I. Mở bài

-Nguyễn Công Hoan là một nhà văn hiện thực tiêu biểu, nổi tiếng với những tác phẩm phê phán xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.

- Văn phong của ông nổi bật với lối kể chuyện mộc mạc, châm biếm, giàu ý nghĩa xã hội.

- Bà lái đò là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Nguyễn Công Hoan, phê phán sự bất công, giả dối trong xã hội phong kiến và thực dân.

- Thông qua hình tượng bà lái đò và bi kịch của bà, tác giả tố cáo sự bất nhân của bọn thực dân, đồng thời thể hiện lòng cảm thông đối với những con người nghèo khổ.

II. Thân bài

*Khái quát

- Tác phẩm “Bà lái đò” được thuật  theo lời một đồng chí Tiệp Khắc tháng 8-1948.

- Tóm tắt: Truyện kể về một người phụ nữ miền Bắc Việt Nam, chừng bốn mươi tuổi, sống lặng lẽ trên một chiếc thuyền nhỏ neo đậu nơi bến sông. Chồng mất sớm, bà một mình chèo lái con đò, gánh vác cả gia đình và chăm sóc đứa con nhỏ chừng tám, chín tuổi. Cuộc sống của bà là chuỗi ngày đầy khó khăn, thiếu thốn, nhưng trong lòng người phụ nữ ấy luôn cháy lên ngọn lửa kiên cường. Dù nghèo khổ, cơ cực đến đâu, bà vẫn vững tay chèo, quyết tâm bảo vệ và nuôi dưỡng gia đình bằng tất cả tình yêu thương và nghị lực phi thường.

Luận điểm 1. Hoàn cảnh

- Bà lái đò là người phụ nữ nghèo khổ, sống đơn độc, phải mưu sinh bằng nghề chèo đò.

- Hành trình kiên cường, không ngừng chiến đấu với những bất công, khó khăn để bảo vệ danh dự và quyền lợi cho bản thân và gia đình
- Cuộc sống bấp bênh, bị áp bức.

Luận điểm 2. Tính cách và phẩm chất

- Chăm chỉ, chịu khó: Mỗi ngày bà đều cố gắng làm việc để kiếm sống qua ngày.
- Hiền lành, chất phác: Bà không oán trách số phận mà chấp nhận hoàn cảnh, cam chịu sự áp bức.

- Hình ảnh người phụ nữ cầm con dao nhọn, mạnh mẽ xỉa đâm nát cả phía lái thuyền, khắc họa rõ nét tinh thần độc lập và tự cường của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội thời bấy giờ. Bà mang trong mình lòng yêu nước nồng nàn và sự căm thù giặc sâu sắc: “Họ là người Pháp, và chúng tôi không chở cho giặc”.

- Vẻ đẹp của sự thông minh, bình tĩnh và lòng can đảm phi thường. Khi được yêu cầu cho đi nhờ thuyền, bà lập tức nhận ra hiểm nguy cận kề, ý thức rõ rằng mạng sống của mình và đứa con có thể bị đe dọa bất cứ lúc nào. Nhưng người phụ nữ ấy vẫn kiên quyết, sẵn sàng chấp nhận hy sinh: “Thà tôi chết mà giết được tất cả, còn hơn”. Sự quả cảm ấy không chỉ thể hiện lòng yêu nước sâu sắc mà còn là biểu tượng của ý chí kiên cường trước mọi thử thách.

*Thông điệp tác phẩm:

- Sức mạnh của ý chí và nghị lực, về khát vọng tự do và hạnh phúc của bà mẹ Việt Nam anh hùng.

- Phản ánh mong muốn về một xã hội công bằng, nơi mọi người được sống và làm việc trong hòa bình, không phân biệt đối xử hay bất công.

- Tố cáo tội ác của thực dân Pháp và bè lũ tay sai.

*Nghệ thuật:

- Nhà văn Nguyễn Công Hoan đã truyền tải thông điệp sâu sắc về sức mạnh ý chí và nghị lực, đồng thời khơi dậy khát vọng tự do và hạnh phúc trong mỗi con người.

- Tác phẩm Bà lái đò không chỉ là câu chuyện về cuộc đời bất hạnh của một người phụ nữ nghèo, mà còn thể hiện ước mơ về một xã hội công bằng, nơi mọi người được sống trong hòa bình, không còn sự áp bức, bất công hay phân biệt đối xử.

- Nguyễn Công Hoan đã lựa chọn ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống hàng ngày, giúp câu chuyện trở nên chân thực và dễ chạm đến trái tim người đọc. Phong cách kể chuyện mộc mạc nhưng đầy sức sống, tái hiện sinh động bức tranh xã hội và con người thời bấy giờ, khiến tác phẩm mang giá trị nhân văn và hiện thực sâu sắc.

III. Kết bài

- Giá trị, thông điệp tác phẩm

- Sức sống của tác phẩm tới muôn đời sau.