Bà má Hâu Giang ̣ Tâp thơ Tư ây ̣ ́ Tố Hữu Trời Hậu Giang, tù và dậy rúc Phèng la kêu, trống giục vang đồng Đường quê đỏ rực cờ hồng Giáo lê sáng đất, tầm vông nhọn trời Quyết một trận, quét đời nô lệ Quăng máu xương, phá bẻ xiềng gông! Hỡi ôi! Việc chửa thành công Hôm nay máu chảy đỏ đồng Hậu Giang Giặc lùng, giặc đốt xóm làng Xác xơ cây cỏ, tan hoang cửa nhà Một vùng trắng bãi tha ma
Lặng im, không một tiếng gà gáy trưa Có ai biết, ai ngờ trong đó Còn chơ vơ một ổ lều con Đạn bom qua, hãy sống còn Núp sau lưng rộng một hòn đá to. Có ai biết trong tro còn lửa Một má già lần lữa không đi Ở đây sóng gió bất kỳ Má ơi, má ở làm chi một mình ? Rừng một dải U Minh tối sớm Má lom khom đi lượm củi khô Ngày đêm củi chất bên lò Ai hay má cất củi khô làm gì? Hay má lẫn quên vì tuổi tác Hay má liều một thác cho yên ? Bỗng đâu một buổi mai lên Trên đường quê ấy qua miền nghĩa quân
Một tán quỷ rần rần rộ rộ Mắt mèo hoang, mũi chó, râu dê Súng trường nhọn hoắt lưỡi lê Khét nồng khí chết, tanh dề máu oan! Chúng rảo bước. Lính quan nện gót Mắt nhìn quanh lục mót dạng người Đồng không, lạnh vắng, im hơi Chỉ đôi bóng quạ ngang trời loáng qua Ách là! Thằng quan ba dừng bước Rút ống dòm, và ngước mắt nheo Xa xa, sau lớp nhà xiêu Một tia khói nhỏ ngoằn ngoèo bay lên... Hắn khoái trá cười điên sằng sặc Nhe hàm răng sáng quắc như gươm Vẫy tay lũ tớ gườm gườm Như bầy chó đói chực chồm miếng ăn. Rồi lặng lặng bước chân hùm sói
Tiến dần lên tia khói, vây quanh... Má già trong túp lều tranh Ngồi bên bếp lửa, đun cành củi khô Một mình má, một nồi to Cơm vừa chín tới, vùi tro, má cười... Chết! Có tiếng gì rơi sột soạt ? Má già run, trán toát mồ hôi Chạy đâu ? Thôi chết, chết rồi! Gót giày đâu đã đạp rơi liếp mành. Một thằng cướp, mắt xanh mũi lõ Đốc gươm dài tuốt vỏ cầm tay Rung rinh bậc cửa tre gầy Nghênh ngang một ống chân đầy lối đi! Hắn rướn cổ, giương mi, trơn mắt Như hổ mang chợt bắt được mồi
Trừng trừng trông ngược trông xuôi Trông vào bếp lửa: Một nồi cơm to. Hắn rống hét: "Con bò cái chết! Một mình mày ăn hết này sao ? Đừng hòng che được mắt tao Khai mau, du kích ra vào nơi đâu ? Khai mau, tao chém mất đầu!" Má già lẩy bẩy như tàu chuối khô Má ngã xuống bên lò bếp đỏ Thằng giặc kia đứng ngõ trừng trừng Má già nhắm mắt, rưng rưng "Các con ơi! ở trong rừng U Minh Má có chết, một mình má chết Cho các con trừ hết quân Tây!" Thằng kia bỗng giậm gót giày Đạp lên đầu má: "Mẹ mày, nói không?" Lưỡi gươm lạnh toát kề hông "Các con ơi! Má quyết không khai nào!"
Sức đâu như ngọn sóng trào Má già đứng dậy, ngó vào thằng Tây Má hét lớn: "Tụi bay đồ chó! Cướp nước tao, cắt cổ dân tao! Tao già không sức cầm dao Giết bay, có các con tao trăm vùng! Con tao, gan dạ anh hùng Như rừng đước mạnh, như rừng chàm thơm! Thân tao chết, dạ chẳng sờn!" Thương ôi! Lời má lưỡi gươm cắt rồi! Một dòng máu đỏ lên trời Má ơi, con đã nghe lời má kêu! Nước non muôn quỷ ngàn yêu Còn in bóng má sớm chiều Hậu Giang.