ĐỀ BÀI 1

I. ĐỌC – HIỂU (6,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

SUỐI NGUỒN VÀ DÒNG SÔNG

- Nguyễn Minh Ngọc -

Có một Dòng Sông xinh xắn, nước trong vắt. Ban ngày, nước soi cả trời mây lồng lộng. Ban đêm, mặt nước lấp lánh trăng sao. Thật huyền ảo và thơ mộng. Dòng Sông ấy là con của bà mẹ Suối Nguồn.

Lớn lên, Dòng Sông từ biệt mẹ để đi về xuôi. Bà mẹ Suối Nguồn theo tiễn con ra tận cánh rừng đại ngàn. Ngắm mãi không thôi đứa con yêu quý, bà mẹ Suối Nguồn dặn với theo:

- Ráng lên cho bằng anh, bằng em. Thỉnh thoảng nhớ về thăm mẹ, con nhé!

Từ giây phút ấy, lòng mẹ Suối Nguồn cứ thắp thỏm không yên. Bà tưởng tượng ra bao nhiêu là ghềnh thác, vực thẳm mà đứa con gặp phải. “Ôi, đứa con bé bỏng”. Mẹ Suối Nguồn thì thầm.

Dòng Sông cứ bình thản trôi xuôi. Phía trước có bao điều mới lạ, hấp dẫn đang chờ đón. Càng đi, tầm mắt càng được mở rộng thêm ra. Ồ, phong cảnh dưới xụôi thật là đẹp. Hai bên bờ, làng mạc trù phú. Những mái ngói san sát cứ óng lên trong ánh nắng mai rực rỡ. Ngờm ngợp, xa xanh là những đồng ngô, bãi mía. Gió thổi lao xao, rào rạt. Trên bãi phù sa, la đà dưa hấu, lăn lóc những quả là quả, trông như đàn heo nằm sưởi nắng. Cứ nhìn màu khắc đoán biết được tuổi dưa. Đây đó từng đàn trâu thung dung gặm cỏ. Đám trẻ chăn trâu chia thành các nhóm nhỏ. Nhóm thì vùi mình trong cát đánh trận giả, nhóm thì hì hục đổ dế. Tiếng hò reo náo động cả bãi sông. Ôi, thích quá đi mất. Bồng bềnh trong niềm vui, mê mải với những miền đất lạ, Dòng Sông đã cách xa mẹ Suối Nguồn nhiều ngày đường lắm rồi.

Cho tới một hôm Dòng Sông ra gặp biển. Lúc ấy Dòng Sông mới giật mình nhớ tới mẹ Suối Nguồn. Thường người ta lúc biết nghĩ, biết thương mẹ thì đã muộn. “Ôi, ước gì ta được về thăm mẹ một lát!”. Dòng Sông ứa nước mắt. Từ trên trời cao, một Đám Mây lớn sà xuống. Đám Mây tốt bụng mỉm cười thông cảm :

- Bạn thân mến, đừng buồn. Tôi sẽ giúp bạn. Nào, bạn hãy bám chắc vào tôi nhé.

Đám Mây trở nên nặng trĩu bởi vô vàn những hạt nước nhỏ li ti bám vào. Nhằm hướng thượng nguồn Đám Mây cõng bạn bay tới. Khi đã trông rõ cánh rừng đại ngàn, Đám Mây khẽ lắc cánh:

- Chúng mình chia tay ở đây nhé. Bạn hãy về thăm và xin lỗi mẹ Suối Nguồn. Trên đời này, không có gì sánh nổi với lòng mẹ đâu bạn ạ.

Những giọt nước long lanh nốỉ nhau rơi xuống. Mau dần. Rồi ào ạt thành cơn mưa. Bà mẹ Suối Nguồn nhận ra bóng dáng đứa con thân yêu. Bà sung sướng dang tay ra đón con. Hai mẹ con ôm chầm lấy nhau, mừng mừng tủi tủi.

(Điều ước sao băng, NXB Giáo dục, 2002)

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (0,5 điểm). Xác định các nhân vật chính của truyện ngắn?

Câu 2 (0,5 điểm). Xác định ngôi kể của câu chuyện.

Câu 3 (0,5 điểm). Truyện ngắn được trần thuật theo những điểm nhìn nào?

Câu 4 (1,0 điểm). Chi tiết Bà mẹ Suối Nguồn theo tiễn con ra tận cánh rừng đại ngàn. Ngắm mãi không thôi đứa con yêu quý, bà mẹ Suối Nguồn dặn với theo… cho thấy mẹ Suối Nguồn hiện lên là người như thế nào?

Câu 5 (1,0 điểm). Theo anh/chị, hành trình Dòng Sông ra biển có ý nghĩa gì?

Câu 6 (1,0 điểm). Anh/chị hãy nêu chủ đề của truyện ngắn.

Câu 7 (1,0 điểm). Anh/chị có đồng tình với quan điểm của tác giả Thường người ta lúc biết nghĩ, biết thương mẹ thì đã muộn không? Vì sao?

Câu 8 (0,5 điểm). Qua truyện ngắn, anh/chị có suy nghĩ gì về tình mẫu tử? (Trả lời trong 01 đoạn văn 7-10 dòng).

