1. Chất liệu xây dựng

Dân tộc Mông: Thường sử dụng vật liệu tự nhiên như gỗ, tre, và đá để xây dựng nhà. Nhà của người Mông thường có khung gỗ, tường được làm từ gỗ hoặc tre đan. Một số ngôi nhà có phần nền làm bằng đá để tăng cường độ bền và chống thấm nước.

Dân tộc Thái: Nhà ở thường được xây dựng từ gỗ, mái lợp ngói hoặc lá cọ. Gỗ là vật liệu chủ yếu, thể hiện sự gần gũi với thiên nhiên. Nhà Thái thường có sàn cao hơn so với mặt đất, giúp tránh ẩm thấp và các loài động vật.

2. Kiến trúc và hình dáng

Dân tộc Mông: Nhà Mông thường có cấu trúc hình chữ nhật, mái nhà dốc để tránh tuyết rơi trong mùa đông. Mái thường lợp bằng tôn hoặc lá cọ. Ngôi nhà được chia thành nhiều không gian chức năng, bao gồm phòng khách, bếp và khu vực ngủ.

Dân tộc Thái: Nhà Thái có hình dạng chữ A với mái dốc cao, thường được thiết kế theo kiểu nhà sàn. Nhà sàn có nhiều không gian mở, thoáng đãng và thường có cầu thang dẫn lên. Khu vực dưới sàn thường dùng để chứa vật nuôi hoặc làm kho.

3. Bố trí không gian

Dân tộc Mông: Nhà ở được bố trí theo kiểu khép kín, không gian sống thường chật chội hơn. Bếp thường được đặt gần lối vào để thuận tiện trong việc nấu nướng. Phòng ngủ và sinh hoạt thường được chia nhỏ để phù hợp với số lượng thành viên trong gia đình.

Dân tộc Thái: Không gian nhà ở thường được thiết kế rộng rãi, thoáng đãng, phù hợp với lối sống tập trung và hoạt động cộng đồng. Khu vực bếp thường được tách riêng hoặc nằm trong nhà, nhưng vẫn đảm bảo sự thông thoáng và sạch sẽ.

4. Tính biểu tượng và văn hóa

Dân tộc Mông: Kiến trúc nhà ở phản ánh sự khéo léo, thông minh trong việc xây dựng nhà ở thích nghi với khí hậu khắc nghiệt của vùng núi. Những họa tiết trang trí trên nhà thường mang ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng của người Mông.

Dân tộc Thái: Kiến trúc nhà ở thể hiện sự kết nối với thiên nhiên và cuộc sống nông nghiệp, với nhiều hình ảnh hoa văn trang trí phản ánh phong tục tập quán. Nhà ở thường là nơi tổ chức các nghi lễ truyền thống và sinh hoạt cộng đồng.

5. Mối liên hệ với thiên nhiên

Dân tộc Mông: Nhà thường được xây dựng ở những vùng cao, gần các nguồn nước, phù hợp với cuộc sống du canh, du cư.

Dân tộc Thái: Nhà được xây dựng trên những khu đất bằng phẳng, gần nguồn nước, giúp thuận tiện cho việc sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt hàng ngày.