So sánh hai tác phẩm “nhà mẹ lê” của thạch lam và “ làm mẹ” của nguyễn ngọc tư

  Trong kho tàng văn học Việt Nam, những tác phẩm viết về tình mẫu tử luôn có một sức hút đặc biệt, bởi tình cảm thiêng liêng này luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà văn. Hai tác phẩm "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam và "Làm mẹ" của Nguyễn Ngọc Tư, mặc dù viết ở hai thời kỳ khác nhau và có bối cảnh sống khác biệt, nhưng đều phản ánh sâu sắc những hy sinh, đau khổ và tâm lý phức tạp của người mẹ. Nếu Thạch Lam mang đến một bức tranh về người mẹ trong xã hội cũ, nơi họ chịu đựng và hy sinh trong im lặng, thì Nguyễn Ngọc Tư lại khắc họa một người mẹ trong xã hội hiện đại, với những lo âu, mâu thuẫn nội tâm trong quá trình làm mẹ. Việc so sánh hai tác phẩm này sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về cách mỗi tác giả thể hiện tình mẫu tử qua những hoàn cảnh và góc nhìn khác nhau, đồng thời cũng phản ánh những thay đổi trong cách nhìn nhận và cảm nhận về vai trò của người mẹ qua thời gian.

  Thạch Lam (1910–1942) là một trong những cây bút nổi bật của văn học hiện thực phê phán trong giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám. "Nhà mẹ Lê" là một tác phẩm ngắn của Thạch Lam, được viết vào những năm 1930, phản ánh cuộc sống nghèo khó của gia đình mẹ Lê, một người phụ nữ hiền hậu và hy sinh vì con cái trong hoàn cảnh khó khăn. Truyện miêu tả nỗi vất vả, hi sinh thầm lặng của người mẹ và cái nhìn đầy cảm thông của tác giả đối với những người phụ nữ tần tảo trong xã hội phong kiến.

  Nguyễn Ngọc Tư (sinh năm 1976) là một trong những tác giả đương đại của văn học Việt Nam, nổi bật với những tác phẩm viết về đời sống nông thôn Nam Bộ, về những số phận con người giản dị nhưng đầy cảm động. "Làm mẹ" là một tác phẩm ngắn của Nguyễn Ngọc Tư, phản ánh tâm lý của một người phụ nữ trẻ khi lần đầu làm mẹ. Câu chuyện đi sâu vào những lo lắng, áp lực mà người mẹ trẻ phải chịu đựng khi chăm sóc con nhỏ, đồng thời cũng thể hiện sự mâu thuẫn giữa ước mơ, khát vọng cá nhân và trách nhiệm làm mẹ.

   Cả hai tác phẩm đều thể hiện rõ nét tình cảm sâu sắc và sự hy sinh của người mẹ dành cho con. Trong "Nhà mẹ Lê", mẹ Lê là một người phụ nữ nghèo khó, tảo tần làm lụng vì các con nhưng lại không nhận được sự đền đáp từ con cái. Sự chịu đựng của mẹ Lê là biểu tượng của những người mẹ trong xã hội phong kiến, hy sinh hết lòng mà không mong cầu. Trong "Làm mẹ" của Nguyễn Ngọc Tư, người mẹ trẻ cũng phải trải qua nhiều áp lực và nỗi lo âu khi chăm sóc đứa con nhỏ, từ việc xoay xở tài chính đến việc đối mặt với những thay đổi lớn trong cuộc sống.  Ở cả hai tác phẩm, tình mẫu tử là nguồn động lực giúp các nhân vật vượt qua khó khăn. Mẹ Lê dù nghèo đói vẫn cố gắng làm lụng, gắng gượng nuôi con, còn người mẹ trong "Làm mẹ" dù đầy lo âu, vẫn nỗ lực để làm tròn trách nhiệm. Cả hai tác giả đều dùng tình cảm thiêng liêng này để làm nổi bật hình ảnh người mẹ kiên cường, vững vàng, vượt qua mọi khó khăn để chăm lo cho con. Thạch Lam và Nguyễn Ngọc Tư đều sử dụng những câu văn nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, tái hiện chân thực cuộc sống của nhân vật. Cả hai tác phẩm không có những chi tiết cao trào hay kịch tính, mà là dòng cảm xúc và suy nghĩ của người mẹ qua từng biến cố. Chính phong cách giản dị nhưng đầy sức gợi ấy đã tạo nên sức ám ảnh và chiều sâu tâm lý cho hai câu chuyện.