II. LÀM VĂN (4,0 điểm)

Câu 1:

-Các nhân vật chính của truyện ngắn là Dòng Sông và bà mẹ Suối Nguồn.

Câu 2:

-Truyện được kể theo ngôi thứ ba.

Câu 3: 

-Truyện ngắn được trần thuật theo điểm nhìn của Dòng Sông và bà mẹ Suối Nguồn.

Câu 4 

Chi tiết “Bà mẹ Suối Nguồn theo tiễn con ra tận cánh rừng đại ngàn. Ngắm mãi không thôi đứa con yêu quý, bà mẹ Suối Nguồn dặn với theo…” cho thấy mẹ Suối Nguồn là một người mẹ yêu thương con sâu sắc, luôn lo lắng và dõi theo từng bước đi của con mình. Bà trân trọng và không nỡ rời xa Dòng Sông, người mẹ này luôn an cần, chả che và chăm lo cho đứa con thơ ngây của mình trên tưng bước đường. Qua đó thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa suối nguồn và dòng sông, khẳng định tình mẫu tử thiêng liêng của người mẹ Suối Nguồn dành cho người con của mình.

Câu 5

- Hành trình Dòng Sông ra biển tượng trưng cho sự trưởng thành và khám phá thế giới của mỗi người con. hành trình của Dòng Sông ra biển trong câu chuyện là một ẩn dụ tinh tế cho quá trình trưởng thành của con người. Khi Dòng Sông rời mẹ Suối Nguồn để xuôi về biển, nó đại diện cho việc mỗi người con phải rời xa vòng tay mẹ để bước vào cuộc sống, khám phá và học hỏi từ thế giới rộng lớn. Trên đường đi, chúng ta được mở rộng tầm nhìn, khám phá những điều mới mẻ và thú vị, nhưng đồng thời cũng không thể quên đi cội nguồn và tình yêu thương của mẹ. Chính sự trở về của Dòng Sông nhờ vào Đám Mây như một lời nhắc nhở rằng dù có đi xa đến đâu, tình mẫu tử vẫn luôn là sợi dây gắn kết, giữ cho chúng ta luôn nhớ về nơi cội nguồn.                   

Câu 6 :

-Chủ đề chính của truyện ngắn là tình mẫu tử thiêng liêng. Tình yêu của mẹ dành cho con là vô điều kiện, luôn trọn vẹn dù con có trưởng thành, đi xa và đối diện với bao thử thách. Bà mẹ Suối Nguồn luôn dõi theo con, lo lắng cho con, còn Dòng Sông dù mải mê khám phá thế giới mới, cuối cùng vẫn nhớ về mẹ. Truyện ngắn truyền tải thông điệp về sự gắn bó sâu sắc giữa mẹ và con, dù có xa cách về không gian hay thời gian, con vẫn luôn tìm về cội nguồn – nơi có tình yêu thương bao la của mẹ.

Câu 7:

-Tôi đồng tình với quan điểm của tác giả “Thường người ta lúc biết nghĩ, biết thương mẹ thì đã muộn” bởi trong cuộc sống, đôi khi chúng ta mải chạy theo những ước mơ, những dự định cá nhân mà không nhận ra sự hy sinh âm thầm của mẹ. Mẹ luôn ở phía sau, lo lắng và dõi theo từng bước trưởng thành của con, hy sinh âm thầm vì tương lai của người con. Đến lúc ta biết trân trọng và cảm nhận được tình thương đó, có thể đã muộn, mẹ có thể đã không còn bên cạnh để chia sẻ hay cảm nhận sự biết ơn từ chúng ta. Quan điểm của tác giả là lời nhắc nhở đầy sâu sắc, để chúng ta sớm nhận ra và trân quý những giây phút còn được bên mẹ, để không phải nuối tiếc khi đã quá muộn màng. 

Câu 8:

-Tình mẫu tử trong truyện ngắn được khắc họa như một tình yêu vô bờ bến, không đòi hỏi sự đáp trả. Mẹ Suối Nguồn luôn dõi theo con, lo lắng và mong chờ. Điều này phản ánh rõ sự hy sinh và tình yêu vô điều kiện của người mẹ trong cuộc sống thực. Vì vậy, bài học từ câu chuyện là chúng ta cần trân trọng và biết ơn tình cảm của mẹ khi còn có thể, để không phải hối tiếc khi đã mất đi cơ hội đáp lại yêu thương đó.Qua truyện ngắn, tôi nhận thấy tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, vô điều kiện. Tình mẫu tử là nguồn động lực tinh thần to lớn trên bước đường thành công của mỗi người, là chỗ dựa tinh thần ấm áp cho ta được vỗ về. Hơi ấm tình mẹ đã khiến tình mẫu tử luôn sống mãi, bất diệt. Mẹ luôn là người yêu thương và hy sinh vì con cái, dù con có trưởng thành và đi xa. Do đó, chúng ta cần biết trân trọng và đáp lại tình cảm đó trước khi quá muộn. Bởi lẽ " Trên trái đất có rất nhiều kì quan nhưng kì quan đẹp nhất là trái tim người mẹ".