. Những câu thơ:

  

  - “Chim treo trên lửa, cá nằm dưới dao!” 

  đã khắc họa cảnh ngộ thê thảm, không lối thoát của người dân bị dồn ép đến đường cùng. Hình ảnh “chim treo trên lửa, cá nằm dưới dao” gợi lên sự yếu đuối, bất lực của con người trước sự đàn áp, bóc lột dã man.

  Đoạn thơ còn phản ánh nỗi đau chia cắt của đất nước qua hình ảnh “lưỡi gươm cắt đất ngăn miền” và “non sông một khúc ruột liền chia ba”. Đất nước bị chia cắt, cảnh huống "ruột chia ba" như một nỗi đau xé lòng, không chỉ là sự mất mát về lãnh thổ mà còn là sự đứt đoạn về văn hóa, lịch sử và tâm hồn của một dân tộc.

2. **Cảnh đời khốn khổ của người dân:**

  Tiếp nối là hình ảnh của cuộc sống cơ cực, bần hàn của người dân dưới ách thống trị. Những câu thơ:

  - “Cha trốn ra Hòn Gay cuốc mỏ  

   Anh chạy vào Đất Đỏ làm phu”  

  đã tái hiện chân thực cảnh người nông dân bị đẩy vào con đường cùng. Không còn nơi nương tựa, họ phải tha phương cầu thực, làm phu mỏ, bán sức đổi lấy “mấy đồng xu”, đổi mạng mình để đổi lấy miếng cơm manh áo. Những hình ảnh "thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng", “cơm vãi cơm rơi” đã nhấn mạnh thân phận nhỏ bé, rẻ rúng của người lao động trong xã hội bất công, đồng thời thể hiện sự kiệt quệ, cùng cực của kiếp sống nô lệ.

  Bên cạnh đó, hình ảnh những em bé đói khát, mẹ già “đợ con đấu thóc cầm hơi” càng tô đậm thêm nỗi thống khổ của người dân trong cảnh lầm than. Đoạn thơ như một tiếng kêu thương, một lời than oán chất chứa nỗi uất nghẹn của người dân trước sự thống trị, áp bức của chế độ phong kiến và thực dân.

3. **Tinh thần chiến đấu bất khuất, anh dũng:**

  Tuy nhiên, đoạn thơ không chỉ dừng lại ở nỗi đau mà còn ngợi ca tinh thần đấu tranh bất khuất của dân tộc. Bằng giọng thơ hào hùng, Tố Hữu đã tái hiện hình ảnh nhân dân vùng lên kháng chiến, với những vũ khí thô sơ nhưng lòng quyết tâm và tinh thần đoàn kết vô song:

  - “Gậy tầm vông đánh tan quân bạo tàn!”  

  Nhân dân Việt Nam, từ trẻ em đến người già, từ miền núi đến đồng bằng, đều chung một lòng, cùng nhau cầm gậy, cầm dao đứng lên chiến đấu. Hình ảnh “trẻ làm đuốc sống, già xông lửa đồn” đã khắc họa một dân tộc gan dạ, anh hùng, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc.

  Những biểu tượng như “tay sắc như gươm”, “chân dồn đuổi giặc” khắc họa khí thế hừng hực của dân tộc trong cuộc kháng chiến trường kỳ. Qua đó, tác giả đã ngợi ca sức mạnh của nhân dân, tinh thần chiến đấu và lòng yêu nước nồng nàn.

4. **Hình ảnh đời sống kháng chiến:**

  Cuộc kháng chiến được xây dựng trên sự thiếu thốn, gian khổ, nhưng chính sự “gan dạ, anh hùng” và lòng quyết tâm đã giúp nhân dân Việt Nam vượt qua tất cả. Hình ảnh “củ khoai, củ sắn thay cơm” và “hớp ngụm nước suối trong đỡ khát” không chỉ là sự miêu tả hiện thực kháng chiến mà còn là biểu tượng cho tinh thần vượt khó, cho tấm lòng kiên trung của những con người Việt Nam thời kỳ đó.

### Đánh giá chung:

Đoạn thơ trên đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc bức tranh lịch sử của dân tộc Việt Nam, từ những năm tháng đau thương, mất mát cho đến khi đứng lên đấu tranh giành độc lập. Bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu mạnh mẽ và cảm xúc chân thành, Tố Hữu không chỉ thể hiện nỗi đau của dân tộc mà còn ngợi ca tinh thần đấu tranh bất khuất, tạo nên một khúc tráng ca của dân tộc.