   Mặc dù có những điểm giống nhau về đề tài và cách khắc họa, hai tác phẩm lại có những nét khác biệt rõ ràng về bối cảnh, nhân vật, và phong cách viết.  "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam ra đời trong bối cảnh xã hội phong kiến còn tồn tại nhiều bất công. Tác phẩm phản ánh rõ sự nghèo khó, đau khổ của những người mẹ thuộc tầng lớp thấp trong xã hội, nơi họ phải chịu đựng mà không có tiếng nói hay quyền lợi.  Mẹ Lê là hình ảnh điển hình của người mẹ truyền thống, luôn tần tảo vì con và cam chịu nghèo khổ, cuộc sống của bà không có những hy vọng về sự thay đổi hay hạnh phúc cho bản thân. Thạch Lam trong "Nhà mẹ Lê" sử dụng lối viết tả thực, miêu tả chi tiết hoàn cảnh khốn khổ của gia đình mẹ Lê để khơi gợi sự đồng cảm từ người đọc. Ông sử dụng hình ảnh và không gian mộc mạc, tĩnh lặng, tạo nên không khí đầy bi thương, khắc họa nỗi đau của người mẹ. "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam gửi gắm thông điệp về sự hy sinh âm thầm của người mẹ trong xã hội phong kiến, nơi mà họ phải chịu đựng bất công mà không nhận được đền đáp. Tác phẩm lên án xã hội cũ đã đẩy những người phụ nữ vào cảnh nghèo khó, hy sinh mà không được thấu hiểu.

   Ngược lại, "Làm mẹ" của Nguyễn Ngọc Tư diễn ra trong bối cảnh đương đại, người mẹ không phải đối mặt với những quy định hà khắc của xã hội mà với những áp lực và lo toan của cuộc sống hiện đại, từ những vấn đề tài chính đến việc chăm sóc con nhỏ. Đây là một bức tranh về người mẹ trong xã hội mới, phải vừa lo cho gia đình, vừa đối mặt với những thách thức khác biệt. Người mẹ trong "Làm mẹ" lại mang nhiều nét tâm lý của người phụ nữ hiện đại, không chỉ lo lắng cho con mà còn băn khoăn về khả năng làm mẹ, lo âu về tài chính, và đôi khi tự hỏi về ý nghĩa của chính việc làm mẹ. Nguyễn Ngọc Tư khắc họa nhân vật người mẹ với những nỗi niềm phức tạp hơn, mâu thuẫn giữa trách nhiệm và những ước muốn cá nhân. Nguyễn Ngọc Tư trong "Làm mẹ" lại chọn cách viết đương đại hơn, đi sâu vào tâm lý và suy nghĩ của nhân vật với những chi tiết đời thường. Văn phong của chị giàu hình ảnh, biểu đạt chân thực những cảm xúc lo âu, bất an và mệt mỏi mà một người mẹ trẻ thường gặp. Nguyễn Ngọc Tư tạo nên một không gian gần gũi nhưng không kém phần sâu sắc để phản ánh cuộc sống hiện thực. Nguyễn Ngọc Tư truyền tải thông điệp về tình mẫu tử và trách nhiệm làm mẹ trong xã hội hiện đại, đồng thời đề cập đến những áp lực tinh thần và vật chất mà người mẹ phải đối mặt. Tác phẩm cũng nhấn mạnh sự đồng cảm với những lo lắng, mâu thuẫn nội tâm của người mẹ trẻ trong bối cảnh hiện nay.

   Dù "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam và "Làm mẹ" của Nguyễn Ngọc Tư có sự khác biệt về bối cảnh, nhân vật, và phong cách viết, cả hai tác phẩm đều là những câu chuyện chân thực và xúc động về tình mẫu tử. Tác giả Thạch Lam và Nguyễn Ngọc Tư, mỗi người ở một thời đại khác nhau, đều đã mang đến cho người đọc cái nhìn sâu sắc về vai trò của người mẹ trong xã hội, từ sự hy sinh thầm lặng trong xã hội cũ đến những áp lực và lo âu trong xã hội hiện đại. Qua đó, hai tác phẩm đã tôn vinh vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, một giá trị nhân văn bất biến, và là nguồn cảm hứng quý giá trong văn học Việt Nam.