Nghị luận phân tích:

Hình tượng nhân vật Sơn Tinh trong hai tác phẩm Trên đỉnh non Tản (Nguyễn Tuân) và Sơn Tinh, Thuỷ Tinh (Nguyễn Nhược Pháp).

Nhân vật Sơn Tinh từ lâu đã đi vào kí ức tuổi thơ của người Việt xưa bởi những câu chuyện cổ tích à ơi mẹ kể, là một vị thần đại diện cho núi non. Song song với sự phát triển và sáng tạo của nền văn học Việt Nam, Sơn Tinh đã dần trở thành nguồn cảm hứng bất tận của các nhà văn theo từng thời kì khác nhau với góc nhìn đa dạng, sáng tạo hóa. Đặc biệt qua ngòi bút của Nguyễn Tuân và Nguyễn Nhược Pháp trong hai tác phẩm "Trên đỉnh non Tản" và "Sơn Tinh, Thủy Tinh", hình tượng Sơn Tinh hiện lên với những nét đặc trưng riêng biệt, phản ảnh rõ rệt quan niệm cũng như phong cách nghệ thuật của mỗi người nghệ sĩ.

Ngược dòng thời gian trở về bối cảnh lịch sử - xã hội của hai tác phẩm, ta dễ dàng nhận thấy sự khác biệt về hoàn cảnh sáng tác của chúng. Nếu Nguyễn Tuân đặt bút viết về "Trên đỉnh non Tản" trong thời kì đất nước vừa trải qua những biến động lớn thì Nguyễn Nhược Pháp lại dày công trong bối cảnh đất nước đang xây dựng xã hội chủ nghĩa. Do đó, Nguyễn Tuân hướng người đọc tới những giá trị truyền thống với hình tượng Sơn Tinh gần gũi, đời thường mang lại cảm giác bình yên trong tâm hồn con người còn Nguyễn Nhược Pháp lại thể hiện hình tượng ấy như một người anh hùng đại diện cho tinh thần đấu tranh không ngừng nghỉ của dân tộc.

Chảy theo hồi ức tuổi thơ, Sơn Tinh hiện lên trong tác phẩm "Sơn Tinh, Thủy Tinh" của Nguyễn Nhược Pháp giữ trọn vẹn hình tượng  một vị thần quyền năng, sở hữu phép thuật thần thông. Sơn Tinh là đại diện cho sức mạnh của núi non, là biểu tượng của sự bền vững, trường tồn. Hình ảnh Sơn Tinh hiện lên trong tác phẩm, đặc biệt là trận chiến với Thủy Tinh đã bộc lộ rõ vẻ đẹp hùng tráng, oai phong, xứng đáng là một vị thần cai quản núi non. Nguyễn Nhược Pháp đã sử dụng những hình ảnh thơ mộng, lãng mạn để miêu tả sức mạnh của Sơn Tinh, khiến cho hình tượng vừa hùng tráng lại vừa đẹp đẽ, kiêu hùng. Đặc biệt, hình tượng Sơn Tinh đại diện cho tầng lớp, tinh thần đấu tranh qua đó khích lệ nhân dân đứng lên bảo vệ lợi ích giai cấp, xây dựng phát triển xã hội trước những khó khăn, thử thách.

Trong tác phẩm "Trên đỉnh non Tản", nghệ sĩ tài hoa Nguyễn Tuân đã khắc họa hình tượng một Sơn Tinh gần gũi, đời thường. Sơn Tinh không còn xuất hiện với dáng vẻ "phong trần, râu ria quăn xanh rì" non như trong "Sơn Tinh, Thủy Tinh" của Nguyễn Nhược Pháp, thay vào đó vị Thần Non Tản được miêu tả là "có một mắt ở trán, phi bạch hổ, oai phong lẫm liệt". Nguyễn Tuân đã tạo ra một bức tranh về thế giới thiên nhiên kì bí của các vị thần, đặc biệt là Thần Non Tản - người dân thường gọi là Sơn Thần hoặc Sơn Tinh. Qua đó, khắc họa nhân vật đại diện cho thiên nhiên, bảo vệ và cai quản ngọn núi Tản Viên. Sơn Tinh trong "Trên đỉnh non Tản" mang sắc màu bình dị, gần gũi với đời sống, tín ngưỡng của nhân dân.

Với Nguyễn Tuân, bằng ngòi bút giàu chất thơ, giàu hình ảnh đồng thời sử dụng nhiều biện pháp tu từ khác nhau, ông đã thành công miêu tả thiên nhiên và con người một cách sinh động và chân thực nhất. Trái lại, Nguyễn Nhược Pháp lại có ngòi bút mang đậm chất sử thi, sử dụng nhiều hình ảnh phóng đại, cường điệu để tạo nên vẻ đẹp hùng tráng, hảo sảng cho tác phẩm.

Sự khác biệt về mặt nghệ thuật đã cho thấy sự đa dạng và phong phú của văn học Việt Nam. Mỗi người nghệ sĩ lại có quan niệm nghệ thuật, cá tính riêng do đó mỗi Sơn Tinh mang những nét đẹp độc đáo hoàn toàn khác biệt. Tuy nhiên, qua hai hình tượng nhân vật Sơn Tinh, dường như văn học vẫn hướng con người đến mục đích chung của thời đại.